The social abstinence imposed by governments in many countries in response to the corona pandemic raises interesting questions and research opportunities. One of those questions is how crime develops in times of forced stay at home and reduced social interaction. That question is the focus of this article. In their analysis, the authors use police data from the Corona Crime Change Monitor for twelve ‘corona months’ (mid-March 2020-mid-March 2021) and compare the development of crime in that period with the development in the same period a year earlier.

In the corona period, phenomena such as disinformation and conspiracy activism have taken on a greater and more disturbing significance. This article provides a first problem picture of current manifestations in the broader social context and offers tentative explanations. It looks in turn at who makes and distributes the fake news, what role conspiracy activism plays in this, what is known about social receptivity, and what the implications are for law enforcement and security. Finally, an action perspective is presented.

Het recht van een verdachte om niet mee te hoeven werken aan zijn eigen veroordeling (het nemo tenetur-beginsel), is samen met het zwijgrecht een hoeksteen in ons strafprocesrecht. Voor het positieve recht is het echter nog steeds geen uitgemaakte zaak wat de inhoud van het beginsel precies is. Toch kan men daarover duidelijk een divergentie waarnemen tussen de opvatting van de Nederlandse (hoogste) rechters en het EHRM.

Op 20 april 2021 heeft de Hoge Raad naar aanleiding van de uitspraak van het EHRM in de zaak Keskin zijn jurisprudentie ten aanzien van de eisen die aan verzoeken tot het horen van getuigen bijgesteld. Het arrest laat echter ook een aantal vragen onbeantwoord die vanuit het perspectief van verdragsconformiteit van belang zijn. Dit artikel behelst een nadere reflectie op de lijn van de Hoge Raad zoals uiteengezet in het post-Keskin arrest, waarin getracht wordt zaken op te helderen en in breder perspectief te plaatsen.

Bij de discussies in de Kamer over de goedkeuringswet van het EVRM werd nog gedacht dat het EVRM vooral invloed zou hebben op andere landen. Inmiddels is duidelijk dat het EVRM, zoals toegepast en geïnterpreteerd door het EHRM, ook een niet meer weg te denken invloed heeft gehad op de Nederlandse strafrechtspleging. Lidstaten laten soms merken dat het EHRM zich wat gedeisd moet houden. En klagers vinden dat het best wat ruimhartiger mag zijn. Het is voor het EHRM een constant balanceren tussen terughoudendheid en activisme

De redactie zag in de recente Straatsburgse veroordelingen aanleiding om de Nederlandse strafrechtspleging kritisch tegen het licht te (laten) houden voor wat betreft haar omgang met fundamentele rechten, waarbij niet alleen betekenis toekomt aan het EVRM maar ook in toenemende mate aan het Handvest voor de Grondrechten van de Europese Unie. Aldus staat dit nummer in het teken van de centrale vraag of het Nederlandse strafrecht nu en in de nabije toekomst in de spiegel van Straatsburg verdere bijsturing nodig heeft.

De Urgenda-uitspraken en de recente Shell-uitspraak tonen aan hoe diep rechtsregels van internationale oorsprong in de Nederlandse rechtsorde doordringen en daar een integraal onderdeel van vormen. Dit artikel brengt eerst kort de ontwikkeling van de rechten van de mens en het internationale klimaatrecht in kaart en bespreekt vervolgens de wijze waarop de beginselen en regels daarvan doorklinken in deze rechterlijke klimaatuitspraken. Het laatste gedeelte van dit artikel reflecteert daarop en concludeert dat deze uitspraken zuivere klaroenstoten zijn omdat het Unierecht en het internationale recht een wezenlijk bestanddeel van de partituur van de Nederlandse rechtspraak zijn.

Er zijn twee regeringsvoorstellen aanhangig tot wijziging van de Grondwetsherzieningsprocedure. Het eerste verduidelijkt de bevoegdheid van de Tweede Kamer om de tweede lezing van een herzieningsvoorstel te verrichten en vervangt de tussentijdse ontbinding van die Kamer door een verkiezing. Het tweede regeringsvoorstel wil de tweede lezing in verenigde vergadering laten plaatsvinden. De auteur bespreekt hoe beide voorstellen zich verhouden tot de waarborg van een tussentijdse kiezersraadpleging, tot de rol van de Eerste Kamer als Chambre de réflexion en tot elkaar. Hij betoogt dat het eerste regeringsvoorstel duidelijke verbeteringen oplevert, terwijl er op het tweede het nodige valt af te dingen.

In the second half of the last century, the position of detainees in the Netherlands improved considerably. As far as is possible in the case of persons deprived of their freedom, there has been a certain emancipation of detainees. A well-functioning right of complaint and appeal has been created, for example, that offers detainees the possibility to have decisions of the government, in particular those of the director of the institution and the selection official, that are unfavourable to them, reviewed by an independent judicial authority. Their living conditions have also improved during this period. However, in recent years there has also been a tendency for the government to make ever greater demands on the behaviour of detainees, in return for fewer opportunities for activities and freedoms aimed at resocialisation. Since last year, the corona pandemic and the way in which it is dealt with in prisons have put further pressure on the already vulnerable position of detainees. Since March 2020, prisoners have had their opportunities for phasing in and resocialising further reduced by the virtual prohibition of leave. Furthermore, the visiting possibilities and the activity programmes within the penitentiary institutions have been minimal for over a year.

Deze bijdrage bespreekt of, en zo ja, in welke mate voetbalclubs in crisistijd van hun voetballers kunnen verlangen dat zij genoegen nemen met salarisvermindering. Specifieke aandacht wordt besteed aan de verhouding tussen wijzigingen van arbeidsvoorwaarden die steun vinden in sectorale collectieve afspraken en wijzigingen die deze steun ontberen.

In dit artikel komt de stand van toezicht en handhaving in het sociaal domein aan de orde. Vanaf januari 2015 zijn belangrijke taken rond maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg, passend onderwijs en werk en inkomen overgeheveld naar de gemeenten. De gedachte was dat na een korte transitieperiode, via de transformatie van de manier van werken maatwerk zou worden geleverd. Gemeenten, als bestuurslaag die dicht bij de inwoners staat, zouden bij uitstek in staat zijn zo’n individuele aanpak te ontwikkelen. De veronderstelling was dat daarbij een kostenbesparing mogelijk zou zijn. Die besparing is in de vorm van een korting op de overgehevelde budgetten bij de decentralisatie toegepast. Inmiddels blijkt dat gemeenten aanzienlijke bedragen toeleggen op de gedecentraliseerde taken. Veel aandacht gaat de afgelopen jaren uit naar de overdracht van de taken op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 en de Jeugdwet en naar de financiële problemen waarin gemeenten terecht zijn gekomen. Ook is er veel aandacht voor de vraag hoe de taakuitvoering gestalte heeft gekregen. Wat is er terechtgekomen van het beoogde maatwerk? Lukt het om de zelfredzaamheid van inwoners te vergroten? Hoe staat het met de uitstroom van uitkering naar werk? Minder aandacht is er tot nu toe voor het toezicht op de taakuitvoering. In dit artikel komt de vraag aan de orde waar dat toezicht is belegd, hoe dat wordt uitgevoerd en wat de resultaten daarvan zijn. Ook komen verbetervoorstellen aan de orde.

In dit artikel wordt beargumenteerd waarom de wettelijke beraadtermijn van vijf dagen voor uitvoering van een abortus niet langer past in het huidige maatschappelijke en juridische kader, wordt de kritiek hierop behandeld en wordt, in lijn met het recente wetsvoorstel hieromtrent, gepleit voor invoering van een flexibele beraadtermijn.

In deze bijdrage wordt aandacht besteed aan de inwerkingtreding van de schakelbepaling uit de Wfz (art. 2.3 Wfz) met de Wvggz per 1 januari 2020, waarbij de focus ligt op de rechtspositionele verschillen tussen de civiele verplichte geestelijke gezondheidszorg en de forensische zorg. Afgesloten wordt met enkele overwegingen, waarbij een inschatting wordt gemaakt van de mate waarin artikel 2.3 Wfz in de huidige vorm bijdraagt aan de beoogde doelstellingen van de Wfz.