In de praktijk blijken veel Nederlandse gemeenten EU-burgers als ‘niet-rechthebbenden’ te weren uit de reguliere daklozenopvang. Dit werpt de vraag op welke rechten dak- en thuisloze EU-burgers kunnen ontlenen aan hun status als EU-burger in Nederland. Dit artikel beantwoordt deze vraag door middel van een bespreking van (1) de rechtenopbouw van EU-burgers, (2) hun recht op gelijke behandeling en (3) de bevoegdheidsverdeling tussen de gemeenten en de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. Door in te gaan op de unieke wisselwerking tussen het Europees en Nederlandse bestuursrecht ontstaat tevens een hernieuwd beeld van de huidige staat van EU-burgerschap binnen de Nederlandse verzorgingsstaat.

In het arrest JP oordeelt het Hof van Justitie dat bepalingen uit de Richtlijn luchtkwaliteit geen individuele rechten toekennen aan particulieren op grond waarvan zij een schadevergoeding zouden kunnen vorderen van een lidstaat. De betreffende bepalingen vereisen van de lidstaten dat voor bepaalde stoffen de in de richtlijn vastgestelde grenswaarden niet worden overschreden en dat een luchtkwaliteitsplan wordt vastgesteld teneinde de grenswaarde of streefwaarde te bereiken. Het Unierecht sluit niet uit dat een aansprakelijkstelling onder minder beperkende voorwaarden wordt ingesteld op basis van nationaal recht.HvJ 22 december 2022, C-61/21, (JP).

Dit artikel analyseert het arrest van de Hoge Raad in de Deliveroo-zaak en de implicaties ervan voor de Europese regulering van platformwerk. Het onderstreept de behoefte aan een eenduidig kader op Europees niveau om sociale bescherming en rechten voor platformwerkers te waarborgen. Het bespreekt de uiteenlopende benaderingen van verschillende lidstaten en de huidige inzet van de Europese instellingen om tot een richtlijn te komen. Het artikel concludeert dat een effectieve regulering essentieel is voor zowel platformwerkers als voor de sociale dimensie van de Europese Unie.HR 24 maart 2023, ECLI:NL:HR:2023:443.

In de zaak JK/TP wordt bevestigd dat ook zelfstandigen beschermd worden tegen discriminatie op grond van seksuele geaardheid in de arbeid (Richtlijn 2000/78/EG). Het arrest wordt hierom nu al als baanbrekende uitspraak betiteld. Toch is nuancering wel op zijn plaats. Want heeft het Hof van Justitie wel alle zelfstandige dienstverrichters op het oog? Hieronder wordt het arrest nader geanalyseerd op zijn betekenis voor de doorgaans ‘binaire’ noties van werknemer en dienstverrichter op EU-niveau. Ook wordt stilgestaan bij de rechtsgrondslag van de richtlijn die de belangrijkste legitimatie vormt om ook zelfstandigen te beschermen. Heeft dit nog consequenties voor de reikwijdte van discriminatieverboden die een andere grondslag kennen? Tot slot zal worden ingegaan op de betekenis voor de Nederlandse rechtspraktijk.HvJ 12 januari 2023, C-356/21, ECLI:EU:C:2023:9 (JK/TP).