In deze bijdrage staat de vraag centraal of er zoiets bestaat als rechtsbelanggeoriënteerd rechtspreken. Na een uiteenzetting van de betekenis van het rechtsbelang voor de rechterlijke beoordeling van strafwaardigheid van gedrag, wordt nagegaan in hoeverre een grotere rol is weggelegd voor het rechtsbelang bij de vaststelling van strafrechtelijke aansprakelijkheid. Vervolgens worden enkele punten van kritiek op rechtsbelanggeoriënteerd rechtspreken voor het voetlicht gebracht. De bijdrage wordt afgesloten met enkele opmerkingen omtrent nut en noodzaak van rechtsbelanggeoriënteerde rechtspraak.

Het rechtsbelangenconcept lijkt aan een kleine opmars bezig in het Nederlands strafrecht. Waarom en waarom juist nu? En wat heeft het strafrecht daaraan? In deze bijdrage, die oorspronkelijk als lezing werd voorgedragen tijdens het afscheidssymposium van prof. mr. Tineke Cleiren, gaat Luuk Esser op deze vragen in en betoogt hij dat het rechtsbelangenconcept voor het strafrecht in een door fragmentatie gekenmerkte samenleving een belangrijk bindmiddel kan zijn.

Deze bijdrage stelt de vraag centraal hoe buitenwettelijke kwalificatie-uitsluitingsgronden kunnen bijdragen aan het voorkomen van onvoorzienbare strafrechtelijke aansprakelijkstelling. Daartoe wordt onderscheid gemaakt tussen een rechtsbelangenbenadering en een Typizitäts-benadering van kwalificatie-uitsluitingsgronden en beargumenteerd dat de Typizitäts-benadering toegevoegde waarde hebben voor de rechtsbescherming. Vervolgens wordt de Typizitäts-gedachte bestudeerd vanuit het perspectief van de prototypetheorie, die beschrijft hoe mensen categoriseren op basis van vergelijking met een prototype. Deze bijdrage poogt de implicaties van die theorie voor de kwalificatie-uitsluitingsgronden te doordenken.

De laatste maanden werd de Unie opgeschrikt door wetgeving in Hongarije en Polen die door veel lidstaten werd beschouwd als ernstige schending van de rechtsstaat. Er kwamen reacties dat dergelijke inbreuken op de waarden van de EU niet geaccepteerd konden worden en dat beide landen daarvoor via het nieuwe rechtsstaatmechanisme gekort moesten worden in hun subsidies uit de EU-begroting en met name het herstelinstrument. In deze bijdrage ga ik na wat het rechtsstaatmechanisme precies inhoudt en in hoeverre inbreuken op het EU-recht en met name de waarden die in artikel 2 VEU zijn neergelegd daarmee gesanctioneerd kunnen worden. De auteur komt in de analyse tot de conclusie dat dit niet zo eenvoudig is als sommigen aanvankelijk dachten.
Verordening (EU) 2020/2092 van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2020 betreffende een algemeen conditionaliteitsregime ter bescherming van de Uniebegroting (PbEU 2020, L 433/1).

ECLI:NL:OGEAA:2020:275
Rechtmatigheid van de overtredingen betreffende ‘Toque de Queda’. Overtreding van de avondklok (‘Toque de Queda’). De verdachte heeft het urgente belang van de volksgezondheid van Aruba, dat vanwege de uitbraak van COVID-19 in het geding was, geschonden. Op dat moment was een ramp in Aruba gaande, namelijk de verspreiding van COVID-19. Door zich niet te houden aan de noodzakelijke regels ter voorkoming van de verspreiding van COVID-19 heeft de verdachte de algemene volksgezondheid van Aruba in gevaar gebracht.
ECLI:NL:OGEAA:2020:582
Het Gerecht komt dan ook tot de conclusie dat de regering onder de huidige omstandigheden in redelijkheid heeft kunnen kiezen voor – onder andere – het instellen van een avondklok. Deze vrijheidsbeperkende maatregel is op dit moment niet disproportioneel te achten.
Verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan overtreding van de avondklok (‘Toque de Queda’). Door aldus te handelen heeft hij het urgente belang van de volksgezondheid van Aruba, dat vanwege de uitbraak van COVID-19 in het geding was, geschonden. Op dat moment was een ramp in Aruba gaande, namelijk de verspreiding van COVID-19. Door zich niet te houden aan de noodzakelijke regels ter voorkoming van de verspreiding van COVID-19 heeft de verdachte de algemene volksgezondheid van Aruba in gevaar gebracht.
Taakstraf voor de duur van 40 uren, te vervangen door 20 dagen hechtenis.

De vanzelfsprekendheid waarmee in huidige internationale instrumenten en zelfs nationale parlementaire stukken geweld tegen vrouwen wordt gekoppeld aan emancipatiebeleid en patriarchale machtsverhoudingen, verhult dat achter dit besef een jarenlange maatschappelijke, politieke en juridische strijd schuilgaat. Deze bijdrage brengt de ontwikkeling van de opsporing en vervolging van seksueel geweld tegen vrouwen in kaart en reflecteert op de onderliggende redenen die ten grondslag liggen aan de knelpunten die hierbij spelen.

In witwaszaken mag een rechter op grond van de stappenplan-aanpak tot het oordeel komen dat het niet anders kan dan dat het voorwerp afkomstig is uit misdrijf, hoewel dat misdrijf onbekend is. Bij het bestaan van een witwasvermoeden mag van een verdachte worden verlangd dat hij een concrete, verifieerbare verklaring geeft die niet (hoogst) onwaarschijnlijk is. Maar wanneer is een verklaring concreet en verifieerbaar? Beantwoording van deze vraag is van belang om te bepalen of de verklaring geverifieerd moet worden door de opsporing. Naar aanleiding van een jurisprudentie-analyse trachten we hiervoor handvatten te bieden in dit artikel.

In this article we study a case of responsive law, i.e. the Dutch Social Support Act, which entails the open norm to provide tailored support as the antithesis of universal ‘one-size-fits-all-solutions’. Rather than assessing clients’ needs based on check lists, street-level bureaucrats are expected to jointly explore fitting solutions in dialogue with citizens during a so-called kitchen table talk. The space to tailor support to the individual situation, however, creates ambiguity about the interpretation of this open norm and conflicting expectations with regard to stakeholders’ roles. This role-ambiguity is not only situated in the interaction between professional and citizen at the kitchen table, but is nested in a multi-actor network of policy makers, frontline workers, clients of social support, lawyers and judges. In this article we zoom in on this network to investigate how multiple stakeholders cope with ambiguity regarding the interpretation of the open norm and each other’s roles. The conducted qualitative study (observations, interviews and document analysis) provides revealing insights into the strategies employed by multiple actors when role-ambiguity emerges, including strategies of standardization, proto professionalization and objectification. These strategies cannot be seen in isolation from one another and their interaction results in the unintended effect of more rules and administrative burden and less discretionary space for tailored support. Based on these findings we argue that mutual trust and insights into the various roles within this network is of great importance in order to prevent rule-reflex. In addition, professionals should be better equipped to conduct open dialogues about what constitutes appropriate support with the client. Finally, sufficient financial leeway is needed for municipalities so that they are not forced to constantly seek the legal boundaries of what can be regarded as the minimum variant of social support.

This special issue focuses on the role concept, which has largely fallen out of use in sociology, but which seems ideally suited to analyze the circumstances in which legal professionals work nowadays. Their occupations are often surrounded by constitutional guarantees and professional standards, but at the same time in full swing due to policy reforms referred to as New Public Management and Socially Effective Judiciary (Maatschappelijk Effectieve Rechtspraak). This combination of relative role stability and rapid change can ensure that the predictability and desirability of the interpretation attributed to professional roles become subject of discussion and reflection. The way the role concept is used in this special issue is deliberately decoupled from the much-criticized structural functionalism with which it is often associated. The fact that this sociological perspective has lost much of its sway since the 1960s, because of its conservative character, makes it easier to give dynamics, ambiguity, conflict and resistance a prominent place in contemporary analyzes in which the role concept is central. The authors in this special issue examine whether the role fulfillment by professionals working in the legal field is actually subject of discussion and reflection and how this dynamic manifests itself.

In dit artikel wordt onderzocht wat de effecten zijn van de invoering van een generieke strafbaarstelling van stofgroepen waarmee (nieuwe) psychoactieve middelen kunnen worden gemaakt. Deze generieke strafbaarstelling is een belangrijke wijziging in ons bestaande systeem van strafbaarstellingen en wordt verondersteld een belangrijk instrument te zijn om de georganiseerde misdaad te bestrijden. Belangrijker is echter dat hiermee ook een wetgevingsgat wordt gedicht dat was ontstaan door het oordeel van het Hof van Justitie van de Europese Unie dat de productie en handel in NPS’en niet langer mogen worden bestreden als overtreding van de Geneesmiddelenwet. De generieke strafbaarstelling is niet in strijd met het legaliteitsbeginsel, maar zorgt er wel voor dat ook stoffen die niet schadelijk zijn voor de volksgezondheid en mogelijk zelfs geen psychoactief effect hebben onder de Opiumwet komen te vallen. De vraag is hoe de rechtspraktijk in de toekomst met dergelijke verweren zal (moeten) omgaan.

Met Operation Trojan Shield hebben de (Nederlandse) autoriteiten de populariteit van cryptophones perfect uitgebuit. In deze bijdrage wordt onderzocht welke wettelijke grondslag gebruikt zou kunnen zijn bij (1) de ontwikkeling van de hardware en de daarop geïnstalleerde software; (2) de verspreiding van de toestellen; (3) het verkrijgen van vertrouwelijke communicatie doordat de toestellen zijn gebruikt; en (4) de analyse van de inhoud van de verstuurde en ontvangen communicatie. De inzet van deze handelingen wordt ten slotte beoordeeld in het licht van het legaliteitsbeginsel zoals dat volgt uit artikel 8 lid 2 EVRM.

In deze bijdrage wordt aan de hand van het arrest Cali Apartments onderzocht welke ruimte de Europese Dienstenrichtlijn laat om toeristische verhuur van woonruimte te reguleren. In dit licht wordt tevens de Wet toeristische verhuur besproken.
HvJ 22 september 2020, gevoegde zaken C-724/18 en C-727/18, ECLI:EU:C:2020:743 (Cali Apartments en HX).

The Dutch Supreme Court has the power to destroy a penal condition if a lower court imposes those conditions contrary to the law. Problems may arise when the Supreme Court solely destroys the condition. In that case there is no longer an imposed condition, which can be contrary to the meaning of the lower court. It can even derogate the imposed sentence, whilst the convicted is not obligated to conform to those conditions. That problem can – in extreme cases – harm society. Even so can be said that those decisions of the Supreme Court are not in favor of the convicted.

Van oudsher vervalt na verloop van tijd het recht tot strafvordering. De wettelijke regeling van deze zogeheten vervolgingsverjaring vormt echter allang geen rustig bezit meer. Zij is de laatste decennia zo vaan en zo ingrijpend gewijzigd dat de vraag rijst of ze niet evengoed helemaal kan worden afgeschaft. Dat is de vraag die in dit artikel onder ogen wordt gezien.

A revision of the Dutch vice law is to be expected, amongst others with regard to sex between minors. The current standard requires such contacts to be in violation with the social view, indicating that the minor’s perspective is subdue to the majority opinion. Applying the legal standard of ‘indeceny’ (‘ontuchtig’), the judiciary are left with room for interpretation. In order to grant minors more sexual autonomy and to further legality, the legislator wants to change the criterion, opting for the standard of ‘other than in an equal relationship’. This begs the question whether this will solve the interpretive issues that flow from such open criteria. In order to predict whether the standard of ‘other than in an equal relationship’ will contribute to clarify the issues of legality, the jurisprudence with regard to the standard of ‘indecency’ was analyzed in order to learn which variables are applied by the magistracy.

André Hoekema, sociologist and lawyer, was one of the driving forces within the sociology and anthropology of law for half a century. His scientific career has been targeted on the development of a non-technic concept of practice for social science, specifically a sociological practice of creating social cohesion and legitimacy and an anthropological practice of cultural self-definition.

De wettelijke omschrijvingen van de klassieke vermogensdelicten – diefstal, verduistering, oplichting, afpersing – zijn niet of nauwelijks gewijzigd. De reden is dat de rechter sinds het Elektriciteitsarrest continu bereid is geweest om aan centrale wetsbegrippen als ‘enig goed’, ‘wegnemen’ en ‘wederrechtelijke toe-eigening’ een eigentijdse invulling te geven. Dit heeft geleid tot onderlinge overlappingen. Bij de diefstalbepaling heeft dit geresulteerd in het uit zicht raken van de grenzen van haar bereik en tot een spanningsveld bij de overlapping met de oplichtingsbepaling, die in de jurisprudentie juist met terughoudendheid wordt gehanteerd. Dit roept de vraag op of de wettelijke regeling moet worden herzien.

Qualitative research in an immigration detention center in the Netherlands shows that detained unauthorized migrants consider the entry procedure in Immigration Centre Rotterdam procedurally just. These migrants are generally positive on the fairness of the entry procedure as their safety and welfare are guaranteed and existing procedural justice criteria are respected. However, they believe that immigration detention in itself is illegitimate and that they do not deserve to be detained. This shows that the focus on procedures and interactions is insufficient to understand the perceived legitimacy of immigration detention if shared values and consent with the legal basis of immigration detention are lacking.

In From big five to high five the author analyzes the developments of sociology of law at the law faculties in the Netherlands since the 1970ies until today. Focusing on the professors (‘chairs’) he argues that after a strong start with five prominent scholars the discipline is now placed in the periphery of the law curriculum. Sociology of law is ‘intellectually strong, but institutionally weak’.
The author encourages the present generation professors (‘chairs’) to cooperate more. He claims that writing one modern Dutch Introduction to Sociology of law is crucial to win the hearts and minds of the law students. Furthermore, he suggests that collaborative research projects contributes to the visibility of sociology of law in policy arenas and public debates.