De Appingedam-zaak uit 2018 van het Hof van Justitie over Richtlijn 2006/123/EG van 12 december 2006 betreffende diensten op de interne markt (de Dienstenrichtlijn) raakt de Nederlandse rechtspraktijk in meerdere opzichten. Deze kroniek verkent aan de hand van de actuele nationale rechtspraak de belangrijkste gevolgen van de Appingedam-zaak voor de ruimtelijkeordeningspraktijk in Nederland.
HvJ 30 januari 2018, C-31/16, ECLI:EU:C:2018:44 (Appingedam); Richtlijn 2006/123/EG van 12 december 2006 betreffende diensten op de interne markt (PbEU 2006, L 376/36).

Ook voor gemeenteraden bevatten medebewindswetten een belangrijke opdracht. De raden krijgen daarin de verantwoordelijkheid voor de democratische uitvoering van de gedecentraliseerde overheidstaken, door kaderstelling en controle op de uitvoering. Of gemeenteraden daartoe in staat zijn, wordt aangenomen, maar kennelijk niet getoetst door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Raad van State. Hiermee is een kern van de decentralisatie, namelijk versterking van de democratie, in het geding. Alle aanleiding om, door wetgevingstoetsing, consultatie of zelfs gezamenlijke besluitvorming, wetgeving en werkelijkheid meer op elkaar te laten aansluiten. Hiermee zou de wetgever bovendien gemeentebesturen kunnen helpen om te voorkomen dat zij worden wat zij vrezen: uitvoeringskantoren van de centrale overheid.

Auteur bespreekt in dit artikel twee recente uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak over regels met open normen in een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte. Het gaat om de uitspraken van 27 oktober 2021 (Maastricht-Belvédère) en van 24 november 2021 (Den Haag-Binckhorst). In het artikel wordt het belang van deze uitspraken voor de huidige bestemmingsplan- en de toekomstige omgevingsplanpraktijk toegelicht. Voor een goed begrip van de uitspraken gaat auteur allereerst kort in op wat open normen zijn. Hij sluit af met enkele aanbevelingen voor de gemeenteraad, indien de raad gebruik maakt van regels met open normen.

In deze bijdrage gaat auteur in op de datum van inwerkingtreding van de Omgevingswet. Duidelijkheid over de datum van inwerkingtreding is voor de uitvoeringspraktijk van belang en het is dan ook cruciaal dat het parlement met de voorgenomen datum instemt. Hij belicht het proces van de parlementaire behandeling en het wettelijke kader en geeft een doorkijkje naar de technische vervolgbesluiten over de inwerkingtreding. Tot slot geeft hij een overzicht van de in het nieuwe coalitieakkoord opgenomen ambities die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving.

Auteur gaat in op het kerninstrument projectbesluit en staat stil bij de vraag of het projectbesluit de ook destijds veronderstelde logische opvolger kan zijn van het projectplan op grond van de Waterwet. Hij geeft een interessante inkijk in de praktijk van de waterbeheerder, met name hoe deze projecten voorbereidt en beschrijft hoe besluitvorming over waterschapsprojecten nu plaatsvindt, hoe dat met toepassing van het projectbesluit het geval zal zijn onder de Omgevingswet, en of een vergunning eigen werken een alternatief kan zijn voor het projectbesluit.

Het redactioneel is gewijd aan het koninklijk besluit van 10 januari 2022 waarmee minister De Jonge belast werd met aangelegenheden betreffende Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Uit informatie blijkend uit de website rijksoverheid.nl komt naar voren dat minister De Jonge onder andere de Omgevingswet in zijn takenpakket heeft.

In dit artikel zet de auteur uiteen in hoeverre de beperkte financiële armslag van de waterbeheerder en de hem toekomende beleidsruimte een concrete rol (zouden moeten) spelen bij de invulling van zijn zorgplicht, dan wel bij de beantwoording van de vraag of de door hem beheerde opstallen gebrekkig zijn.

Op 31 december 2021 heeft de Hoge Raad twee arresten gewezen over de rol van de bank, respectievelijk de notaris, bij het verschaffen van vervangende zekerheid in de zin van art. 7:768 BW. Hieruit blijkt dat de notaris een veel actievere rol heeft dan de bank bij het nagaan of de vervangende zekerheid gelijkwaardige bescherming biedt.

Volgens het arrest Varkens in Nood van het Hof van Justitie is artikel 6:13 Algemene wet bestuursrecht in strijd met het Verdrag van Aarhus. De beperking op het beroepsrecht door de eis van een eerder ingediende zienswijze verdraagt zich namelijk niet met artikel 6. Vervolgens heeft de Afdeling bestuursrechtspraak consequenties uit het arrest getrokken, onder meer door de eis van voorafgaande zienswijzen te laten vallen en soms het beroepsrecht open te stellen voor eenieder. Het valt te betogen dat de Afdeling artikel 6:13 Awb wel heel ruimhartig heeft toegepast. Een restrictievere lezing van het arrest was ook denkbaar geweest.
HvJ 14 januari 2021, zaak C-826/18, ECLI:EU:C:2021:7 (Stichting Varkens in Nood).

Digitaliseringsvraagstukken zijn voor de wetgever een zekere worsteling, omdat het vaak lastig is vooraf te overzien op welke wijze digitaliseringsaspecten moeten worden geadresseerd in wet- en regelgeving. De Afdeling advisering van de Raad van State heeft daarom, in aanvulling op haar algemene toetsingskader, een specifiek op digitalisering gericht toetsingskader gepresenteerd. Binnen de drie onderdelen van het kader – de beleidsanalytische, de juridische en de wetstechnische toets – wordt een aantal vraagpunten benoemd dat vanwege de digitaliseringsdimensie aandacht behoeft. Door aan te geven hoe zij zelf digitaliseringsaspecten weegt en toetst in haar advisering heeft de Afdeling een nieuwe impuls willen geven aan de discussie over wetgevingstoetsing in het digitale tijdperk. In dit artikel wordt het kader toegelicht en in de context van de bredere discussie rondom digitalisering en wetgeving geplaatst.

In 2022 treedt de Omgevingswet in werking, de belangrijkste nieuwe wet voor de inrichting van openbare ruimte. Regelen de wet en de bijbehorende regelingen ook toegankelijkheid voor mensen met een beperking? Dit artikel gaat in op die vraag, door eerst te kijken naar de huidige Wet ruimtelijke ordening (Wro) en vervolgens in te gaan op de Omgevingswet. In de Wro en aanhangende regelgeving wordt geen aandacht aan toegankelijkheid besteed. In de Omgevingswet wel, maar het is de vraag of de regeling robuust genoeg is om het verschil te maken. Gemeenten hebben vrijheid om op lokaal niveau toegankelijkheidsregels te stellen. Twee steden zijn onderzocht, Almere en Utrecht. Zij maken, met verschillende ambities, gebruik van de beleidsruimte om toegankelijkheid van straten en stoepen te verbeteren.

Schone lucht is van levensbelang maar niet vanzelfsprekend, doordat veel menselijke activiteiten de lucht verontreinigen. In het recente Schone Lucht Akkoord is een afspraak gemaakt om de luchtkwaliteit in Nederland permanent te verbeteren. De vraag is hoe dat doorwerkt in de normstelling voor milieubelastende activiteiten door bedrijven, als een van de bronnen van de luchtverontreiniging. Dit artikel bespreekt de mogelijkheden van de Omgevingswet om emissiegrenswaarden te stellen die zo veel mogelijk is bijdragen aan het oogmerk van gezondheid en een schoon milieu. Daarmee wordt de relatie tussen de normering van industriële emissies en de beleidsdoelstelling in het Schone Lucht Akkoord gelegd.

Deze bijdrage is een reactie op H.C. Borgers & R. Molendijk, De lucht geklaard … Aan de slag met resultaatgerichte grenswaarden voor industriële emissies om 50% reductie te bereiken in 2030, TO 2021, afl. 4, p. 124-132.

In de praktijk worden regelmatig bij beschikking gedoogplichten opgelegd voor de realisering van nutsvoorzieningen, al dan niet in het kader van de energietransitie. De Omgevingswet verruimt de bevoegdheden om gedoogbeschikkingen te kunnen verlenen en gaat uit van het principe dat voor een onteigeningsbeschikking geen plaats is indien met een gedoogbeschikking een ‘vergelijkbaar resultaat’ kan worden bereikt. Daarmee ontwikkelt de gedoogbeschikking zich tot een belangrijk grondbeleidsinstrument. In deze bijdrage bespreken en vergelijken de auteurs de oude en de nieuwe wettelijke regeling en de daaraan verbonden rechtsbescherming, de verhouding tussen onteigenen en gedogen, het beginsel van de volledige schadeloosstelling en de voorzichtige wettelijke introductie van een gebruiksvergoeding. De auteurs doen aanbevelingen voor de praktijk.