In 2014 schreef prof. mr. Doelder in zijn afscheidsrede over de onafhankelijkheid van de strafrechter. Nu, acht jaar later, reflecteert hij in dit nummer nogmaals op die onafhankelijkheid vanuit zowel nationaal als Europees perspectief. Hij ziet ruimte voor verbetering.

Voor de kwetsbare aangehouden verdachte wordt van overheidswege een advocaat opgeroepen. Die verdachte kan pas afstand doen van het recht op rechtsbijstand na een advocaat te hebben gesproken. Dat is anders voor de kwetsbare niet-aangehouden verdachte. Die verdachte is zelf verantwoordelijk voor het regelen en betalen van rechtsbijstand, en kan daarvan afstand doen zonder door een advocaat over de gevolgen te zijn ingelicht. Deze bijdrage analyseert dit verschil in rechtsbescherming en de gevolgen daarvan, en geeft aanbevelingen voor de praktijk.

Er is veel te doen over ‘onafhankelijk’ onderzoek door advocaten. In de afgelopen 20 jaar lijkt deze vorm van advocatuurlijke dienstverlening uitgegroeid van een absolute nicheactiviteit tot een naar het lijkt vanzelfsprekend stukje advocatuur. Maar er zijn ook hier grenzen aan de groei. Die worden tegenwoordig voor een belangrijk deel bepaald door de publieke opinie.

In deze bijdrage worden twee recente uitspraken van respectievelijk de Conseil constitutionnel en de Franse Conseil d’État besproken. Daarin ontwikkelt zich de Franse benadering van de constitutionele grenzen van doorwerking van EU-recht verder. Voor de toetsingsbevoegdheid van de rechter staat het antwoord op de vraag, of de constitutionele waarden en beginselen die deel uitmaken van de Franse identiteit bescherming vinden in het EU-recht, bepalend. In de besproken zaken wordt voor het eerst daadwerkelijk overgegaan tot toetsing, en wel – enigszins verrassend – van constitutionele beginselen die betrekking hebben op het statelijk geweldsmonopolie. Een vergelijking van de Franse republikeinse opvatting van het geweldsmonopolie met tegenwoordige Nederlandse opvattingen leert dat de laatste sneller een verschuiving van het geweldsmonopolie naar de Europese Unie daadwerkelijk zal toelaten, dan naar Franse constitutionele opvatting mogelijk is.

Sinds het najaar van 2021 heeft het maken van ‘procesafspraken’ een hoge vlucht genomen in de Nederlandse strafrechtspraktijk. Het betreft een nieuwe en fundamenteel andere manier van procederen op basis van consensus met rechterlijke toetsing. Met het maken van procesafspraken trachten openbaar ministerie, advocatuur en rechtspraak het hoofd te bieden aan het toenemende aantal (omvangrijke) strafzaken. Deze bijdrage bespreekt het fenomeen en diverse actuele experimenten in verschillende arrondissementen, en gaat in op ervaringen met procesafspraken in andere Europese landen. Daarna volgt een kritische beschouwing van de eerste vonnissen waarin procesafspraken werden goedgekeurd. De bijdrage eindigt met een oproep tot wetgeving.

De bijdrage bespreekt artikel 197 Sr (zwaar inreisverbod) en de vraagstukken die hebben geleid tot het staken van de vervolging van de overtreding van het zware inreisverbod vanwege de Europese en nationale uitspraken die de afgelopen jaren daarover zijn gedaan. In het arrest inzake JZ heeft het Hof van Justitie vervolgens met toepassing van de uitgangspunten van het arrest Ouhrami zijn fiat gegeven aan strafbaarstelling van illegaal verblijf van de vreemdeling die kennis heeft van een inreisverbod dat jegens hem is uitgevaardigd. De Hoge Raad heeft hierop in zijn arrest in de zaak JZ voortgeborduurd. De vraag dringt zich op of de strafbaarstelling van het negeren van een uitgevaardigd inreisverbod zich verdraagt met het lex certa-beginsel. Voorts worden er vragen gesteld bij de verhouding tussen de straf- en de bestuursrechter. Mocht in de praktijk opnieuw onduidelijkheid ontstaan omtrent de toepasselijkheid van dit artikel, dan lijkt het hoog tijd dat de Nederlandse wetgever artikel 197 Sr herschrijft.

In dit artikel staat de vraag centraal in hoeverre opsporingsautoriteiten op basis van de relevante gezichtspunten/factoren voor stelselmatigheid en bezien in het licht van de huidige technische mogelijkheden van een webcrawler de mate van inbreuk op de persoonlijke levenssfeer kunnen inschatten en de aard en ernst van die inbreuk zoveel mogelijk kunnen beperken.

Hoe de onbedoelde aanvullende bescherming van journalisten bij de vordering van identificerende gebruikersgegevens in een belangrijke behoefte voorziet, en waarom die verdient meegenomen te worden in het project modernisering strafvordering.

In this article, the author reflects on the impact of COVID-19 on policing, the relations among police officers and the interactions between police and citizens based on systematic social observations in small to semi-sized local police forces during the pandemic. The article discusses the nature of police work during the crisis and new types of interventions that police officers are confronted with (e.g. curfew controls). Additionally, the impact of the pandemic on the internal and external relations is discussed. Internally, the COVID-19 measures may have an impact on police officers’ possibilities for personal, social interactions among colleagues, which may potentially challenge the solidarity within the police force. Externally, tensions may arise in relations with citizens, partly because of unclear regulations or variable interpretations of those regulations. Those unclear regulations, but also uncertainties concerning one’s own competences and questions regarding the police’s role in enforcing the pandemic regulations, put pressure on the police’s (self-)legitimacy.

This article examines the use of citizen participation in urgent missing person cases. The Theory of Planned Behavior was used to examine which specific considerations investigators have in this regard and which have the greatest influence on the choice of whether or not to involve citizens. The findings suggest that this choice is primarily attitude-driven. Detectives are predominantly positive about participation, but see harm to the investigation as the main risk. A practical implication is to focus collaboration primarily on professionally organized groups of citizens to reduce (perceived) risks.

Police officers are often the victim of aggression by citizens, which has negative consequences for them and society in general. Therefore, it is important to gain knowledge about related factors. This study examines to what extent experiencing aggression as a police officer is related to their patience with citizens and use of force. Two explanations based on the victim-offender overlap are examined: that aggression experiences and dealing with citizens influence each other and that they have common causes. This study was conducted on the basis of a longitudinal questionnaire survey among police officers (N=693). The results show that interaction with citizens, including patience with citizens and the use of force, is related to the aggression police officers experience. The association diminishes when common causes, in this case socio-demographic and work-related characteristics, are taken into account, but does not disappear. No direct support is found for reciprocal influence. Implications and suggestions for further research are described.