Dit artikel gaat over het wetsvoorstel elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz). Het bespreekt de inhoud van het wetsvoorstel en van de zorgdomeinen waar de verplichte elektronische gegevensuitwisseling als eerste in werking zullen treden. Ook de bestaande juridische kaders komen aan bod. Tot slot volgt een blik op toekomstige Europese regelgeving.

In deze aflevering van de rubriek ‘Legisprudentie’ gaat de aandacht uit naar hoe de Afdeling advisering blijkens de corona-­adviezen oordeelt over delegatie van bevoegdheden tot beperking van grondrechten, in het bijzonder de persoonlijke levenssfeer.

Migrants who must leave the Netherlands are often detained in Dutch detention centers before their expulsion. Migrant detainees fall under the same criminal laws and authorities as persons incarcerated under Dutch criminal law. This means that migrants can be put in isolation cells, for example for refusing a shared room. This article describes the circumstances in the detention centers, and it makes an analysis of European and Dutch case law on the treatment of migrant detainees, specifically in cases of isolation. Considering articles 3, 5 and 8 ECHR and article 47 of the EU CFR, this is problematic, and access to legal protection seems to be too limited for migrant detainees. The article concludes by stating the necessity for a new legal framework, and for more substantive judicial reviews in cases of the isolation of migrant detainees.

De inzet van nieuwe technische mogelijkheden zoals datakoppeling en analyses met gebruik van algoritmen, biedt nieuwe kansen in de strijd tegen terrorisme en zware ondermijnende criminaliteit. Dit nieuwe terrein van onderzoek staat naast de vertrouwde domeinen van de strafrechtspleging, de bestuurlijke handhaving en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Dat nieuwe terrein zal in dit artikel worden verkend aan de hand van twee ontwikkelingen: de verruiming van de analysetaak van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de totstandkoming van het Multidisciplinaire interventieteam dat per 1 juli 2022 verder zal gaan onder de naam Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (hierna: MIT/NSOC).

In dit artikel wordt in kaart gebracht op welke taakgebieden zich de laatste jaren ontwikkelingen hebben voorgedaan die raken aan de positionering van het OM of in ieder geval aanleiding hebben gegeven die positionering ter discussie te stellen, om vervolgens de vraag op te werpen wat deze ontwikkelingen en discussies zeggen over de (hybride) positionering van het OM en of deze ertoe nopen deze positionering te heroverwegen.

De Hoge Raad oordeelt in 2010 dat een strafrechtelijke veroordeling niet per definitie een dringende reden voor ontslag oplevert. Ook in deze situatie moet de dringende reden worden beoordeeld aan de hand van alle omstandigheden van het geval. Sindsdien was de lijn in rechtspraak en literatuur lange tijd dat ontslag (al dan niet op staande voet) wegens een strafbaar feit in de privésfeer pas aan de orde kon zijn als (i) er sprake was van een verband tussen het strafbare feit en het werk van de werknemer en (ii) met het strafbare feit een door de werknemer tegenover zijn werkgever na te leven norm was geschonden.
Dit artikel gaat in op de vraag in hoeverre uit recente rechtspraak kan worden afgeleid dat in de privésfeer gepleegde stafbare feiten anno 2022 direct dan wel indirect kunnen leiden tot ontslag. Gelden de twee cumulatieve voorwaarden nog? Om deze vragen te beantwoorden, geven de auteurs een analyse van (de ontwikkelingen in) de gepubliceerde rechtspraak over dit onderwerp sinds de inwerkingtreding van de Wwz. De auteurs maken onderscheid tussen de twee ontslagroutes: ontslag op staande voet en ontbinding van de arbeidsovereenkomst door de kantonrechter.
Op basis hiervan concluderen de auteurs dat de relatie tussen een in de privésfeer gepleegd strafbaar feit en het werk – in lijn met het Hoge Raad arrest – nog steeds een drempel is die moet worden genomen om tot het oordeel te komen dat sprake is van een rechtsgeldig gegeven ontslag op staande voet. In ontbindingszaken wordt de voornoemde toets van de Hoge Raad niet (langer) strikt toegepast bij de beoordeling of een in de privésfeer gepleegd strafbaar feit kan leiden tot ontslag.
De auteurs sluiten af met enkele aanbevelingen voor de praktijk.

In deze bijdrage worden twee arresten van de Hoge Raad besproken waarin een gemeentelijke afvalstoffenverordening centraal staat. Deze arresten lijken tegenstrijdig te zijn, maar er is een goede verklaring voor de verschillende uitkomst in deze arresten. Dit vraagt om een nadere analyse.

De beroepen van Hongarije en Polen tegen Verordening (EU) 2020/2092 van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2020 betreffende een algemeen conditionaliteitsregime ter bescherming van de Uniebegroting zijn door het Hof van Justitie ongegrond verklaard. Dit regime, dat de auteur aanduidt als het nieuwe rechtsstaatmechanisme, heeft hij reeds uitvoerig besproken in NtEr 2021/9-10. In deze bijdrage worden de arresten van het Hof van Justitie geanalyseerd. Ingegaan wordt op de overwegingen van het Hof van Justitie over de rechtsbasis van de verordening, over de vraag of de procedure van artikel 7 VEU niet wordt omzeild en of verschillende bepalingen van de verordening de beginselen van rechtszekerheid en evenredigheid respecteren. Het resultaat van de arresten is dat het rechtsstaatmechanisme nu door de Commissie in werking kan worden gezet. De vraag is in hoeverre een procedure met betrekking tot Hongarije en Polen tot een einde wordt gebracht – zeker in de huidige geopolitieke situatie. Er zijn overigens tekenen dat Polen bereid is maatregelen te nemen om vastgestelde schendingen van de rechtsstaat ongedaan te maken.
HvJ 16 februari 2022, zaak C-156/21, ECLI:EU:C:2022:97 (Hongarije/Europees Parlement en Raad), HvJ 16 februari 2022, zaak C-157/21, ECLI:EU:C:2022:98 (Polen/Europees Parlement en Raad).

In dit artikel gaat de auteur vanuit de onderzoekspraktijk van de Algemene Rekenkamer in op de relatie tussen de begroting, begrotingsfuncties, het budgetrecht en het belang van de begrotingspresentatie. Het budget­recht komt in de praktijk soms in de knel. Aan de hand van enkele voorbeelden komt het onderscheid tussen formele en materiële autorisatie aan de orde. Tot slot stipt hij de noodzaak van een goede onderbouwing van beleid voor het budgetrecht aan.

In dit artikel staan het budgetrecht en de begrotingswet centraal. Hierbij gaat het om de vraag of met de vaststelling van de rijksbegroting het parlement nog voldoende invloed kan uitoefenen op de omvang en samenstelling van de rijksuitgaven. Deze vraag wordt ontkennend beantwoord, omdat de meeste uitgaven voor meerdere jaren vastliggen en niet door de begrotingswetgever beïnvloed kunnen worden. Daar komt bij dat de meeste uitgaven ook niet door de rijksoverheid verricht worden, maar door derden, waaronder decentrale overheden. De auteur stelt voor om bij majeure wetgevingsprogramma’s ook relevante meerjarenuitgavenkaders op te nemen, zodat het parlement tijdig invloed kan uitoefenen.

In september 2021 is door het toenmalige demissionaire kabinet het coronatoegangsbewijs geïntroduceerd als maatregel ter bestrijding van het coronavirus. De maatregel stuitte direct op veel weerstand, onder meer omdat deze in strijd zou zijn met verschillende grondrechten. In dit artikel wordt besproken welke grondrechten beperkt worden met het hanteren van het coronatoegangsbewijs en of die grondrechtenbeperking gerechtvaardigd is. Hierbij wordt getoetst aan zowel het nationaalrechtelijke kader op basis van de Grondwet als het EHRM-kader op basis van het EVRM. Ook wordt relevante recente jurisprudentie besproken.

Sinds het najaar van 2021 heeft het maken van ‘procesafspraken’ een hoge vlucht genomen in de Nederlandse strafrechtspraktijk. Het betreft een nieuwe en fundamenteel andere manier van procederen op basis van consensus met rechterlijke toetsing. Met het maken van procesafspraken trachten openbaar ministerie, advocatuur en rechtspraak het hoofd te bieden aan het toenemende aantal (omvangrijke) strafzaken. Deze bijdrage bespreekt het fenomeen en diverse actuele experimenten in verschillende arrondissementen, en gaat in op ervaringen met procesafspraken in andere Europese landen. Daarna volgt een kritische beschouwing van de eerste vonnissen waarin procesafspraken werden goedgekeurd. De bijdrage eindigt met een oproep tot wetgeving.