In deze kroniek wordt een analyse gegeven van de belangrijkste vanaf 1 juli 2015 tot 1 februari 2020 gepubliceerde rechtspraak over de e-grond, afgezet tegen de invulling gegeven door het UWV en de wetgever aan de e-grond.

This contribution reports on a delimited part of a larger, exploratory study, the main question of which was: How do aldermen perceive threats, what are their behavioral intentions and what is the influence of threats on the process and the outcome of decision-making? This question was answered with the help of Q methodology, semi structured interviews and case studies. This article discusses the results of the case studies and semi structured interviews on the impact of threats on decision-making. In two of the investigated cases (N=3) there are indications that the threats affect the decision-making process. The first case involves risk-avoiding behavior. In the second case there is a stronger conviction and hardening of opinions. There are no indications that threats affect the outcome of the decision-making process. The political administrative system that we have in the Netherlands is able to counteract improper influence. This is due to various elements in the system such as the boldness and the results-focused attitude of civil service (case 1) and the mayor and aldermen (case 2 and 3) and the design of the rules and procedures (case 1, 2 and 3).

Dit artikel bespreekt de rechtspositie van de raadsman tijdens het politieverhoor. De advocaat heeft sinds de uitspraak in de zaak Salduz/Turkije het recht voorafgaand aan het politieverhoor aanwezig te zijn bij het verhoor. Het recht tot rechtsbijstand strekt zich ook uit tot aanwezigheid tijdens het verhoor. De invulling van dat rechtsbijstandsrecht tijdens het verhoor is geregeld in het Besluit inrichting en orde politieverhoor. De auteurs bespreken in dit artikel de houdbaarheid van die regeling. Uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) lijken te suggereren dat deze invulling te eng is.

Hennepteelt, art. 3.B Opiumwet. Onttrekking aan het verkeer van inbeslaggenomen boksbeugel, art. 36d Sr. Is voldaan aan voorwaarde dat boksbeugel kan dienen om soortgelijk feiten te begaan?

Deze bijdrage bespreekt de vraag tot welke einduitspraak de strafrechter, bij een geslaagd beroep op noodweer bij ‘eenvoudige mishandeling’, moet komen volgens het schema van artikel 352 Sv. Moet dat zijn: vrijspraak van het ten laste gelegde feit (art. 352, lid 1 Sv) of ontslag van alle rechtsvervolging (art. 352, lid 2 Sv)?

De Hoge Raad drukt de laatste vier jaar een belangrijk stempel op de reikwijdte van de strafbaarstelling van mensenhandel, die is opgenomen in artikel 273f Sr. Zo heeft hij het wetsartikel in belangrijke mate afgebakend door in een deel van de delictsomschrijvingen het bestanddeel ‘uitbuiting’ in te lezen. Wat zijn de implicaties van de door de Hoge Raad gekozen oplossingsrichting en hoe kunnen de door hem gemaakte keuzes worden gewaardeerd?

Herziening ten voordele van de gewezen verdachte is een bijzonder rechtsmiddel in het gesloten stelsel van rechtsmiddelen. Onder meer op grond van een novum kan, bij hoge uitzondering, een onherroepelijke veroordeling alsnog ongedaan worden gemaakt. De regeling heeft in 2012 diverse wijzigingen ondergaan. Daarbij is het novumcriterium verruimd en is de mogelijkheid ingevoerd dat de procureur-generaal een nader onderzoek verricht naar het mogelijke bestaan van een novum. De Adviescommissie afgesloten strafzaken (ACAS) adviseert hem veelal over de wenselijkheid van dergelijk onderzoek. Het wettelijke novumcriterium en de taakopvatting van de ACAS zijn echter geen rustig bezit gebleken. Er wordt doorlopend voorgesteld om het novumcriterium verder te verruimen en om de ACAS breder naar afgesloten zaken te laten kijken. Het is de vraag of de wetgever aan die oproep gehoor moet geven.

Cassatie in belang der wet. Beschikking Rb inhoudende toewijzing verzoek ex art. 36 Sv tot verklaring dat zaak geëindigd.

Deze bijdrage bespreekt recente rechtspraak van de Hoge Raad inzake het ne bis in idem-beginsel na het Alcoholslotprogramma-arrest. Hieruit blijkt dat dat een vergelijking met dit arrest niet opgaat en dat het arrest een uitzonderingspositie in blijft nemen. Ook wordt de rechtspraak beschouwd en gewaardeerd in het licht van de ratio van het ne bis in idem-beginsel en vanuit Europees perspectief. Geconcludeerd wordt dat de nadruk, zowel in nationale als in Europese context, (steeds meer) lijkt te liggen op evenredige bestraffing bij cumulatie van procedures, zodat recht wordt gedaan aan de materiële grondslag van het ne bis in idem-beginsel.

Naar aanleiding van een door socioloog Bas van Stokkom georganiseerde conferentie over de grenzen van slachtofferemancipatie schetst de auteur een korte mentaliteitsgeschiedenis van de versterkte positie van het slachtoffer in strafrecht en samenleving sinds de Tweede Wereldoorlog. Het woord slachtoffer heeft niet alleen in verschillende tijden maar ook in verschillende contexten een andere lading gekregen. De auteur behandelt de vraag waar de theoretische en praktische grenzen van de emancipatie van het slachtoffer in het strafrecht liggen.

In het artikel ‘Feitelijk leidinggeven in het milieustrafrecht’ geven Tara Veenendaal en Marleen Velthuis een overzicht van de belangwekkende jurisprudentie van de afgelopen twee jaar, waaruit kan worden afgeleid hoe het Openbaar Ministerie en de rechter in het milieustrafrecht omgaan met de vervolging van de vermeende feitelijk leidinggevers aan gedragingen door de rechtspersoon. De recente jurisprudentie komt aan de hand van een aantal thema’s aan de orde. Daarna wordt ingegaan op de gepubliceerde transacties van milieuovertredingen door ondernemingen en in hoeverre de rol van natuurlijke personen daarin terugkomt. Het artikel sluit af met een verwachting voor de toekomst.

De strafrechtelijke vervolging van parlementariërs en andere politieke ambtsdragers brengt bijzondere vragen en problemen mee. Hoe kan worden voorkomen dat politieke ambtsdragers op grond van hun hoge positie een strafvervolging kunnen tegenhouden, bijvoorbeeld door druk uit te oefenen op het Openbaar Ministerie? En hoe kunnen politici worden beschermd tegen lichtvaardige en politiek gemotiveerde vervolgingsbeslissingen? Aan de hand van twee recente corruptiezaken, die speelden in verschillende landen binnen het koninkrijk, wordt in deze bijdrage ingegaan op deze problematiek.

De witwasbepalingen in ons Wetboek van Strafrecht zijn ruim geformuleerd. Dat faciliteert een door de politiek en justitie gewenste stevige aanpak van het fenomeen. In de praktijk is gebleken van een geïntensiveerde handhaving van witwassen. Het OM grijpt veelvuldig en graag naar het delict – ook in gevallen waarin de toegevoegde waarde niet aanstonds begrijpelijk is. Dat maakt de afbakening van het delict des te belangrijker. De Hoge Raad voorzag in materiële rechtsbescherming en beperkte in de afgelopen jaren het toepassingsbereik van de witwasbepalingen. Wij bespreken de meest recente witwasjurisprudentie van de Hoge Raad en bezien hoe ons hoogste rechtscollege ‘in de (wed)strijd’ zit.

In september 2019 heeft de rechtbank zich gebogen over de vraag of de arts de plicht heeft om de stervenswens van een wilsonbekwame patiënt te verifiëren, om te voldoen aan een vrijwillig en weloverwogen verzoek. Er wordt geoordeeld dat een dergelijke plicht niet bestaat, en dat de arts zijn overtuiging ook mag halen uit andere bewijsstukken. Door deze uitspraak wordt niet alleen de bevoegdheid van de vertegenwoordiger verruimd en verzwaard, ook krijgt het levenstestament zo een positie die van doorslaggevend belang kan zijn in de euthanasieprocedure.

In hun bijdrage reflecteren de auteurs op de aanbevelingen van het in april 2019 verschenen rapport inzake de tweede evaluatie van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb), mede in het licht van het op 26 september 2019 verschenen standpunt van de minister van VWS op de wetsevaluatie. De meeste aanbevelingen lijken zinnig, maar er zijn ook enkele waarover de auteurs hun bedenkingen hebben. Dat geldt in het bijzonder voor de aanbevelingen die gericht zijn op nadere inperking van het recht van donoren van vóór 2004 om anoniem te blijven en van de vrijheid van ouders van donorkinderen om zelf te bepalen hoe en wanneer zij hun kind voorlichten.

In deze kroniek staan de belangrijkste ontwikkelingen van 31 augustus 2017 tot 1 november 2019 centraal. Ten eerste wordt aandacht besteed aan de gewijzigde strafbepalingen van de Wet BIG en het vervolg van de zaak tegen de Haagse borstendokter. Vervolgens wordt ingegaan op het medisch beroepsgeheim en vorderen van gegevens, fraude in de zorg, de strafrechtelijke vervolging van een zorginstelling, zedendelicten door hulpverleners en de strafbaarheid van afbreking van een zwangerschap door een huisarts. Voorts komen euthanasie en hulp bij zelfdoding aan bod. Ten slotte worden onder meer zaken besproken die betrekking hebben op dood door schuld, valsheid in geschrifte en het in hulpeloze toestand achterlaten van een hulpbehoevende.