Na een lange discussie in de Kamer heeft de minister de knoop doorgehakt door een wetsvoorstel in consultatie te brengen waarmee zwijgcontracten in de zorg nietig worden verklaard. Civielrechtelijk en bestuursrechtelijk bestaan al mogelijkheden om zulke bedingen aan te vechten. In dit artikel worden deze besproken. Na een aantal incidenten heerst breed de opvatting dat dergelijke bedingen maatschappelijk onaanvaardbaar zijn en in strijd met (de bedoeling van) wet- en regelgeving. Door het wetsvoorstel wordt iedere twijfel hierover weggenomen en worden contractuele bedingen over het zwijgen over incidenten in de zorg verboden. Het veld zit niet te wachten op een wettelijk verbod. Hier lijkt vooral sprake van symboolwetgeving.

Het gebruik van artificial intelligence (AI) door vennootschappen zal de komende jaren een vlucht nemen, met ingrijpende veranderingen voor de bestuurstaak tot gevolg. Dit artikel bespreekt de noodzaak voor bestuurders tot het voeren van deugdelijk AI-risicobeheer alsmede de manier waarop deze vorm van risicobeheer de maatstaf voor bestuurdersaansprakelijkheid dient in te kleuren.

Eigendom verschaft individuele vrijheid in bevoegdheden ten aanzien van zaken. Een historisch vergelijkende analyse in vrijheidsperspectief maakt duidelijk dat ons civiele eigendomsbegrip die bevoegdheden nader kan bepalen, en publieke belangen en plichten kan accommoderen, met oordeel des verstands en rechtvaardigheid, juist als persoon (subject) en zaak (object) bij de analyse worden betrokken.

In dit redactioneel wordt het centrale onderwerp van dit themanummer toegelicht en wordt nader ingegaan op de bijdragen die in het nummer aan de orde komen.

Een analyse van het spanningsveld tussen de vrije beschikbaarheid van data en informatie – een essentieel grondrecht voor het kunnen functioneren van wetenschap en politiek en de evenzeer grondrechtelijk verankerde bescherming van ‘eigendom’ – van bijvoorbeeld bedrijfsgeheimen en digitale bestanden – en van persoonsgebonden data en informatie.

Dit artikel geeft een thematisch overzicht van de wetgevingsadviezen die de Autoriteit Persoonsgegevens sinds de inwerkingtreding van de Algemene verordening gegevensbescherming heeft gepubliceerd. Deze adviezen geven een fraai inzicht in de uitleg die de Autoriteit aan de verordening geeft en in de verwachtingen die zij heeft van de wetgever.

Volgens de Raad van State zou de rechtsstaat in Nederland niet wezenlijk in gevaar zijn, zou de balans tussen de instituties die invulling moeten geven aan de rechtsstaat (wetgever, bestuur en rechter) tot nu toe verzekerd zijn en zou er voldoende draagvlak onder de bevolking bestaan. Daarom zou er ook geen reden zijn voor een ‘alarmerende toon’. Deze stellingen worden nauwelijks onderbouwd, staan maatschappelijk ter discussie en miskennen dat Nederland geen eiland is, maar onderdeel uitmaakt van een meergelaagde internationale rechtsorde. Het beeld dat de Raad daarbij heeft van de scheiding der machten behoeft dringend bijstelling.

Wat kan en moet Facebook doen om smaad en laster te stoppen? Wat kan er van YouTube verlangd worden als het gaat om onthoofdingsvideo’s? En is Twitter aansprakelijk voor haatzaaiende berichten van twittergebruikers? Deze vragen raken allemaal aan de aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid die internetplatforms hebben voor illegale en onrechtmatige inhoud die door hun gebruikers wordt gedeeld. De Richtlijn inzake elektronische handel is vooralsnog van groot belang als het gaat om de aansprakelijkheid van platformaanbieders. Maar dat staat te veranderen. Op een aantal specifieke terreinen heeft de Europese wetgever reeds nieuwe regelgeving aangenomen die ertoe strekt dat platfor‍m­aanbieders meer moeten doen om bepaalde inhoud van hun platformen te weren. Er is bovendien een voorstel voor een ‘Digital Services Act package’ in de maak. Daarmee beoogt de Europese Commissie een nieuw kader neer te zetten voor het reguleren van digitale dienstverleners, waarin ook de aansprakelijkheid van deze dienstverleners zal worden herijkt. In deze bijdrage wordt een overzicht geboden van die ontwikkelingen en wordt in het bijzonder stilgestaan bij het gebruik van algoritmen om toezicht te houden op de online uitwisseling van informatie.

The first part of this article presents three academic theories on radicalisation: Moghaddam’s staircase model of radicalisation, Galtung’s typology of violence (direct, structural and cultural violence), and Staub’s psycho-educative approach. The core of Staub’s approach is that in conflict periods, people can be psychologically manipulated through their own fears, insecurities and unresolved traumas. Therefore, psycho-education and the empowerment of people are highly necessary to stimulate citizens to function as active bystanders when they are confronted with wrongdoing. In the second part of this article some promising approaches are pres­en‍ted which might increase personal and social resilience. The role of narratives in understanding experiences and changing identities is discussed. Radio La Benevolencija in Rwanda uses the power of storytel­l‍ing to stimulate resilience among the population. In the concluding paragraph a two-pronged strategy on radicalization is presented. This positive criminological perspective aims to promote active bystandership, participation and resilience.

In this article, the authors draw on a netnographic study conducted between May and July 2019 on phishing on Telegram Messenger. The results indicate that Telegram, just like cryptomarkets and online forums, seems to function as a criminal marketplace. In the groups analyzed the authors see users who both offer and are looking for specific goods and services related to the crime script of phishing. Furthermore, the information on Telegram contains specific modi operandi that are offering comprehensive and step-by-step guides to successfully complete specific financial cybercrimes. Therefore, based on this explorative study the authors argue that Telegram can be seen as a digital offender convergence setting.

The prevalence of online crime increases. Social engineering, such as email phishing, is often an important element in an attack. Several interventions have been developed to reduce the success of these types of attacks. The current study investigates whether interventions can help reduce vulnerability to social engineering attacks. The authors investigate which types of interventions and specific elements are most successful. They selected studies with an experimental design that tested at least one intervention. A total of 19 studies with 37 effect sizes, based on a total sample of N=23,146 subjects, were found. The available training courses, intervention materials and effect sizes were analysed. Overall, positive effects of interventions were found. However, there are substantial differences in effect for the different types of interventions. Effective interventions are relatively intensive and have a specific focus. The authors conclude with the design of the best possible intervention given the results of their research.

Online fraudsters seem to adapt to new digital opportunities. While the academic literature about phishing mainly focuses on phishing through emails, fraudsters also appear to use new means of communication and platforms to find and deceive their victims. Based on analysis of 728 police reports from the period from June 20th to August 20th 2019, this article provides a descriptive study on the new phenomenon of payment request fraud on the Dutch advertisement platform Marktplaats.nl (similar to eBay). The article will provide a thorough description of the crime script and its success factors. As fraudsters now use new means of communication, it will also be assessed to what extent they use new persuasion techniques, and to what extent victims may have different characteristics. The research, therefore, focuses on the modus operandi, persuasion techniques used by the fraudsters, and victim characteristics.

Sinds het uitbreken van de covid-19-crisis heeft de Europese Unie zich schrap gezet om de gevolgen van de pandemie te beteugelen. Deze bijdrage geeft een overzicht van de initiatieven die tot dusverre zijn genomen. In eerste instantie betreft het maatregelen om de directe gevolgen voor de volksgezondheid te bestrijden en de integriteit van de interne markt te waarborgen. Ondertussen wordt ook aan herstelmaatregelen gewerkt voor het weer aan de gang krijgen van de economie. Wat zijn de gevolgen van corona voor de interne markt en de toekomst van de Unie?

De waarheidsplicht komt in procedures steeds vaker aan de orde, ofwel omdat een partij om sanctionering ervan vraagt, dan wel omdat de rechter ambtshalve oordeelt dat sanctionering nodig is. Deze bijdrage behandelt de ontwikkelingen aan de hand van de typen gevolgtrekking die rechters sinds 2014 aan schendingen hebben verbonden.

Citizen engagement in public safety is increasing rapidly. This trend, also known as responsibilisation, causes new dilemmas for (local) goverments. This article is based on a case study on a local group in the Dutch municipality Neder-Betuwe. These vigilantes arrest suspects by using extensive and professional equipment. By using the theory of normative practices this article compares the practices of the vigilantes and the local police. Their attitude to themes as safety, community values and the core values of the Dutch rule of law differs. This puts pressure on cooperation between vigilantes and police officers.

This article focusses on the use of information of citizens who conducted their own investigation in a criminal procedure. Three questions are important in such a situation: 1) is the prosecution of the suspect based largely or entirely on the information of the civilian?, 2) was this information obtained lawfully? and 3) is the information reliable? In this article these questions are discussed.

Over the years, the use of data and digital technology in neighbourhood watch groups for prevention and detection of crime and citizens initiatives to enhance public safety has increased due to social and technological changes of citizen participation in coproduction of safety and digitization of economy and society. This causes a transition towards a new technology regime, a shift from a ‘closed’ information and communication technology regime owned by governmental organizations towards (inter)national ‘open’ platforms, which in turn challenges the current policy regime. This transition creates new societal expectations and challenges, often with contrasting dynamics. For instance, citizens are becoming the so-called ‘eyes and ears’ for government in prevention and detection of crime in neighbourhoods, while professionals are increasingly expected to coproduce safety with citizens through new forms of prevention and detection. With the rise of data and digital technology such as platforms and applications citizens are increasingly enabled to take the lead and initiate collaboration and organize new forms of prevention and surveillance in their own neighbourhoods.
Both in literature as in public policy practice, neighbourhood prevention and crime detection in general is addressed. However, less attention is spent on the role and impact of data and digital technology. We propose this is an issue because the emerging digital technology regime requires a new conceptual view wherein citizen initiatives are no longer perceived as merely instrumental to government interventions, but are understood as coproducers of public safety in their neighbourhoods, as part of a broader societal shift in which citizens are enabled by digital technology to organize their own data environments. Based on the introduction of digital coproduction, we illustrate four case examples to explain which opportunities for safety professionals and local governments arise to create a policy regime that suits the emerging digital technology regime.

It is often assumed that digital neighbourhood watch groups lead to more emergency calls and more arrests by the police. This article revolves around the question whether or not these groups actually contribute to reducing crime in the Netherlands. It does so by looking at recent studies and the results of researchers’ own ‘realist evaluation’ of the city of Rotterdam’s policy on digital neighbourhood watch. The latter includes a reconstruction of the program theory and ten case studies with different types of groups. The reconstruction of program theory revealed two main routes to crime reduction: 1) more emergency calls and more arrests by the police and 2) more social control. Chat histories have been studied and moderators, participants, non-participants and professionals were interviewed on their perception of active mechanisms and on the efficacy of their group. None of the respondents believed their group led to an increased number of arrests, but interviews and chat histories show that crime can be reduced by means of social control. Social control by neighbours limits the opportunity for crime and disturbs criminal acts. Other studies in the Netherlands support this finding. The article closes by putting digital neighbourhood watch in a citizen’s perspective with suggestions to improve the efficacy of digital neighbourhood watch groups and the notion that for citizens, crime reduction is not the only or principal goal.