Als het gaat om zorg voor minderjarigen, worden de uitgangspunten uit het familie- en jeugdrecht – de ouderlijke autonomie staat voorop en de belangen van het kind zijn een bepalende factor – in het gezondheidsrecht niet altijd voldoende gewaarborgd. Toestemming van beide ouders met gezag, ook na scheiding, levert voor artsen soms knelpunten op. Bij vermoedens van kindermishandeling of ‘niet-pluis’ gevoelens heeft de arts vanuit een zorgrelatie met het kind een bijzondere verantwoordelijkheid. Bepleit wordt dat het (gezondheids)recht op bepaalde punten aanpassing behoeft en dat de wetgever bij wijzigingen en vernieuwingen in het jeugdzorg- en jeugdbeschermingsdomein het gezondheidsrecht uit boek 7 BW niet vergeet.

In deze bijdrage wordt besproken hoe de zeggenschap over medische behandeling van jonge patiëntjes is geregeld en hoe ver de verantwoordelijkheden en mogelijkheden van artsen reiken om in te grijpen en/of het beroepsgeheim te doorbreken als er zorgen zijn om deze kinderen. Betoogd wordt dat het gezondheidsrecht voldoende ruimte biedt om het kind in de knel te beschermen als dat nodig is. De zorgplicht van de arts, ondersteund door beroepsnormen die eisen en grenzen van goed hulpverlenerschap aangeven, zoals de KNMG-Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld en de Wegwijzer dubbele toestemming van de KNMG, biedt die ruimte. Wel zou de WGBO kunnen worden aangevuld met een bepaling op grond waarvan de toestemming van de niet-aanwezige ouder voor een medische behandeling mag worden verondersteld zolang niet blijkt van bezwaar. Ook zou de verwijsindex risicojongeren effectiever kunnen worden door er een fysieke regisseur aan te koppelen die kan ingrijpen bij hiaten of overlap in zorgaanbod en moet de op handen zijnde spreekplicht richting de gezinsvoogd worden voorzien van een uitzonderingsclausule voor ‘gewichtige redenen, het belang van het kind betreffende’. Meer meld- en informatieplichten bieden geen soelaas. Die zullen goede medische zorg aan kwetsbare kinderen alleen maar in de weg kunnen staan. De oplossingen daarvoor moeten worden gezocht in verbetering van het hulpaanbod en in professionalisering.

Dit artikel gaat in op het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet marktordening gezondheidszorg (‘Wmg’), de Wet cliëntenrechten zorg (‘Wcz’) en enkele andere wetten in verband met het tijdig signaleren van risico’s voor de continuïteit van zorg alsmede in verband met het aanscherpen van procedures met het oog op de kwaliteit en bereikbaarheid van zorg. Het bevat drie samenhangende instrumenten die de continuïteit en kwaliteit van de zorg moeten gaan waarborgen. Niet alleen een early warning, maar tevens een zorgspecifieke fusietoetsing en de mogelijkheid van het opleggen van maatregelen als opsplitsen van een zorgorganisatie en het beëindigen van zorgverlening door een zorgaanbieder.

Deze kroniek bevat een selectie van rechterlijke uitspraken over de Wet Bopz die zijn gewezen in de periode mei 2011 tot januari 2013. Er is aandacht voor uitspraken met betrekking tot de criteria voor gedwongen opneming, de procedurele vereisten bij opneming, bijzondere machtigingen, dwangbehandeling en overige vrijheidsbeperkingen en de klachtenprocedure.

Medische aansprakelijkheid psychiater; verjaring; stuitingshandeling art. 3:317 BW; devolutieve werking hoger beroep

Euthanasieverzoek; wilsbekwaamheid patiënt; waarnemend huisarts; ernstig tekortschieten in professioneel optreden

Baby overlijdt na bevalling; onprofessioneel handelen gynaecoloog; onvoldoende inzicht in eigen handelen

Openbaarmaking rapport IGZ; belangenafweging; zienswijze verzoekster onvoldoende duidelijk

Opzegging toelating; vordering tot vernietiging opzegging; laatste kans

Non-actiefstelling medisch specialist; ondeugdelijk onderzoek; samenwerkingsproblemen

Bestuurlijk gezondheidsrecht, M.J.C.E. Blondeau, H.E.G.M. Hermans, en A.C. Hendriks