Samenvatting

Opheffing van het toetsingsverbod wat betreft de Grondwet komt steeds dichterbij. In deze discussie moeten we algemene rechtsbeginselen echter niet vergeten. Dit artikel pleit in dat kader voor de mogelijkheid om wetten in formele zin te kunnen toetsen aan algemene rechtsbeginselen. We beargumenteren allereerst dat de in het Harmonisatiewet-arrest genoemde argumenten voor een dergelijke toets heden ten dage zwaarder wegen dan de argumenten tegen. Daarna bespreken we twee verdere bezwaren tegen een toetsingsmogelijkheid: de vaagheid van beginselen en het gebrek aan democratische legitimatie van de rechter. Vervolgens komen de beperkingen van de bestaande toetsingsmogelijkheden aan bod.
Tot slot bespreken wij een manier om een toets aan algemene rechtsbeginselen vorm te geven. Indien een rechter een tegenstrijdigheid constateert, dient deze naar Brits model allereerst de grondwettigheid hiervan uit te spreken. Vervolgens heeft de rechter twee opties. Bij aperte strijdigheden kan een rechter direct einduitspraak doen en rechtsbescherming bieden. Buiten deze gevallen dient de rechter de zaak voor een eindoordeel aan te houden, teneinde de wetgever een termijn te bieden deze tegenstrijdigheid op te lossen. Hiermee creëren we een balans tussen enerzijds rechtszekerheid en anderzijds effectieve rechtsbescherming. Tevens doet de oplossing recht aan de staatsrechtelijke verhouding tussen rechter en wetgever.