De redactie zag in de recente Straatsburgse veroordelingen aanleiding om de Nederlandse strafrechtspleging kritisch tegen het licht te (laten) houden voor wat betreft haar omgang met fundamentele rechten, waarbij niet alleen betekenis toekomt aan het EVRM maar ook in toenemende mate aan het Handvest voor de Grondrechten van de Europese Unie. Aldus staat dit nummer in het teken van de centrale vraag of het Nederlandse strafrecht nu en in de nabije toekomst in de spiegel van Straatsburg verdere bijsturing nodig heeft.

Bij de discussies in de Kamer over de goedkeuringswet van het EVRM werd nog gedacht dat het EVRM vooral invloed zou hebben op andere landen. Inmiddels is duidelijk dat het EVRM, zoals toegepast en geïnterpreteerd door het EHRM, ook een niet meer weg te denken invloed heeft gehad op de Nederlandse strafrechtspleging. Lidstaten laten soms merken dat het EHRM zich wat gedeisd moet houden. En klagers vinden dat het best wat ruimhartiger mag zijn. Het is voor het EHRM een constant balanceren tussen terughoudendheid en activisme

Het recht van een verdachte om niet mee te hoeven werken aan zijn eigen veroordeling (het nemo tenetur-beginsel), is samen met het zwijgrecht een hoeksteen in ons strafprocesrecht. Voor het positieve recht is het echter nog steeds geen uitgemaakte zaak wat de inhoud van het beginsel precies is. Toch kan men daarover duidelijk een divergentie waarnemen tussen de opvatting van de Nederlandse (hoogste) rechters en het EHRM.

De strafvorderlijke regulering van de verhoorbijstand in Nederland beperkt de advocaat in het op actieve wijze verlenen van bijstand tijdens het politieverhoor. Naar aanleiding van een uitspraak van het Hof van Discipline waarin een klacht over een actief optredende advocaat tijdens een politieverhoor ongegrond werd verklaard, wordt in dit artikel uiteengezet waarom de Nederlandse regeling niet (langer) verenigbaar is met de rechtspraak van het EHRM en Richtlijn 2013/48/EU.

In de strijd tussen de verharde georganiseerde criminaliteit en de niets ontziende opsporing van strafbare feiten is de strafrechtadvocaat hoognodig voor de-escalatie en controle. Dat betekent niet dat geen kritiek mag worden geuit op de strafrechtadvocatuur. Het betekent wel dat er een breed gedragen verantwoordelijkheid bestaat voor iedereen met enige kennis en verstand van de strafrechtspleging om die advocaten niet gemakkelijk weg te zetten als maffiamaatjes. Strafrechtadvocaten verdienen bescherming in plaats van verdachtmakingen.

Op 20 april 2021 heeft de Hoge Raad naar aanleiding van de uitspraak van het EHRM in de zaak Keskin zijn jurisprudentie ten aanzien van de eisen die aan verzoeken tot het horen van getuigen bijgesteld. Het arrest laat echter ook een aantal vragen onbeantwoord die vanuit het perspectief van verdragsconformiteit van belang zijn. Dit artikel behelst een nadere reflectie op de lijn van de Hoge Raad zoals uiteengezet in het post-Keskin arrest, waarin getracht wordt zaken op te helderen en in breder perspectief te plaatsen.

With the Modernisation of the Code of Criminal Procedure, certain digital investigation powers will for the first time be given a specific statutory basis, such as the search of data carriers, open-source investigation and network searches. Nevertheless, considering the high degree of intrusiveness of such techniques, particularly with the right to privacy, it remains important to take note of the jurisprudence of the European Court of Human Rights, which continues to set minimum safeguards for the interference with private life. In this paper, we therefore conduct a brief overview of recent ECtHR case law concerning five types of digital investigation powers. We then consider the implications of this case law for the regulation of such powers in the draft Code of Criminal Procedure and for the Modernisation process more broadly.