De strijd tegen fraude die ten koste kan gaan van EU-middelen heeft een nieuwe impuls gekregen. Op 1 juni 2021 is het Europees Openbaar Ministerie (EOM) met zijn werkzaamheden begonnen. De komst van het EOM brengt ook veranderingen met zich voor de rol en de taakuitoefening van het Europees bureau voor fraudebestrijding (OLAF). In dit artikel gaan de auteurs in op deze ontwikkelingen en leggen daarbij de nadruk op het spanningsveld rond deze bevoegdheidsoverdracht en de noodzaak om te voorzien in effectieve procedurele waarborgen.
Verordening (EU) 2017/1939 van de Raad van 12 oktober 2017 betreffende nauwere samenwerking bij de instelling van het Europees Openbaar Ministerie (‘EOM’) (PbEU 2017, L 283/1-71).
Wet van 17 maart 2021 tot aanpassing van enkele wetten ter uitvoering van de Verordening (EU) 2017/1939 van de Raad van 12 oktober 2017 betreffende nauwere samenwerking bij de instelling van het Europees Openbaar Ministerie (‘EOM’) (PbEU 2017, L 283) (Invoeringswet EOM) (Stb. 2021, 155).
Verordening (EU, Euratom) 2020/2223 van het Europees Parlement en de Raad van 23 december 2020 tot wijziging van Verordening (EU, Euratom) nr. 883/2013 wat betreft samenwerking met het Europees Openbaar Ministerie en de doeltreffendheid van de door het Europees Bureau voor fraudebestrijding (‘OLAF’) uitgevoerde onderzoeken (PbEU 2020, L 437/49).
Verordening (EU, Euratom) 883/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 september 2013 betreffende onderzoeken door het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1073/1999 van het Europees Parlement en de Raad en Verordening (Euratom) nr. 1074/1999 van de Raad (PbEU 2013, L 248), zoals gewijzigd bij de Wijzigingsverordening.

In deze kroniek bespreken de auteurs de relevante bestuursrechtelijke uitspraken en ontwikkelingen op het terrein van de gezondheidszorg. Deze kroniek ziet op de periode van 1 juni 2020 tot 1 juni 2022.

De wetgever heeft gekozen voor een hybride systeem van toezicht op de verwerking van gegevens in de context van het strafrecht. De kunstmatige scheiding tussen het Wetboek van Strafvordering en de Wet politiegegevens (Wpg) bemoeilijkt echter een effectieve rechtsbescherming daar waar het gaat om de verwerking van bulkgegevens. De Europese hoven hebben in hun jurisprudentie duidelijke kaders aangegeven voor rechtmatige verwerking van bulkgegevens. Centraal hierbij staat de aanwezigheid van een systeem van ‘end-to-end’ waarborgen. In dit artikel toetsen wij of de vereisten die de Europese Hoven stellen aan de rechtmatigheid van de verzameling en analyse van gegevens in ons Wetboek van Strafvordering en de Wpg weerspiegeld zijn.

Het Europees onderzoeksbevel (EOB) is een instrument, gebaseerd op het beginsel van wederzijdse erkenning, dat vergaande samenwerking tussen EU-lidstaten op het gebied van de bewijsvergaring voor strafzaken mogelijk maakt. In deze bijdrage wordt ingegaan op de mate van rechtsbescherming die aan de betrokkene kan worden geboden bij de uitvoering van een EOB. De auteurs concluderen dat het EOB grote voordelen kent, maar ook spanning kan opleveren met de mate van rechtsbescherming die in de uitvoerende staat kan worden geboden.

In dit artikel wordt ingegaan op de vraag over welk beslag de zittingsrechter nog dient te beslissen. Wet en praktijk lopen op dit vlak uiteen. Zo is de beslaglijst in de praktijk vaak leidend, maar formeel moet ook over voorwerpen waar inmiddels geen beslag meer op rust nog een beslissing genomen worden. Daarnaast lijkt artikel 353 Sv geen rekening te houden met de mogelijkheid dat een klassiek beslag is gehandhaafd als conservatoir (art. 94a Sv) beslag. Indien de zittingsrechter een voorwerp verbeurd wil verklaren waarop conservatoir beslag rust, lijkt abusievelijk ook artikel 34 Sr van toepassing.

Deze bijdrage behandelt de toekomstige procedure voor het stellen van prejudiciële zaken aan de Hoge Raad in strafzaken. De auteur bespreekt onder meer de voor- en nadelen van deze procedure en geeft handvatten aan de feitenrechter in de vorm van een beslissingsschema dat de rechter voorafgaand aan het stellen van een prejudiciële vraag kan doorlopen.

Dit artikel geeft een beschouwing van de per 1 januari 2022 verruimde wettelijke mogelijkheden om een rechtspersoon te verbieden en te ontbinden wegens strijd met de openbare orde (art. 2:20 BW) vanuit het perspectief van de discussie over democratische weerbaarheid en grond- en mensenrechten. Deze wetswijziging beoogt onder meer om de rechtsstaat weerbaarder te maken tegen radicale organisaties. Bij de noodzaak, selectieve focus en invulling worden verschillende kritische vragen gesteld. Geconcludeerd wordt dat de wijze waarop van de verbodenverklaring gebruik zal worden gemaakt, zal moeten getuigen van terughoudendheid, wijsheid en mensenrechtelijk besef.

Door de jaren heen is de wijze waarop wordt omgegaan met en gebruik gemaakt van JITs veranderd. Ook in de context van de JIT-samenwerking hebben zich wijzigingen voorgedaan, bijvoorbeeld door de komst van nieuwe EU-regelgeving voor strafrechtelijke samenwerking. Het bekendste voorbeeld daarvan is de Richtlijn Europees onderzoeksbevel. De vraag die in het artikel centraal staat is wat het toekomstperspectief van het JIT is. Heeft het JIT in de veranderende wereld van de Europese samenwerking in strafzaken nog een plaats?

Internationaal en Europees recht vergen een actieve houding van politie en justitie ten aanzien van de bestrijding van grensoverschrijdende misdaad. Dit artikel beschrijft de bestaande verplichtingen die nopen tot een internationaal georiënteerde opsporing en vervolging, en verkent de fundamenten van die verplichtingen. Daarnaast komt de vraag aan de orde in welke mate Nederland op dit moment aan haar internationale verplichtingen voldoet en wat nodig is om dat te versterken.

Het strafrecht staat erom bekend dat het met een zekere terughoudendheid moet worden toegepast. Alleen indien inzet van andere middelen niet effectief is, is het aangewezen om het strafrecht in te zetten tegen ongeoorloofd gedrag. Tegelijkertijd klinkt de roep om inzet van het strafrecht als doelmatig en afschrikwekkend middel steeds luider, zo ook in het kader van aan voetbal gerelateerde feiten. Deze noties doen de vraag rijzen wat de precieze rol van het strafrecht in en rondom het voetbal is (of moet zijn). Die vraag wordt beantwoord met aandacht voor twee uitgangspunten in het strafrecht: onrechtmatigheid en de ultimum remedium-gedachte.

Bepaalde normoverschrijdingen kunnen zowel een bestuursrechtelijke als een strafrechtelijke reactie oproepen, hetgeen zich kan manifesteren in sfeercumulatie en sfeer­overgang. In de literatuur ontbreekt specifieke aandacht voor eventuele problematiek omtrent sfeer­overgang en sfeercumulatie binnen het zorgveld, terwijl juist het feit dat de IGJ als toezichthouder ook een opsporingstaak heeft bijzondere vraagstukken rondom het samenspel van toezicht en opsporing oproept. In deze bijdrage wordt toegelicht hoe de opsporingstaak van de IGJ is georganiseerd en welke juridische consequenties de tweeledige taak van de IGJ heeft. Gebleken is dat de juridische consequenties van het samenspel van toezicht en opsporing op het gebied van de gezondheidszorg beperkt zijn ten aanzien van de inzet van bevoegdheden, maar omvangrijk in het kader van gegevensuitwisseling.

Toezichthouders hebben onafhankelijkheid nodig om deskundig en ongebonden toezicht te kunnen uitoefenen. Deze noodzaak staat op enigszins gespannen voet met principes van de democratische rechtsstaat, waardoor passende vormen van verantwoording nodig zijn om de uitvoering van publieke taken door toezichthouders inzichtelijk te maken en op de noodzakelijke democratische controle toe te zien. Dit artikel bespreekt de kernthema’s en kerninzichten uit internationaal onderzoek naar verantwoording door inspecties en (markt)toezichthouders. Allereerst laten we zien dat er achter het schijnbaar eenduidige begrip ‘verantwoording’ een baaierd aan gerelateerde subbetekenissen schuil gaat. Door dit conceptuele landschap te doorgronden geeft het artikel een aantal handvatten waarmee actuele beleidsvragen over de positionering van toezicht, en passende verantwoording door toezichthouders, kunnen worden bezien. Op die basis bieden we vervolgens een overzicht van conceptuele aangrijpingspunten en empirische vraagstukken die in de internationale literatuur over toezicht en verantwoording naar voren komen. Drie thema’s staan hierin centraal: de spanning tussen verantwoording en onafhankelijkheid; de positionering van nationale toezichthouders in internationale netwerken en regelsystemen; en de groeiende inzichten in gedragseffecten en gedragsprocessen van (verantwoording door) toezicht.

De Hoge Raad oordeelt dat banken, op grond van de zorgplicht tegenover derden, onder omstandigheden een betaalrekening aan ondernemingen moeten verstrekken . Afgevraagd wordt of dit past binnen het terughoudende karakter van voornoemde zorgplicht, en of ondernemingen die veel contant geld gebruiken daarbij gebaat zijn zonder dat zij kunnen afstorten.