In de Kroniek Rechtspraak Tuchtrecht zijn de voor de rechtsontwikkeling interessante uitspraken verwerkt over de periode van 1 november 2019 tot en met 15 mei 2021. Het gaat om uitspraken over ontvankelijkheid en aanverwante procesrechtelijke onderwerpen, vraagstukken rond ouderlijk gezag, samenwerkingsproblemen, dossiervoering, bekwaamheden en bevoegdheden, de zwaarte van de door tuchtcolleges opgelegde maatregelen. Prioriteit is daarbij gegeven aan die onderwerpen die in een significant aantal zaken tot een tuchtrechtelijke beslissing hebben geleid. Tot slot komen ook de eerste COVID-gerelateerde uitspraken aan bod.

Op 1 juni 2021 is het Europees Openbaar Ministerie (EOM) operationeel geworden. Bij een vervolging door het EOM voor de Nederlandse strafrechter treedt een gedelegeerde Europese aanklager op die tevens aan het Nederlandse openbaar ministerie is verbonden. Deze aanklager heeft in de strafzaak alle bevoegdheden van een lid van het Nederlandse openbaar ministerie. Voor het optreden van het EOM in de deelnemende lidstaten wordt dus gebruikgemaakt van de bestaande juridische infrastructuur. In deze bijdrage wordt ingegaan op de vervolging van strafzaken door het EOM voor de Nederlandse strafrechter. Het gaat daarbij om de vraag of er verschillen of bijzonderheden bestaan in vergelijking met een ‘gewone’ strafzaak waarin het Nederlandse openbaar ministerie het vervolgingsrecht uitoefent en, zo ja, welke die zijn.

Some scholars argue that a growing number of Dutch physicians practice defensive medicine. This implies physicians base their professional decisions primarily on a fear of being held liable. The main question of this article is whether empirical evidence corroborates the claim that Dutch medical liability law causes physicians to behave defensively. I argue that this is not the case. If we assume that the law influences physicians’ behavior, we must also assume physicians know the law. Empirical evidence shows this knowledge is limited. Furthermore, Dutch physicians tend to report low levels of defensive behavior.

Digitaliseringsvraagstukken zijn voor de wetgever een zekere worsteling, omdat het vaak lastig is vooraf te overzien op welke wijze digitaliseringsaspecten moeten worden geadresseerd in wet- en regelgeving. De Afdeling advisering van de Raad van State heeft daarom, in aanvulling op haar algemene toetsingskader, een specifiek op digitalisering gericht toetsingskader gepresenteerd. Binnen de drie onderdelen van het kader – de beleidsanalytische, de juridische en de wetstechnische toets – wordt een aantal vraagpunten benoemd dat vanwege de digitaliseringsdimensie aandacht behoeft. Door aan te geven hoe zij zelf digitaliseringsaspecten weegt en toetst in haar advisering heeft de Afdeling een nieuwe impuls willen geven aan de discussie over wetgevingstoetsing in het digitale tijdperk. In dit artikel wordt het kader toegelicht en in de context van de bredere discussie rondom digitalisering en wetgeving geplaatst.

In dit themanummer over de Eerste Kamer staat de rubriek ‘Legisprudentie’ stil bij een wetsfiguur die de Eerste Kamer het mes op de keel zet: verzamelwetgeving.

Het via een hogere regeling (een wet) wijzigen van een lagere regeling (een algemene maatregel van bestuur) wordt sinds 1993 uitdrukkelijk verboden in de Aanwijzingen voor de regelgeving. Toch wordt deze techniek heel af en toe toegepast. In deze bijdrage worden achtergronden en overtredingen van dit verbod belicht aan de hand van casuïstiek uit de afgelopen vier decennia. In het bijzonder wordt daarbij ingegaan op adviezen van de Raad van State, die zich niet kenmerken door consistentie. Aansluitend bij dit themanummer, is het vertrekpunt van deze bijdrage een hooggeleerd en hoogoplopend debat dat in 1987 over deze thematiek plaatsvond in de Eerste Kamer.

De academische vrijheid staat onder druk, mede door de wijze waarop onderwijs en onderzoek gefinancierd worden en wetenschappers ‘gemanaged’ worden. Door ontwikkelingen zoals het langdurig op tijdelijke contracten houden van jonge wetenschappers en toenemende nadruk op valorisatie en cocreatie van onderzoek slinkt de ruimte voor kritiek en voor ongebonden onderzoek. Ook in het onderwijs zien we dat er via toelatingsbeleid, accreditaties en onderwijsprogrammering steeds minder ruimte lijkt voor de eigen professionaliteit van wetenschappers. Bestaande gedragscodes lijken weinig houvast te bieden bij het beschermen van de academische vrijheid. Hierdoor rijst de vraag of het geen tijd wordt voor hardere wettelijke regels.

In dit artikel beschrijven de auteurs hoe de positie van jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) in het strafrecht is geregeld. Er is wetgeving die de rechten van deze kwetsbare verdachten en gestraften vastlegt. Sinds een aantal jaar heeft de aandacht voor jongeren met LVB in de strafrechtelijke keten geleid tot een verbeterplan. Er is in de keten gewerkt aan bewustwording, signalering, communicatie en interventies. Toch is blijvende aandacht voor deze groep nodig.

In 2022 treedt de Omgevingswet in werking, de belangrijkste nieuwe wet voor de inrichting van openbare ruimte. Regelen de wet en de bijbehorende regelingen ook toegankelijkheid voor mensen met een beperking? Dit artikel gaat in op die vraag, door eerst te kijken naar de huidige Wet ruimtelijke ordening (Wro) en vervolgens in te gaan op de Omgevingswet. In de Wro en aanhangende regelgeving wordt geen aandacht aan toegankelijkheid besteed. In de Omgevingswet wel, maar het is de vraag of de regeling robuust genoeg is om het verschil te maken. Gemeenten hebben vrijheid om op lokaal niveau toegankelijkheidsregels te stellen. Twee steden zijn onderzocht, Almere en Utrecht. Zij maken, met verschillende ambities, gebruik van de beleidsruimte om toegankelijkheid van straten en stoepen te verbeteren.

Op grond van de Algemene Verordening Gegevensbescherming hebben partijen een grondslag nodig om persoonsgegevens vanuit de EER naar derde landen door te mogen geven. In deze bijdrage bespreekt de auteur de aandachtspunten bij het gebruik van modelcontracten als grondslag voor de doorgifte van persoonsgegevens naar derde landen. Daarbij worden de oude modelcontracten (modelcontractbepalingen) en de nieuwe modelcontracten (standaardcontractbepalingen) vergeleken. Ook signaleert de auteur welke invloed het Schrems II-arrest heeft op het gebruik van de modelcontracten. De bijdrage wordt afgesloten met de conclusie dat, afhankelijk van een door partijen gemaakte risicobeoordeling, modelcontracten mogelijk een grondslag kunnen bieden voor doorgifte van persoonsgegevens naar derde landen.

In de Handels- en Samenwerkingsovereenkomst tussen de EU en het VK beoogt de EU met afspraken over subsidiecontrole de vervalsing van concurrentie door subsidies aan Britse ondernemingen tegen te gaan. In deze bijdrage wordt nagegaan in hoeverre de afspraken tussen de EU en het VK inderdaad voorzien in een regime in het VK dat op het gebied van – in EU-termen – staatssteun een gelijk speelveld waarborgt en wat kan worden ondernomen tegen steunverlening die in strijd met de gemaakte afspraken verstrekt wordt. Daarbij zal ook de ‘Subsidy Control Bill’ – het op 30 juni 2021 bij het ‘House of Commons’ ingediende wetsvoorstel voor een ‘Subsidy Control Act’ – in de beschouwing worden meegenomen.
Handels- en Samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, enerzijds, en het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland, anderzijds, ondertekend op 24 december 2020 (PbEU 2021, L 149/10).

De herziene Richtlijn consumentenkoop en de Richtlijn digitale inhoud moeten vanaf 1 januari 2022 van kracht zijn. De belangrijkste wijzigingen betreffen de introductie van een objectief en subjectief conformiteitsvereiste, een verplichting van de handelaar om updates te verstrekken, en de mogelijkheid om uitdrukkelijk en afzonderlijk af te wijken van de objectieve conformiteitsverplichtingen. Op een aantal punten bestaat echter nog onduidelijkheid.

Volgens het internationale onderzoeksjournalistiekcollectief Lost in Europe zouden er in 2017 7.024 alleenstaande vluchtelingenkinderen zijn verdwenen uit asielzoekerscentra in Europa. Dit aantal is niet wetenschappelijk onderbouwd, maar dat dergelijke verontrustende verdwijningen geregeld voorkomen, is zeker. Wat wordt er tegen het verdwijnen van alleenstaande minderjarige vluchtelingen gedaan en wat is er bekend over het lot van verdwenen jongeren? Vaak worden zorgen geuit dat deze kinderen slachtoffer zijn of worden van mensenhandel. In hoeverre zijn daar aanwijzingen voor? In deze bijdrage gaan we op deze vragen in. Na een korte introductie over alleenstaande minderjarige vluchtelingen en mensenhandel besteden we aandacht aan verdwijningen buiten en binnen Nederland. Vervolgens doen we verslag van de bevindingen uit een aantal onderzoeken en van in Nederland getroffen maatregelen tegen verdwijningen. We ronden af met een conclusie en enkele aanzetten voor preventie van verdwijningen.

Though less well-known than for instance the narcotics or weapons trade, illegal organ trade is a lucrative business with yearly revenues estimated between 840 million and 1.7 billion USD. The most commonly reported form of organ trade is the trade in living donor kidneys. The current study maps the criminal network behind the illegal organ trade that took place in the Medicus clinic in Kosovo based on police files, indictments, transcripts of suspect and victim statements, court rulings and interviews. The Medicus case involved at least 27 living kidney donations. Operations were performed by eleven actors in teams of varying composition. The total criminal network consisted of 107 individuals and is characterized by a low density and features a number of central actors.

Although reward systems are utilized in prisons worldwide, evaluations regarding their intended use are lacking. This contribution reconstructs the policy theory of such a system: Promotion and Demotion, as implemented in Dutch prisons in 2014. With a policy scientific approach the intended target group, means, goals and causal mechanisms of the system were delineated. The policy theory assumes three means, ten goals and 24 causal mechanisms. The policy theory is insufficiently empirically substantiated on a number of points and takes limited account of (cognitively) impaired prisoners. This accurate reconstruction offers a unique insight into the assumed functioning of a part of Dutch detention policy and provides starting points for international considerations of behavioral change in detention.