In dit artikel wordt ingegaan op recente rechtspraak over het meerderheidsvereiste en de dispensatie bij het algemeen verbindend verklaren van cao-bepalingen geanalyseerd.
Uit de rechtspraak van zowel de Hoge Raad als de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State valt af te leiden dat er terughoudendheid is bij de beoordeling van de gehanteerde berekeningsmethode om vast te stellen of voldaan is aan het meerderheidsvereiste.
In december 2019 heeft de Afdeling zich in verschillende uitspraken over de algemeen verbindend verklaarde cao voor de uitzendsector gebogen over het dispensatiebeleid in het Toetsingskader. Uit de rechtspraak wordt duidelijk dat de minister meer oog dient te hebben voor specifieke bedrijfskenmerken, in ieder geval in de motivering van de besluiten. Maar uit de rechtspraak van de Afdeling wordt ook duidelijk dat er sprake is van beleidsvrijheid van de minister.

Veel Nederlanders zijn verplicht zich in wachtdiensten beschikbaar te houden voor oproepen naast hun reguliere werkweek. Volgens een reeks uitspraken van het Europese Hof van Justitie gelden de inactieve uren van deze diensten onder omstandigheden als arbeidstijd, onder andere als de reactietijd na de oproep kort is, of als oproepen veelvuldig voorkomen. In dit artikel wordt betoogd dat bij geschillen hierover meer aandacht moet uitgaan naar het recht op ononderbroken rust na afloop van deze diensten. Anders dan vaak wordt gesteld, kent de Richtlijn wel een derde categorie naast ‘arbeidstijd’ en ‘rusttijd’, namelijk de ‘ononderbroken compenserende rusttijd zonder verplichtingen’. Het recht op ononderbroken rust na een wachtdienst wordt onvoldoende onderkend in het Nederlandse arbeidstijdenrecht. Daardoor is ons recht in strijd met artikel 17 lid 2 en artikel 18 Europese Richtlijn 2003/88, en lopen werknemers met wachtdiensten gezondheidsrisico’s door gebrek aan slaap. Kunnen rechtzoekenden hier iets aan doen?

De loonkloof m/v is een hardnekkig probleem ondanks lang bestaande wetgeving. Dat komt onder meer doordat naleving van het recht op gelijke beloning vooral als een individueel probleem is beschouwd van de klaagster. Het richtlijnvoorstel over meer loontransparantie en betere handhaving van gelijkebeloningswetgeving m/v vormt een welkome trendbreuk doordat het niet alleen individuele rechtsbescherming versterkt maar ook toezicht en handhaving. Het voorstel maakt de loonkloof tot een gedeelde verantwoordelijkheid van werkgevers, sociale partners, gelijke behandelingsorganen, arbeidsinspectie, rechters en een aan te wijzen toezichtsorgaan. Daarmee zet het de lidstaten aan om eindelijk de daad bij het woord te voegen en de loonkloof daadwerkelijk te dichten.
Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad ter versterking van de toepassing van het beginsel van gelijke beloning van mannen en vrouwen voor gelijke of gelijkwaardige arbeid door middel van beloningstransparantie en handhavingsmechanismen, Brussel, 4 maart 2021, COM(2021)93 final.

In deze bijdrage wordt ingegaan op de extra risico’s waarmee opdrachtgevers worden geconfronteerd door de Wet aanpak schijnconstructies. Na een korte inleiding over de eisen van de wet wordt een tekstsuggestie aangereikt voor een regeling waarmee in ieder geval gedeeltelijk aan die eisen kan worden voldaan.

De auteur neemt in deze bijdrage het Europese arrest Laval uit 2007 onder de loep. Het arrest Laval had een wezenlijke impact op Nederland als zogenoemd hogelonenland. Inmiddels zijn veertien jaar verstreken en zijn de Handhavingsrichtlijn en de herziene Detacheringsrichtlijn aangenomen en geïmplementeerd. Wat betekenen deze richtlijnen voor de impact van Laval? Hebben de nieuwe richtlijnen het arrest Laval naar de geschiedenisboeken verwezen of doolt de geest nog steeds rond? Het zal blijken dat Laval anno 2021 de gemoederen nog steeds bezighoudt.

Naar aanleiding van het mijlpaalarrest Rode Kruis Ziekenhuis/Te Riet uit 2003 onderzoekt de auteur welke invloed de verschillende wijzigingsmogelijkheden uit de Richtlijn Overgang van onderneming uitoefenen op de wijziging van collectieve arbeidsvoorwaarden na een overgang in het Nederlandse recht. Waar de Richtlijn namelijk voorziet in verschillende wijzigingsmogelijkheden al naar gelang het individuele of collectieve arbeidsvoorwaarden betreft, heeft Rode Kruis Ziekenhuis/Te Riet dit onderscheid in het Nederlandse recht doen vervagen.

Vakbonden fungeren bij het behartigen van belangen van zzp’ers als ondernemersorganisaties. De enorme aanwas van zzp’ers compliceert daarmee ons systeem van arbeidsvoorwaardenvorming. De zzp’ers vallen in het krachtenveld van de sociale partners vaak tussen wal en schip. Het zou daarom juist zijn als de belangenbehartigers van zzp’ers losstaan van de sociale partners. Via de toetreding van zzp’ers tot besloten netwerken kunnen zzp’ers mededingingsrechtelijke beperkingen aan tariefafspraken ontgaan. Op soortgelijke wijze kunnen zzp’ers premielasten ontlopen die het SER-akkoord van juni 2021 voor zzp’ers op tafel legt. In beide gevallen speelt de vraag hoe men op heldere wijze de zzp’er kan afbakenen ten opzichte van andere ondernemers.

In deze bijdrage wordt uitgegaan van de deining die de arresten Viking en Laval hebben veroorzaakt in bepaalde vakbondsmiddens. Monti merkte eerder al op dat de EU door beide arresten een van de meest fervente voorstanders van de Europese integratie van zich dreigt te vervreemden. Onderzocht wordt of grondwettelijke, wetgevende of rechterlijke evoluties die kloof hebben verzacht of zouden kunnen verzachten.

In deze bijdrage staat de auteur stil bij de betekenis van het Stoof/Mammoet-arrest. Hij bespreekt de daarin gegeven uitwerking van de Taxi Hofman-leer en gaat in op de visie van de Hoge Raad op de verhouding tussen de op goed werknemerschap gebaseerde medewerkingsplicht van de werknemer en art. 7:613 BW. Vervolgens behandelt hij een aspect van de problematiek waarover de Hoge Raad zich in het Stoof/Mammoet-arrest niet, althans niet expliciet heeft uitgelaten, te weten: de gevolgen van een weigering van de werknemer om een redelijk voorstel van de werkgever dat verband houdt met gewijzigde omstandigheden op het werk te aanvaarden, terwijl voor die weigering geen deugdelijke gronden bestaan. In zijn optiek hebben de door de Hoge Raad in het arrest geformuleerde uitgangspunten op dit punt belangrijke consequenties, die in de lagere jurisprudentie na het arrest vaak niet in acht worden genomen.

In de zaak Tesco Stores sprak het Hof van Justitie zich op 3 juni 2021 uit over de directe werking van artikel 157 VWEU, dat het beginsel van gelijk loon voor gelijke en gelijkwaardige arbeid bevat. In de praktijk is het voor individuen vaak niet gemakkelijk om het beginsel voor de nationale rechter af te dwingen. In het Tesco-arrest kent het Hof van Justitie expliciet directe werking toe aan het beginsel, zowel voor gelijke als gelijkwaardige arbeid. Hoewel de uitspraak slechts een bevestiging is van de bestaande rechtspraak van het Hof van Justitie, is de uitspraak toch van symbolisch belang. Ze schept nieuwe mogelijkheden om de afdwinging van het beginsel van gelijk loon voor gelijk(waardig) werk te vergemakkelijken.
HvJ 3 juni 2021, zaak C-624/19, Tesco Stores, ECLI:EU:C:2021:429.

In dit artikel bespreekt de auteur de voordelen voor zowel werkgevers als werknemers van noodgedwongen tijdelijk minder werken in geval van economische tegenwind boven gedwongen ontslagen. Niet alle werknemers zullen echter een dienovereenkomstige tijdelijke verlaging van hun loon kunnen of willen accepteren. Dat probleem kan echter worden opgelost door een overheidssubsidie. Voor de overheid lijkt het financieel aantrekkelijker te zijn om een dergelijke tijdelijke loonsverlaging aan te vullen in plaats van werkloosheidsuitkeringen te moeten verstrekken. Als grootste obstakel in het realiseren van het voorstel van De Beer om de loonsom automatisch mee te laten bewegen met de omzet zie ik het gebrek aan vertrouwen tussen sociale partners. Dat belet meerjarige afspraken. Ook het verschillend uitpakken van zijn voorstel voor groepen van werknemers is een probleem. De juridische bezwaren hangen daar deels mee samen. Het vergelijkbare voorstel van de SER omzeilt mijns inziens de grootste bezwaren en lijkt daardoor meer kansrijk.

In dit artikel gaan de auteurs in op de nieuwe regelgeving omtrent coaches en vrouwen in het internationale voetbal en zal op basis van de meest recente conceptversie van de nieuwe regelgeving voor intermediairs worden vooruitgeblikt op de naderende regelgeving met betrekking tot intermediairs.

Waar de ondernemingsraad eerst met name als toehoorder bij de onderhandelingen tussen de vakbonden en de ondernemer zat, lijken werkgevers er in toenemende mate de voorkeur aan te geven om een sociaal plan met de ondernemingsraad overeen te komen in plaats van met de vakbonden. In deze bijdrage onderzoeken de auteurs wat de werking is van een met de ondernemingsraad overeengekomen sociaal plan en wat de rol van de ondernemingsraad kan zijn als de ondernemer zijn verplichtingen uit het sociaal plan niet nakomt. Aansluitend doen de auteurs een aanbeveling om de positie van de ondernemingsraad te versterken in een eventueel geschil over de uitleg of nakoming van het sociaal plan.

Deze bijdrage bespreekt of, en zo ja, in welke mate voetbalclubs in crisistijd van hun voetballers kunnen verlangen dat zij genoegen nemen met salarisvermindering. Specifieke aandacht wordt besteed aan de verhouding tussen wijzigingen van arbeidsvoorwaarden die steun vinden in sectorale collectieve afspraken en wijzigingen die deze steun ontberen.

In dit artikel wordt naar aanleiding van twee recente zaken bij de Hoge Raad (HR 19 maart 2021 (FNV/Vennootschap X) en HR 9 april 2021 (Inforcontracting/SNCU)) nader ingegaan op de vraag in hoeverre vakbonden en paritaire handhavingsorganen die bij cao zijn aangewezen, naleving van cao-bepalingen in de individuele arbeidsovereenkomsten kunnen vorderen.

De afgelopen jaren heeft in het gevangeniswezen een aantal ingrijpende veranderingen plaatsgevonden. De detentiefasering is naar de achtergrond verdwenen en detentieregimes zijn versoberd. Dit biedt aanmerkelijk minder aanknopingspunten voor resocialisatie. Beveiliging van de samenleving staat voorop in de omgang met gedetineerden. De veranderingen worden op korte termijn versterkt als de Wet straffen en beschermen in werking treedt. Maar schieten we als samenleving juist niet veel meer op met meer mogelijkheden voor resocialisatie tijdens de detentie? Deze bijdrage schetst een aantal aansprekende ideeën daarover.

Op 29 januari 2020 vernietigde het Gerecht (Hof van Justitie) een bevel van het Europees Parlement als werkgever waarbij een aantal tolken en conferentietolken werd opgeëist. Het bevel kwam tot stand om het hoofd te bieden aan een staking. Het is de eerste maal dat het Hof van Justitie uitdrukkelijk erkent dat EU-ambtenaren een recht te staken hebben. Het arrest illustreert dat beperkingen van in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie gewaarborgde grondrechten bij wet moeten zijn voorzien. Dit veronderstelt dat een duidelijke en voldoende nauwkeurige juridische grondslag moet bestaan. Deze bijdrage werpt licht op het weinig gekende stelsel van collectieve arbeidsverhoudingen binnen de Europese instellingen.

Atypische arbeidsvormen zijn in opmars. Tijdelijke arbeid, en een arbeidscontract voor bepaalde tijd in het bijzonder, is zo mogelijk de meest gekende vorm. In het onderwijs wordt veelvuldig gebruikgemaakt van dergelijke arbeidscontracten. De Europese sociale partners sloten eind vorige eeuw nochtans een Raamovereenkomst met als doel de kwaliteit van de arbeid voor bepaalde tijd te verbeteren en het misbruik van opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd te voorkomen. In deze bijdrage wordt zowel de Nederlandse als de Vlaamse regelgeving inzake het gebruik van opeenvolgende tijdelijke contracten aan de universiteiten getoetst aan de Europese regelgeving. Het voordeel van een dergelijke rechtsvergelijkende aanpak is dat het mogelijk nieuwe inzichten biedt, niet alleen voor de rechtswetenschapper, maar ook voor de rechtspractici. Het onderzoek vangt aan met een analyse van de Europese regelgeving aan de hand van de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Vervolgens worden de toepasselijke Nederlandse en Vlaamse reglementeringen besproken en geëvalueerd, waarna een algemene conclusie volgt.