Op 9 september 2022 publiceerde De Nederlandsche Bank het rapport Van herstel naar balans over het toezicht op financieel-economische criminaliteit in de financiële sector. Anna Merz en Jeroen Goudsmit spraken namens de redactie van Tijdschrift voor Toezicht met Steven Maijoor, sinds 1 april 2021 directeur toezicht bij De Nederlandsche Bank.

Toen in maart 2020 de coronacrisis uitbrak, werden twee onderwerpen voor de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) ineens urgent: toezicht op testen, bron- en contactonderzoek en toezicht op de vaccinatie. Juist in tijden van crisis is het horen van de burgerervaring van essentieel belang voor een toezichthouder, naast zichtbaarheid van deze toezichthouder voor de burger. De IGJ ontwikkelde in een recordtempo een nieuwe manier om burgers te betrekken bij de bezoekprioritering van vaccinatielocaties: via posters met een QR-code op deze locaties werden burgerervaringen opgehaald en dagelijks digitaal gemonitord. Dit vernieuwende project is een mooi voorbeeld van datagestuurd toezicht op basis van burgerervaringen.

Vanuit een streven naar goed intern toezicht introduceerde de governancecode voor woningcorporaties per 2020 de vernieuwende eis dat bestuurders en interne toezichthouders een gezamenlijke visie op besturen en toezicht vastleggen. Concrete handvatten voor het opstellen van een toezichtvisie zijn echter beperkt voorhanden, terwijl ze ook breder als een waardevol instrument wordt gezien om de kwaliteit van het intern toezicht in het maatschappelijk middenveld te verhogen. Op basis van bestuurs- en organisatiekundige toezichtliteratuur ontwikkelen we daarom een raamwerk voor interntoezichtvisies. Vervolgens analyseren we 94 toezichtvisies uit de corporatiesector op de aanwezigheid van de negen onderdelen daarvan. We concluderen onder andere dat de wederzijdse informatie-uitwisseling tussen bestuur en toezichthouders en ook de professionalisering en zelfevaluatie van de raad van commissarissen relatief onderbelicht blijven. We beargumenteren dat er een verdere professionaliseringslag mogelijk is.

In deze Notenkraker bespreken wij aan de hand van de ACM-zaak tegen Apple het recente toezicht op techreuzen. Wij gaan daarbij eerst in op de beleidskeuze van de ACM om Apple een last onder dwangsom op te leggen in plaats een boete en vervolgens plaatsen wij het ACM-besluit in de bredere context van de regulering van Big Tech. Hierbij betrekken wij tevens de voor- en nadelen van de DMA op grond waarvan de Commissie straks techbedrijven ook ex ante kan reguleren.

In de serie ‘In gesprek met een pas gepromoveerde onderzoeker’ geven we aandacht aan promotieonderzoeken die relevant zijn voor toezichthouders. Hiervoor interviewen we als redactie van het Tijdschrift voor Toezicht (recent) gepromoveerde onderzoekers over hun onderzoek en de betekenis ervan voor het toezicht.
In dit driedubbelinterview spraken Anna Merz en Pieter Welp, redacteuren van het Tijdschrift voor Toezicht, met Marija Aleksovska, Tessa Coffeng & Rosanna Nagtegaal die recent promoveerden. We hebben gekozen voor een gezamenlijk interview, omdat de inhoud van hun promotieonderzoek elkaar raakt en zelfs aanvult. Centraal staat de (verbetering van) besluitvorming in publieke organisaties en de invloed van gedragsmechanismen daarop.
Marija Aleksovska promoveerde in september 2021 op het proefschrift Under watchful eyes. Haar promotieonderzoek focust op de invloed van verantwoordingsmechanismen op publieke besluitvorming. Marija werkt momenteel als universitair docent en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht (USBO).
Tessa Coffeng promoveerde in mei 2022 op het proefschrift Bias in supervision. Haar promotieonderzoek focust vanuit een sociaalpsychologisch perspectief op denkfouten in de besluitvorming van toezichthouders. Tessa werkt momenteel als onderzoeker bij zowel de Universiteit Utrecht als de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Rosanna Nagtegaal promoveerde in maart 2022 op het proefschrift Handling Heuristics. Haar promotieonderzoek focust op de mogelijkheden van gedragsmechanismen om publieke besluitvorming te verbeteren. Rosanna werkt momenteel als postdoc aan de Universiteit Utrecht (USBO)