In deze bijdrage is een lans gebroken voor de versterking van de rechtspositie van personen die zich onder toezicht van de reclassering moeten houden aan bijzondere voorwaarden. Daarvoor is aansluiting gezocht bij de wettelijke regeling van de voorwaardelijke modaliteiten, de internationale minimumstandaards voor de tenuitvoerlegging van vrijheidsbeperkende sancties en belangrijke penitentiaire beginselen als het beginsel van minimale beperkingen en het resocialisatiebeginsel. Er is gepleit voor een grotere kenbaarheid van de inhoud die aan bijzondere voorwaarden en de combinaties van voorwaarden kan worden gegeven, een rechtspositieregeling op hoofdlijnen waarin de belangrijkste beslissingen die tegen onder toezicht gestelden kunnen worden genomen met waarborgen zijn omkleed en een aantal materiële rechten zijn uitgewerkt. Ten slotte is ervoor gepleit de klachtenregeling beter toegankelijk te maken en met meer waarborgen te omkleden, waaronder het openstellen van een beroepsmogelijkheid.

In een column geeft een redacteur of auteur zijn of haar visie op een bepaald onderwerp.

Mediation met slachtoffer en dader kan een succesvolle interventie zijn in het kader van het strafproces. Zowel een verwijzing naar mediation als de afspraken die slachtoffer en dader hebben vastgelegd in een mediationovereenkomst kunnen door de rechter worden opgelegd als bijzondere voorwaarde. Door gebruik te maken van deze mogelijkheden kan de rechter een impuls geven aan de ontwikkeling van een court-connected systeem voor mediation. Nederland zou daarmee aansluiten bij de internationale opmars van toepassing van mediation als interventie in het strafrecht. In dit artikel worden een aantal uitgangspunten van court-connected strafrechtmediation uitgewerkt.

De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) heeft in verschillende adviezen bijgedragen aan de gedachtevorming over de voorwaardelijke sanctie. Bij het verkennen van principes aangaande het wezen en de functie van de voorwaardelijkheid laat de Raad zich vooral leiden door beginselen van legitimiteit en resocialisatie. Hoe verhoudt de voorwaardelijke sanctie zich tot de onvoorwaardelijke en op welke wettelijke grondslag hoort ze te rusten? Waar ligt de grens tussen vrijheidsbeneming en vrijheidsbeperking? Wie moet beslissen over inhoud, wijze van tenuitvoerlegging en de consequenties van niet nakomen van voorwaarden? Het debat over de voorwaardelijke sanctie vraagt om helder en consistent denken over dit soort zaken, zeker als we willen dat een ruimere toepassing ervan ook op langere termijn wordt bereikt en volgehouden.

Het onderwerp van deze bijdrage is de schorsing van de voorlopige hechtenis onder bijzondere voorwaarden bij jeugdigen. Centrale vraag is in hoeverre de wetgever erin is geslaagd om in de nieuwe Wet gedragsbeïnvloeding jeugdigen en het bijbehorende Besluit duidelijkheid te creëren over de grenzen van de onschuldpresumptie. Op basis van de algemene beschouwingen, waarin de nadruk ligt op proportionaliteit in plaats van op subsidiariteit, het nieuwe criterium ‘voorwaarden het gedrag van de veroordeelde betreffende’, dat volledig is toegesneden op de voorwaardelijke veroordeling en een beschouwing van de nieuw opgenomen bijzondere voorwaarden, wordt geconcludeerd dat dit niet het geval is. Tot slot worden concrete aanbevelingen gedaan om de wet en praktijk alsnog met de onschuldpresumptie in overeenstemming te brengen.

De bijzondere voorwaarde in het strafrecht verheugt zich in de belangstelling van de huidige beleidsmakers. Dat is wel eens anders geweest. In dit artikel wordt ingegaan op de geschiedenis van de bijzondere voorwaarde in het strafrecht, waarbij in het bijzonder wordt stilgestaan bij de voorwaardelijke veroordeling en de voorwaardelijke invrijheidstelling. De geschiedenis van de bijzondere voorwaarde noopt tot het temperen van de verwachtingen van haar gedragsbeïnvloedende werking, maar toont ook het belang van een goede uitvoeringspraktijk aan. Initiatieven om die uitvoeringspraktijk te verbeteren, verdienen ondersteuning. Enkele voorstellen worden gedaan voor het verbeteren van de effectiviteit van de bijzondere voorwaarde bij de voorwaardelijke veroordeling.

In een redactioneel artikel geeft de redactie een toelichting op het tijdschriftnummer in kwestie.