Primaire waterkeringen beschermen ons land tegen overstromingen. De Waterwet bevat normen voor deze waterkeringen. Deze normen krijgen met het Invoeringsbesluit Omgevingswet als omgevingswaarden een plek in het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). In dit artikel wordt de voorgenomen inbouw van de waterveiligheidsnormen in het Bkl besproken. De parlementaire behandeling van deze normstelling in het stelsel van de Omgevingswet komt aan bod. Ook komt de kwalificatie van de omgevingswaarden als resultaatsverplichting aan de orde, evenals de uitzonderingen waar een beroep op kan worden gedaan als niet aan de omgevingswaarden wordt voldaan.

Dit artikel gaat in op het belang van participatie in de energietransitie, de wijze waarop participatie thans is geïmplementeerd en beoordeeld wordt door de rechter, de nieuwe participatie-instrumenten zoals die worden voorgesteld in de Omgevingswet, de Klimaatwet en het Klimaatakkoord en een analyse van deze instrumenten.

Dit redactioneel gaat in op de uitspraak van de grote kamer van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State over het vertrouwensbeginsel in het omgevingsrecht.

Auteurs bespreken de planologische kernbeslissing Ruimte voor de Rivier (PKB RvR) en geven antwoord op de vraag welke juridisch-bestuurlijke lessen voor toekomstige grootschalige infrastructurele overheidsprojecten getrokken kunnen worden. De PKB RvR is – anders dan vele andere door de overheid uitgevoerde grootschalige en ingrijpende infrastructurele projecten – vrijwel tijdig met het bereiken van de voorgenomen doelstellingen en binnen het oorspronkelijk budget uitgevoerd. Onderzocht zijn welke juridisch-bestuurlijke aspecten daaraan hebben bijgedragen. Auteurs gaan in op een zestal aspecten: decentralisatie en interbestuurlijke vormgeving, integraliteit van besluitvorming, participatie van burgers en marktpartijen, projectorganisatie, snelheid en coördinatie van besluitvorming, flexibiliteit in besluitvorming en kwaliteit van besluitvorming.
De lessen zijn in de eerste plaats van belang voor toekomstige infrastructurele projecten ten behoeve van het overstromingsrisicobeheer, maar kunnen ook van belang zijn voor andere grote (infrastructurele) projecten, die bijvoorbeeld moeten worden uitgevoerd in het kader van de energietransitie, zoals de aanleg van windparken en zonnevelden en bijbehorende kabels en leidingen, of in het kader van de mobiliteit, zoals de aanleg en aanpassing van (spoor)wegen.

In deze bijdrage staat de vraag centraal of, en zo ja wanneer, een evenementenvergunning kan worden aangemerkt als een schaarse vergunning, en – bij een bevestigend antwoord op die vraag – hoe die schaarse evenementenvergunning dan moet worden verleend met inachtneming van het gelijkheidsbeginsel.

In deze bijdrage bespreekt de auteur het Interbestuurlijk Programma voor het waterbeheer, dat op 14 februari 2018 is gepresenteerd.

In deze bijdrage gaat de auteur in op de inhoud en reikwijdte van het projectbesluit voor ‘natte’ waterstaatswerken.

Auteur stelt de Utrechtse oratie van Michiels uit 2001 ‘Kleur in het omgevingsrecht’ centraal. In deze oratie ging Michiels in op de relatie tussen het ruimtelijkeordeningsrecht en het milieurecht en stelde de vraag of wij niet naar een integrale omgevingswet zouden moeten en wat de kleur daarvan zou moeten zijn. Auteur gaat in op de vraag welke kleur de Omgevingswet heeft gekregen. Is er sprake van een grijsbruin mengsel of van een kleurrijk schilderij?

Aan de hand van een bespreking van de regeling over milieubelastende activiteiten in de Omgevingswet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving laat auteur zien dat er nog veel vragen zijn te beantwoorden door Lex als ‘godfather aan de Kneuterdijk’.

In dit artikel beschrijft de auteur de verschillende besluiten die noodzakelijk zijn voor de aanleg of wijziging van waterstaatswerken door de beheerder. Op basis van de jurisprudentie wordt besproken hoe deze besluiten zich tot elkaar verhouden en op welke wijze de rechtsbescherming is geregeld.

In deze bijdrage bespreken de auteurs de voorgestelde regeling voor nadeelcompensatie in de Omgevingswet, zoals deze op 5 januari is gepubliceerd. Zij zetten deze nieuwe regeling af tegen de bestaande planschaderegeling in de Wro en bespreken de twee meest in het oog springende wijzigingen: het doorschuiven van de schadevergoeding en de verhoging van het forfait voor het normaal maatschappelijk risico.

In deze bijdrage bespreken de auteurs het kader voor lozingen na inwerkingtreding van de Omgevingswet. Daarbij wordt ingegaan op het nieuwe begrip ‘de lozingsactiviteit’ en de overige relevante bepalingen in het Besluit activiteiten leefomgeving.

In de besproken prejudiciële procedures is het Hof van Justitie verzocht uitspraak te doen over de aard van de in de milieukaderrichtlijnen opgenomen programmatische verplichtingen. In beide arresten heeft het Hof van Justitie de doelstellingen van deze richtlijnen centraal gesteld, hetgeen een einde heeft gemaakt aan de discussie of het in deze richtlijnen wel gaat om resultaatsverplichtingen. De rechtspraak heeft gevolgen voor het Nederlandse beleid dat de programmatische aanpak centraal stelt. Geconcludeerd wordt dat per sector en per richtlijn bekeken moet worden of dit verenigbaar is met het Europese recht. Een generalistische verbreding en uniforme toepassing van de programmatische aanpak staat hiermee op gespannen voet.
HvJ 1 juli 2015, zaak C-461/13, Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland eV/Bundesrepublik Deutschland, ECLI:EU:C:2015:433.
HvJ 19 november 2014, zaak C-404/13, The Queen, op verzoek van ClientEarth/The Secretary of State for the Environment, Food and Rural Affairs, ECLI:EU:C:2014:2382 (ClientEarth).

In deze jurisprudentiebespreking wordt de Waterwetjurisprudentie besproken van de periode 2013-2014. De auteurs bespreken vier onderwerpen: de legger, het projectplan, de watervergunning en de handhaving bij lozingen.
Waar relevant wordt het verband gelegd met het wetsvoorstel voor de Omgevingswet.

Het begrip duurzame ontwikkeling is al enkele decennia onderwerp van publiek debat. Het heeft zich ook sluipenderwijs een plek verworven in het internationale recht. Het wetsvoorstel voor de Omgevingswet introduceert het begrip duurzame ontwikkeling in de Nederlandse wetgeving. En wel meteen als kerndoel van de wet. Deze ‘evolutiestap’ zou een impuls moeten geven aan de normatieve betekenis van duurzame ontwikkeling binnen de Nederlandse samenleving.
Dit beschrijvende artikel plaatst het begrip duurzame ontwikkeling in het perspectief van zijn opkomst. Hiermee wordt getracht te peilen wat de huidige normatieve kracht van het begrip is en of het wetsvoorstel van de Omgevingswet de normatieve kracht van duurzame ontwikkeling versterkt. Op basis van de bevindingen in dit artikel zal de auteur nader onderzoeken hoe de Omgevingswet kan worden ingezet voor de verdere normatieve versterking van duurzame ontwikkeling.
Dit artikel memoreert eerst de waarden die aan het concept duurzame ontwikkeling ten grondslag liggen. Daarna geeft het globaal weer hoe het staat met de problematiek waarvoor het begrip duurzame ontwikkeling in het leven is geroepen. Vervolgens tracht het aan te geven in hoeverre er bestuurlijke en juridische ‘handen en voeten’ zijn gegeven aan duurzame ontwikkeling. Daarbij worden onder andere de Verklaring van Rio de Janeiro voor Milieu en Ontwikkeling uit 1992 en de alweer bijna vergeten Millennium Declaration uit 2000 in herinnering gebracht. Vervolgens wordt de blik op Nederland gericht. In ‘gidsland’ Nederland kwam na de ondertekening van de genoemde Verklaring van Rio veel positieve energie los rond duurzame ontwikkeling. De heldere Nederlandse koers raakte echter verloren in de mistbanken van de internationale politiek. Dit lijkt de daadkracht die in de jaren na ‘Rio 1992’ aan de dag was gelegd, geen goed te hebben gedaan.
Het wetsvoorstel voor de Omgevingswet slaat ‘piketpalen’ voor een nieuw ‘speelveld’ voor duurzame ontwikkeling. Het wetsvoorstel sluit aan bij de ecologische achtergrond van het begrip duurzame ontwikkeling. Wellicht zet dit nieuwe wettelijke kader de maatschappelijke krachten op een duurzamere koers. De normatieve kracht van duurzame ontwikkeling binnen het kader van de Omgevingswet lijkt te worden begrensd door wetenschappelijke, juridische en bestuurlijke (on)mogelijkheden om omgevingswaarden voor duurzame ontwikkeling te definiëren. De normatieve kracht van de Omgevingswet wordt mede bepaald door de wisselwerking tussen de Omgevingswet en andere rechtsdomeinen. Het artikel bakent dit externe bereik van de Omgevingswet conceptueel af aan de hand van de term ‘duurzaamheidsrecht’, een concept dat goed aan zou kunnen sluiten bij de maatschappelijke behoefte aan duurzame ontwikkeling, maar dat in de bestaande Nederlandse situatie geen formele rechtsbasis heeft.

In het licht van de komst van de nieuwe Omgevingswet zijn de auteurs nagegaan of nadeelcompensatiebepalingen in de in de Omgevingswet op te nemen wetten gehandhaafd moeten blijven, of kunnen worden geschrapt bij de invoering van de Wet nadeelcompensatie. Alleen bij het opleggen van een gedoogplicht bestaan fundamentele bezwaren om zonder meer art. 4:126 Awb van toepassing te verklaren. Dergelijke bezwaren bestaan niet bij het schrappen van de bijzondere bepalingen omtrent planschade (en andere limitatieve vergoedingsstelsels). Wel zou in een aantal gevallen (bevoegde rechter, afwenteling en adoptie) een bijzondere regeling in aanvulling op de nieuwe afdeling 4.5 van de Awb wenselijk zijn.