In recent years, it has often been suggested that the CDA, and to a lesser extent the ChristenUnie (CU) and the Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), are losing voters to right-wing populist parties. To examine this proposition, the article first looks at which ‘Christian voters’ would be inclined to vote for right-wing populist parties. Next, a comparison is made between the positions of Forum voor Democratie (FvD), the Partij voor de Vrijheid (PVV) and JA21 and Christian parties, with respect to issues that are important to Christian voters. An analysis of the various election programmes for the 2021 parliamentary elections shows that while there is overlap between Christian and right-wing populist parties when it comes to limits on religious freedom and moral issues, there also remain significant differences and shared positions are often underpinned by very different arguments.

Een arts kan op grond van artikel 2 lid 2 Wtl euthanasie toepassen bij een inmiddels wilsonbekwame patiënt op basis van een schriftelijke wilsverklaring. In deze bijdrage staat de regeling van de schriftelijke wilsverklaring centraal. Aan de hand van de ontstaansgeschiedenis van de regeling en de huidige stand van zaken met betrekking tot euthanasie op basis van een schriftelijke wilsverklaring, verdedigt de auteur het standpunt dat de huidige wettelijke modaliteit van regeling van de schriftelijke wilsverklaring niet houdbaar is. De bijdrage sluit af met de noodzaak tot wijziging van de regeling naar een adequate(re) modaliteit en een concreet voorstel daartoe.

De Kroniek geeft een overzicht van ontwikkelingen in de Nederlandse wetgeving relevant voor de gezondheidszorg in de periode 1 juli 2018-31 december 2020. Een bijzondere periode vanwege de coronapandemie. Onder andere wetgeving die ‘on hold’ staat, aandacht voor preventie en mogelijk een opmars voor ingrijpendere wijzigingen in het zorgstelsel.

Uit het Perspectief-rapport (januari 2020) blijkt dat het besluit om het eigen leven te beëindigen zonder dat er sprake is van een medische grondslag niet samenhangt met de leeftijd van de betrokkene. Aan een wettelijke regeling die de zelfgekozen dood mogelijk maakt voor mensen met een ‘voltooid leven’, zoals voorgesteld door D66, bestaat daarom geen behoefte. De eis van een medische grondslag is echter onnodig restrictief en verdient dan ook heroverweging. Dat hoeft er niet toe te leiden niet-artsen bij de uitvoering van een besluit tot levensbeëindiging te betrekken.

This article collects publications in this journal about the emergence and effects of legislation. It covers the developments and results of research of the last four decades. First it is concluded that there has been considerable attention to the subject. Second a clear broadening and (theoretical) deepening from different perspectives can be observed. Social-legal research of legislation also appears to have specific characteristics. Subsequently, various points of attention are pointed out, such as more attention to the relationship between legal characteristics and effects, more variation in research methods and more systematic theory-driven research. Finally, attention is drawn to the relationship between (the working of) legislation and social transformations such as globalization, digitization and the increasing and profound influence of social media in society.

De auteur analyseert de in de zaak ‘Kastanje’ gewezen arresten, waarin de Hoge Raad heeft bepaald dat euthanasie bij door voortgeschreden dementie wilsonbekwaam geworden patiënten, op grond van een schriftelijke wilsverklaring, onder voorwaarden is toegestaan. De auteur bespreekt waarom de thematiek in zowel de medische als juridische praktijk tot discussie leidde, beschrijft de bijzondere rechtsgang en het normenkader dat de Hoge Raad heeft vastgesteld en destilleert lessen voor de toekomst. Daarbij gaat hij in op de herijking van de positie van het strafrecht in de euthanasiepraktijk, de rol van het openbaar ministerie daarbij en ontwikkeling van de ‘medisch-professionele norm’.

Recent heeft het Duitse constitutionele hof een baanbrekende uitspraak gedaan waarin een wettelijke bepaling die het verlenen van hulp bij zelfdoding aan banden legt, met een beroep op het zelfbeschikkingsrecht nietig wordt verklaard. Volgens het hof zijn de mogelijkheden voor de wetgever op dit gebied grenzen te stellen zeer beperkt. Naar aanleiding van de uitspraak wordt ingegaan op de rol van de rechter, het oprukkend zelfbeschikkingsrecht en de positie van hulp bij zelfdoding ten opzichte van euthanasie.

In dit artikel wordt besproken wat het rechtsmiddel 'Cassatie in het belang der wet' is, waar aan voldaan moet worden om het te kunnen instellen, waarom de genoemde partijen dit middel voorstellen en uitgaande daarvan of dit rechtsmiddel daar het meest geschikt voor is.

In de Kroniek rechtspraak strafrecht staan de belangrijkste ontwikkelingen, in het bijzonder de relevante rechtspraak, vanaf 1 december 2015 tot en met 31 augustus 2017 centraal. Ten eerste wordt ingegaan op strafbare feiten in (en door) het ziekenhuis. Vervolgens komt het medisch beroepsgeheim en vorderen van gegevens aan bod. Voorts wordt ingegaan op fraude in de zorg, artikel 96 Wet BIG en euthanasie en hulp bij zelfdoding, levensbeëindiging van ernstig gehandicapte pasgeborenen en late zwangerschapsonderbreking. Ten slotte worden onder meer zaken besproken die betrekking hebben op een verdachte die als ‘niet-BIG-geregistreerde’ handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg heeft verricht, een therapeut die tijdens de uitoefening van zijn beroep ontucht heeft gepleegd met een van zijn patiënten en een forensisch arts die schuldig is bevonden aan het plegen van meineed.

Volgens de KNMG-richtlijn uit 2010 kan euthanasie bij een verlaagd bewustzijn alleen worden uitgevoerd als bij de patiënt nog tekenen van ernstig lijden waarneembaar zijn, of als de bewustzijnsverlaging het onbedoelde gevolg is van medicatie en dus in principe reversibel. Hoewel de richtlijn dat niet aangeeft zijn deze criteria ook van toepassing wanneer de bewustzijnsverlaging intreedt door opzettelijke sedatie op een moment dat de euthanasie nog niet kan worden uitgevoerd. De richtlijn bespreekt evenmin de situatie waarin de bewustzijnsverlaging intreedt voor het bezoek van de consulent. De toetsingscommissies gaan er nu van uit dat in dat geval toch aan het wettelijk consultatievereiste kan zijn voldaan. Dat de consulent echter niet uit eigen waarneming kan vaststellen of aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen is voldaan, zou ertoe moeten leiden dat op de meldend arts een zwaardere bewijslast rust om aannemelijk te maken dat dit toch het geval is.

In dit artikel plaatsen de auteurs kritische kanttekeningen bij de regeling in de Omgevingswet en het Omgevingsbesluit over participatie vanuit de samenleving. Zij schetsen ook een beeld hoe het beter zou kunnen.

Dit artikel doet verslag van de voornaamste bevindingen van de derde evaluatie van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek, met betrekking tot het functioneren van de RTE’s. We schetsen kort de hoofdlijnen van de huidige wettelijke regeling en geven een overzicht van de opvattingen in de literatuur uit de genoemde periode. Daarna volgt een samenvatting van het empirische onderzoek naar de RTE’s, waarna een beschouwing volgt over de voornaamste discussiepunten rond het functioneren van de RTE’s.

In deze bijdrage wordt naar aanleiding van de actuele discussie en de hierbij door de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) en de Minister van VWS ingenomen standpunten, de mogelijkheid tot het schrappen van leeftijdsgrenzen in de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl) besproken en becommentarieerd. Dit artikel spitst zich hierbij toe op de juridische positie van kinderen die jonger dan twaalf én wilsbekwaam zijn. Ingegaan wordt op voor- en nadelen van het schrappen van de leeftijdsgrenzen en de juridische mogelijkheden en moeilijkheden die zich bij een eventuele wijziging van de Wtl zullen voordoen.

Hulp bij zelfdoding door niet-arts; overmacht; betekenis Wtl; ontslag van rechtsvervolging

In 2000 the Netherlands has lifted the ban on brothels. By legalizing sex work the Dutch government aimed to increase the opportunities to regulate this sector and to improve the social position of sex workers. This article examines to what extent the application of a particular fiscal regulation known as ‘opting-in’ to certain branches of the Dutch prostitution industry is legitimate from a socio legal perspective. It takes into account both the efficacy of the regulation with an eye on achieving the goals which were formulated in 2000 and the experiences of sex workers with this fiscal construction. Aubert’s theory regarding the influence of social factors on the observance of regulations is used to explain the discrepancy between the high degree of acceptance of the regulation amongst sex workers and the limited effectiveness with regard to the improvement of their labour rights.