In countries like Belgium and The Netherlands, there seems to be overwhelming public acceptance of transplantation and organ donation. Yet, paradoxically, part of the public refuses post-mortal donation of their own organs or of those of family members. It is customary within the transplantation context to accept the refusal of organ donation by family members “in order to accommodate their feelings”. I argue that this attitude does not take seriously what is really behind the refusal of donation by (at least some) family members. My hypothesis is that even in very secularized societies, this refusal is determined by cultural-symbolic attitudes vis-à-vis the (dead) human body (and some of its parts). The blind spot for this reality, both in the practice of and discussions around organ donation, prevents understanding of what is producing the paradox mentioned.

In de Kroniek rechtspraak tuchtrecht zijn de voor de rechtsontwikkeling interessante uitspraken verwerkt over de periode van 1 oktober 2018 tot en met 1 november 2019. Het gaat om uitspraken over ontvankelijkheid en aanverwante procesrechtelijke onderwerpen, vraagstukken rond ouderlijk gezag, samenwerkingsproblemen, dossiervoering, bekwaamheden en bevoegdheden, de zwaarte van de door tuchtcolleges opgelegde maatregelen, vraagstukken rond de handelwijze van bedrijfsartsen en verklaringen en rapportages. Daarbij is prioriteit gegeven aan die onderwerpen die in een significant aantal zaken tot een tuchtrechtelijke beslissing hebben geleid.

In deze kroniek staan de belangrijkste ontwikkelingen van 31 augustus 2017 tot 1 november 2019 centraal. Ten eerste wordt aandacht besteed aan de gewijzigde strafbepalingen van de Wet BIG en het vervolg van de zaak tegen de Haagse borstendokter. Vervolgens wordt ingegaan op het medisch beroepsgeheim en vorderen van gegevens, fraude in de zorg, de strafrechtelijke vervolging van een zorginstelling, zedendelicten door hulpverleners en de strafbaarheid van afbreking van een zwangerschap door een huisarts. Voorts komen euthanasie en hulp bij zelfdoding aan bod. Ten slotte worden onder meer zaken besproken die betrekking hebben op dood door schuld, valsheid in geschrifte en het in hulpeloze toestand achterlaten van een hulpbehoevende.

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM of Hof) heeft in de periode september 2018 tot en met augustus 2019 weer diverse uitspraken gedaan over gezondheidsrechtelijke vraagstukken. Naast uitspraken over de uitleg van ‘bekende’ rechten, zoals het recht op leven, het recht op toegang tot adequate zorg en de procedurele overheidsverplichtingen, waren er verschillende ‘nieuwe’ onderwerpen waarover het Hof zich moest buigen, waaronder de verplichting om een urinetest te ondergaan, de toegang tot een externe deskundige, het recht om te huwen van een onder curatele gestelde persoon en de rechten van naasten en nabestaanden. Het geheel geeft een beeld van de diverse tegen verdragsstaten ingediende klachten.

In deze kroniek worden in het kort de belangrijkste uitspraken besproken in de periode van 15 juni 2017 tot en met 15 juni 2019. Daarbij wordt eerst ingegaan op de diverse gronden waarop de aansprakelijkheid van de hulpverlener kan worden gebaseerd. Voorts wordt ingegaan op de productaansprakelijkheid, het causaal verband, en de jurisprudentie inzake polisdekking van de beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Andere uitspraken die in de kroniek worden besproken hebben betrekking op: (voorlopige) deskundigenberichten, inzage in het medisch dossier, het beëindigen c.q. niet-aangaan van de geneeskundige behandelovereenkomst en immateriële schadevergoeding.

Langetermijngevolgen van niet-aangeboren hersenletsel (NAH) op de kinderleeftijd zijn divers en complex. Vroege signalering en tijdige interventie kunnen de nadelige gevolgen voor het onderwijs aan deze kinderen en jongeren beperken.

Als jonge kinderen ernstig en blijvend letsel oplopen, lijdt het hele gezin schade. Herstelgericht schaderegelen is dan aan de orde. Daar ligt een taak voor verzekeraars, met name ten aanzien van de zorgschade. Een voorbeeld zal worden uitgewerkt. Praktische problemen genoeg. Een nieuw dilemma dient zich aan: regelen of openhouden?

Op 20 juni 2018 verdedigde de auteur succesvol zijn doctoraal proefschrift over het medisch ongeval zonder aansprakelijkheid. Dit begrip omvat een nieuw, subjectief vergoedingsrecht voor slachtoffers van medische ongevallen, los van de aansprakelijkheid van een zorgverlener, en werd ingevoerd door de wet van 31 maart 2010 betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg. Deze bijdrage bevat enkele krachtlijnen met betrekking tot de invulling van dit begrip.

This contribution seeks to bring together three themes in a descriptive and exploratory manner: (a) community service orders, (b) traffic offences and (c) restorative justice; the Dutch situation is central. To this end, the Dutch legal regulation regarding community service orders is first explained. Attention is also paid to existing empirical research on the effectiveness of community service orders in terms of reduction of recidivism (section 2). Furthermore, the sanctioning of traffic offences is discussed as well as the consequences for this of the current bill that seeks to sharpen criminal liability for serious traffic offences (section 3). Subsequently, it is examined which restorative justice provisions or modalities are available and how restorative community service orders are and can be designed (section 4). Finally, I describe my ideal when it comes to the sanctioning of traffic offences in the form of a continuum in which a special role is reserved for restorative community service orders (section 5). The contribution ends with a conclusion (section 6).

Belgian Law mentions professional secrecy at different places. In recent years, professional secrecy has been nuanced or even eroded. It remains, however, an important item for certain professional groups, for some perhaps a privilege, for others a burden. Enough indications exist that ministers of the Protestant-Evangelical religion (pastors), even though they are not bound by priest-penitent privilege, are bound by professional secrecy. This makes it necessary to have a clear definition of ‘pastors’. Due to the relative ignorance about Protestantism in Belgium, this has taken some time. The article ends with the discussion of some practical aspects of the professional secrecy of pastors.

Met de evaluatie van de Wet passend onderwijs in het vooruitzicht wordt in dit artikel het daarop toepasselijke kader voor het recht op onderwijs uiteengezet. Hierbij wordt ingezoomd op het recht op onderwijs in een inclusief onderwijssysteem. Gesteld wordt dat het recht op onderwijs zoals vastgelegd in internationale verdragen centraal zou moeten staan bij het evalueren van het huidige systeem en het nemen van stappen om het systeem te veranderen, zoals bij de verankering van het ‘leerrecht’. Want verandering is nodig, blijkt na toetsing aan het internationale kinderrechtenkader.