Recente jurisprudentie wijst uit dat – naast de inbreukprocedure – de prejudiciële procedure een bijdrage kan leveren aan de instandhouding van de rechtsstaat. Vooral de eis van rechterlijke onafhankelijkheid heeft een nadere invulling gekregen in een serie prejudiciële uitspraken, over bijvoorbeeld de benoeming van rechters en tuchtrechtelijke sancties, met name in Polen. Bij zijn analyse betrekt het Hof van Justitie nadrukkelijk de ruimere context. Het voert daarbij een ‘ketenanalyse’ uit: politieke invloed op het orgaan dat rechters selecteert, tast ook de positie van de aldus benoemde rechters aan. Wat is de rechtsbasis voor deze jurisprudentie, en waar liggen de grenzen?

Internationaal maatschappelijk ondernemen, in het bijzonder door corporate sustainability due diligence, staat hoog op de (internationale) agenda. In het voetspoor van enkele andere landen in Europa is in Nederland een voorstel gedaan voor een wettelijk raamwerk dat niet op specifieke hoogrisicosectoren van toepassing is, maar op een veel grotere groep ondernemingen. De auteurs plaatsen het Nederlandse wetsvoorstel in internationale context en bespreken de kritiek in de literatuur daarop.

In deze bijdrage bespreekt de auteur het op 15 december 2021 gepubliceerde Rapport monitoring boekjaar 2020 van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code. In dit rapport wordt verslag gedaan over de Corporate Governance Code en de naleving daarvan over boekjaar 2020. De nadruk ligt op betekenisvolle verslaggeving binnen vijf kernthema’s: langetermijnwaardecreatie, risicobeheersing, cultuur, diversiteit en bezoldiging van bestuurders.

In dit artikel wordt in kaart gebracht op welke taakgebieden zich de laatste jaren ontwikkelingen hebben voorgedaan die raken aan de positionering van het OM of in ieder geval aanleiding hebben gegeven die positionering ter discussie te stellen, om vervolgens de vraag op te werpen wat deze ontwikkelingen en discussies zeggen over de (hybride) positionering van het OM en of deze ertoe nopen deze positionering te heroverwegen.

In artikel 2 van de Financiële-verhoudingswet en artikel 108, derde lid, van de Gemeentewet is het compensatiebeginsel vastgelegd. Dit beginsel houdt in dat het Rijk zich rekenschap geeft van de financiële gevolgen van nieuwe of geïntensiveerde taken of activiteiten voor decentrale overheden en deze in beginsel compenseert. Voor de wetgevingsjuristen is het van belang de reikwijdte daarvan te doorgronden. De taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden en de middelentoedeling moeten niet alleen in balans zijn, ook moet invulling worden gegeven aan het noodzakelijke onderzoek naar de kosten, het overleg met en de informatievoorziening aan de systeemverantwoordelijke van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Als gevolg van de coronamaatregelen worden onderzoeken ter zitting soms zo ingericht dat bepaalde procesdeelnemers en publiek de zitting alleen via een videoverbinding kunnen bijwonen. In deze bijdrage wordt onderzocht of en, zo ja, onder welke voorwaarden, het in het algemeen juridisch toelaatbaar is om zittingen op die manier in te richten en of dat ook wenselijk zou zijn. Daarbij worden twee varianten onderscheiden: de volledig digitale zitting – die niet in een zittingszaal plaatsvindt – en de zitting waarbij de rechters en mogelijk ook de officier van justitie in de zittingszaal aanwezig zijn, maar de andere procesdeelnemers de zitting digitaal bijwonen. Na de beantwoording van de onderzoeksvraag worden suggesties gedaan voor een regeling in het gemoderniseerde Wetboek van Strafvordering.

Police officers are often the victim of aggression by citizens, which has negative consequences for them and society in general. Therefore, it is important to gain knowledge about related factors. This study examines to what extent experiencing aggression as a police officer is related to their patience with citizens and use of force. Two explanations based on the victim-offender overlap are examined: that aggression experiences and dealing with citizens influence each other and that they have common causes. This study was conducted on the basis of a longitudinal questionnaire survey among police officers (N=693). The results show that interaction with citizens, including patience with citizens and the use of force, is related to the aggression police officers experience. The association diminishes when common causes, in this case socio-demographic and work-related characteristics, are taken into account, but does not disappear. No direct support is found for reciprocal influence. Implications and suggestions for further research are described.

Based on a scoping review regarding international policy recommendations, the authors of this article explore the most important aspects concerning bodycam policies for police services. Even though most literature on the shortlist is situated in the United States, important issues are discussed for a Belgian bodycam policy. Examples are a clear activation policy and regulations regarding warnings. These recommendations are compared to the legal regulations on bodycams in Belgium, such as the individual discretion Belgian police officers have when activating the camera. Throughout the article, the use of bodycams is linked to procedural justice. Because of the scarcity of Belgian bodycam research, we also give some recommendations for further research on this topic.

In the past years important changes have occurred in police work in the Netherlands and Belgium. These developments, and new questions that arose because of these developments, are the reason we dedicate a special issue to ‘the police and citizen in a changing context’. In this introduction of this issue, we describe a number of developments and new questions. We address the changing distance between police officers and citizens, authority and trust, the role of citizens, technology and digitization and growing complexity and diversity. In addition, the articles in this special issue are introduced.

The rise of the internet and social media has important consequences for the way we interact, communicate and access information. This has repercussions for the police organization and also for the cooperation between police and citizens. One of these forms of cooperation between police and citizens are neighborhood watch (NW) projects (also known as ‘BINs’ in Belgium and ‘burgerwachten’ in the Netherlands). This study uses semi-structured interviews (n=380) in Belgium to examine how NW members and non-NW members perceive the effectiveness of both formal and informal NW projects and how the two relate to each other. The perceived effectiveness is assessed based on several criteria, including impact on crime, fear of crime, policing, and the relationship between police and citizens.

Als het gaat om de effecten van het toezicht, hebben inspecteurs zelf ook vragen. Wat werkt, waarom en voor wie en in welke situatie? Voor het verbeteren van de kwaliteit van het toezicht is het belangrijk dat inspecteurs zulke vragen lerend kunnen onderzoeken. Zij kunnen signaleren wat in een bepaalde context wel of niet lijkt te werken en zij kunnen passende verbetervoorstellen ontwikkelen en toepassen. In het ‘Aandacht voor wat werkt’-project vormde de nieuwsgierigheid van inspecteurs het startpunt. De vijf samengestelde verhalen laten zien hoe inspecteurs onderzoekend kunnen leren en wat daar voor nodig is op het niveau van de inspecteur en de inspectieorganisatie.

Onder andere de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid bepleit dat toezichthouders de maatschappelijke opbrengsten van hun werk centraler stellen in hun beleid. Dat maakt het inzicht in de effecten van hun handelen steeds belangrijker. Dat geldt ook voor de Belastingdienst. Dit artikel beschrijft hoe het evalueren van de effecten van de handhaving door de Belastingdienst zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en welke lessen daaruit zijn te leren over het meten van effecten door toezichthouders. Wij stellen vast dat sprake is van een toenemende aandacht voor evaluaties in het fiscale domein, maar dat effectmeting nog geen integraal onderdeel is van het werk van de Belastingdienst. Sommige van de geïdentificeerde uitdagingen zijn hardnekkig, maar bij andere – zoals het expliciteren van de beleidstheorie – zijn positieve ontwikkelingen zichtbaar. Toezichthouders zijn gebaat bij een systematisch en gestructureerd evaluatieproces dat is ingebed in de werkwijze van de toezichthouder en dat een samenhangend en onderbouwd resultaat van de uitgevoerde activiteiten laat zien om zo de toegevoegde waarde van het toezicht inzichtelijk te maken. Een strategie waar effectmeting onderdeel van is, een duidelijke visie op evalueren, centrale coördinatie, een evaluatieagenda en kortcyclisch evalueren helpen naar ons idee om beter in te spelen op hetgeen het toezicht in de huidige tijd vraagt en om tegelijkertijd de uitdagingen die kleven aan het uitvoeren van effectmetingen beter het hoofd te kunnen bieden.

Het uitvoeren van effectmetingen door toezichthouders draagt bij aan evidence based toezicht. In de praktijk lopen toezichthouders tegen o.a. ethische, methodologische en praktische uitdagingen aan en is het vaak niet mogelijk om causaliteit aan te tonen. Met een praktijkvoorbeeld toont de NVWA aan dat het streven naar beredeneerde plausibiliteit een werkbaar en pragmatisch alternatief is. De NVWA kiest voor mixed methods in haar onderzoek naar de effectiviteit van een interventiemix op de naleving. Een belangrijke les is dat het combineren van kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden leidt tot complementaire inzichten en goed kan aansluiten op de onvoorspelbare praktijk van een toezichthouder.

Volgens het recente MoM-arrest van de Hoge Raad ontstaat er geen nieuw product bij de samenvoeging van onderdelen van een heupprothese die door dezelfde fabrikant zijn geproduceerd. De onderdelen kwalificeren als afzonderlijke (eind)producten, waarvoor afzonderlijke vervaltermijnen gelden. In deze bijdrage wordt onderzocht hoe het regime inzake productaansprakelijkheid en het MoM-arrest moeten worden toegepast op de situatie waarin onderdelen van verschillende fabrikanten worden samengevoegd.

In het vervolgarrest van een van de ‘7 juni 2013-arresten’ bekrachtigt de Hoge Raad de lijn rond de bewijslevering van causaal verband in beroepsziektezaken. In deze bijdrage wordt de balans opgemaakt en wordt ingegaan op de handreikingen die aan werknemers worden geboden om het causaal verband te bewijzen.

In dit artikel wordt ingegaan op recente rechtspraak over het meerderheidsvereiste en de dispensatie bij het algemeen verbindend verklaren van cao-bepalingen geanalyseerd.
Uit de rechtspraak van zowel de Hoge Raad als de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State valt af te leiden dat er terughoudendheid is bij de beoordeling van de gehanteerde berekeningsmethode om vast te stellen of voldaan is aan het meerderheidsvereiste.
In december 2019 heeft de Afdeling zich in verschillende uitspraken over de algemeen verbindend verklaarde cao voor de uitzendsector gebogen over het dispensatiebeleid in het Toetsingskader. Uit de rechtspraak wordt duidelijk dat de minister meer oog dient te hebben voor specifieke bedrijfskenmerken, in ieder geval in de motivering van de besluiten. Maar uit de rechtspraak van de Afdeling wordt ook duidelijk dat er sprake is van beleidsvrijheid van de minister.