Besproken wordt allereerst het algemene functioneren van de WMO, daarna zoomt het artikel in op het functioneren van de wet ten aanzien van de in de derde evaluatie onderscheiden deelthema’s: de reikwijdte van de wet; het informed consent-vereiste; het functioneren van de toetsingscommissies (CCMO en METC’s); de proefpersonenverzekering en het toezicht op de naleving van de wet. Vervolgens wordt aangegeven welke aanbevelingen het meeste prioriteit hebben en wordt ingegaan op de toekomstbestendigheid van de WMO.

In deze bijdrage gaan de auteurs kort in op de ontwikkelingsgeschiedenis en de inhoud van de KNMG-meldcode om vervolgens uitvoeriger stil te staan bij het daarin op te nemen afwegingskader: wat moeten we daarvan verwachten en is de invoering hiervan een goede ontwikkeling?

Dit artikel doet verslag van de voornaamste bevindingen van de derde evaluatie van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek, met betrekking tot het functioneren van de RTE’s. We schetsen kort de hoofdlijnen van de huidige wettelijke regeling en geven een overzicht van de opvattingen in de literatuur uit de genoemde periode. Daarna volgt een samenvatting van het empirische onderzoek naar de RTE’s, waarna een beschouwing volgt over de voornaamste discussiepunten rond het functioneren van de RTE’s.

In deze bijdrage wordt de inhoud van het – via een internetconsultatie uitgezette – conceptwetsvoorstel zeggenschap lichaamsmateriaal besproken en van commentaar voorzien. Geconcludeerd wordt dat de regering verschillende onderdelen van het wetsvoorstel, waaronder in het bijzonder de ruime werkingssfeer, nog eens goed tegen het licht zou moeten houden.

De regulering van het gebruik van gegevens en lichaamsmateriaal voor medisch-wetenschappelijk onderzoek nadat de patiënt is overleden, vertoont lacunes. Voor gegevens zijn de artikelen 7:457 eerste lid en 7:458 BW richtinggevend. Voor lichaamsmateriaal wordt een toegespitste regeling node gemist. Voor obductie en ontleding in het belang van de wetenschap zou de wet nadere voorwaarden moeten stellen.

Op grond van artikel 24a Embryowet is het verboden een embryo tot stand te brengen of te gebruiken voor andere doelen dan het doen ontstaan van een zwangerschap. De regering is voornemens op dit terrein een ‘halve stap’ vooruit te zetten, dat wil zeggen om onderzoek waarvoor speciaal embryo’s gecreëerd mogen worden toe te laten mits het valt binnen bepaalde onderzoeksterreinen én mits het direct relevant is voor klinische toepassing. In deze bijdrage wordt bij dit voornemen en de daaraan ten grondslag liggende argumentatie een aantal kritische kanttekeningen geplaatst.

Volgens de Embryowet is geslachtskeuze uitsluitend toegestaan ter voorkoming van een ernstige geslachtsgebonden aandoening bij het kind (artikel 26 lid 2). In het rapport van de tweede wetsevaluatie is erop gewezen dat deze uitzonderingsbepaling te restrictief is. Een recente casus uit de praktijk van de pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD) bevestigt deze bevinding en onderstreept de wenselijkheid van verdere verruiming van deze uitzonderingsbepaling. Als geslachtskeuze om medische redenen is toegestaan, is daarmee nog niet gezegd dat PGD is toegestaan om de daarmee beoogde doelen te effectueren. In de discussie daarover is het van belang onderscheid te maken tussen een volledige PGD-behandeling en PGD bij embryo’s die al om andere redenen tot stand zijn gebracht.

In deze bijdrage worden de bepalingen van het wetsvoorstel ‘cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens’ in het licht geplaatst van en vergeleken met de huidige regels voor gegevensuitwisseling in de zorg. Geconcludeerd wordt dat het huidige juridische kader wordt aangescherpt met het van kracht worden van het wetsvoorstel. Dat is een goede zaak, al is bij de toegankelijkheid en de praktische uitvoerbaarheid van de nieuwe wetsbepalingen nog wel een aantal kanttekeningen te plaatsen.

Deze bijdrage richt zich op de toekomstige wetgeving in de psychiatrie, de psychogeriatrie en de verstandelijk gehandicaptenzorg. Tegen de achtergrond van de uitkomsten van de thematische wetsevaluatie gedwongen zorg worden enkele onderdelen hiervan kritisch tegen het licht gehouden.

Het (commerciële) aanbod van tests of ‘health checks’ die gezondheidsrisico’s aan het licht kunnen brengen, neemt in rap tempo toe. De overheid dient consumenten die daarvan gebruik willen maken in principe vrij te laten dat te doen. Tegelijkertijd dient zij hen te beschermen tegen de (fysieke en psychische) schade die ze daarbij kunnen oplopen. In dit artikel wordt het juridische kader dat dit soort schade moet tegengaan, onder de loep genomen. Uit een analyse hiervan komt naar voren dat er aanleiding is dit, ter bescherming van consumenten, aan te scherpen.

De Embryowet werd in 2012 voor de tweede keer geëvalueerd. Veel van de in de eerste evaluatie gesignaleerde knelpunten zijn nog niet opgelost, en er zijn nieuwe bijgekomen. Het zijn met name de verbodsbepalingen die tot discussie (blijven) leiden. Zo beperkt het verbod om embryo’s voor andere doeleinden dan zwangerschap tot stand te brengen nog steeds de mogelijkheden voor onderzoek naar de effectiviteit en veiligheid van nieuwe voortplantingstechnieken. Een nieuwe discussie betreft het maken van mens-diercombinaties als mogelijke bron van menselijke organen. De Embryowet verbiedt dergelijke ‘chimaeren’ langer dan veertien dagen te kweken, maar dat verbod is zo geformuleerd dat de huidige techniek voor het maken van chimaeren er niet onder valt. De auteurs bespreken in hun bijdrage nog diverse andere technologische ontwikkelingen, geven aan welke implicaties die hebben voor de Embryowet en plaatsen kanttekeningen bij de door het kabinet in reactie op beide evaluaties ingenomen standpunten.