Een rechtszaak is voor minderjarigen een drama: ze zijn er hoofdrolspeler en figurant tegelijkertijd. De onafhankelijkheid van de rechtspraak, opgevat als dramaturgische gebeurtenis, draagt hieraan bij. De rekwisieten van een onafhankelijke rechtspraak (toga, taalgebruik en rapporten) hebben ook een morele boodschap: de staat neemt een verticale machtsverhouding in ten opzichte van de dader. Als het strafrecht meer horizontale relaties wil aangaan door inzet van het herstelrecht, heeft het nieuwe rekwisieten nodig. Bijvoorbeeld door de rechtszaak aan een tafel te doen.

De Hoge Raad oordeelt in 2010 dat een strafrechtelijke veroordeling niet per definitie een dringende reden voor ontslag oplevert. Ook in deze situatie moet de dringende reden worden beoordeeld aan de hand van alle omstandigheden van het geval. Sindsdien was de lijn in rechtspraak en literatuur lange tijd dat ontslag (al dan niet op staande voet) wegens een strafbaar feit in de privésfeer pas aan de orde kon zijn als (i) er sprake was van een verband tussen het strafbare feit en het werk van de werknemer en (ii) met het strafbare feit een door de werknemer tegenover zijn werkgever na te leven norm was geschonden.
Dit artikel gaat in op de vraag in hoeverre uit recente rechtspraak kan worden afgeleid dat in de privésfeer gepleegde stafbare feiten anno 2022 direct dan wel indirect kunnen leiden tot ontslag. Gelden de twee cumulatieve voorwaarden nog? Om deze vragen te beantwoorden, geven de auteurs een analyse van (de ontwikkelingen in) de gepubliceerde rechtspraak over dit onderwerp sinds de inwerkingtreding van de Wwz. De auteurs maken onderscheid tussen de twee ontslagroutes: ontslag op staande voet en ontbinding van de arbeidsovereenkomst door de kantonrechter.
Op basis hiervan concluderen de auteurs dat de relatie tussen een in de privésfeer gepleegd strafbaar feit en het werk – in lijn met het Hoge Raad arrest – nog steeds een drempel is die moet worden genomen om tot het oordeel te komen dat sprake is van een rechtsgeldig gegeven ontslag op staande voet. In ontbindingszaken wordt de voornoemde toets van de Hoge Raad niet (langer) strikt toegepast bij de beoordeling of een in de privésfeer gepleegd strafbaar feit kan leiden tot ontslag.
De auteurs sluiten af met enkele aanbevelingen voor de praktijk.

In het kader van de modernisering van het Wetboek van Strafvordering werd afgelopen zomer een interessant wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend: de ‘Innovatiewet Strafvordering’. Deze innovatiewet heeft namelijk als doel om alvast ervaring op te doen met een zestal procedures, bevoegdheden en instrumenten waarvan het de bedoeling is dat die te zijner tijd een plaats krijgen in het nieuwe Wetboek van Strafvordering. Op een na (waarover later meer) staan alle procedures die in de Innovatiewet Strafvordering staan ook in de in 2020 openbaar gemaakte ambtelijke versie van het Wetsvoorstel tot vaststelling van het nieuwe Wetboek van Strafvordering. Daaruit kan worden afgeleid dat de regering van vijf van de zes procedures al weet dat zij deze onderwerpen in het nieuwe Wetboek van Strafvordering wil opnemen. Het opdoen van ervaring is erop gericht om eventuele ‘kinderziektes’ in de nieuwe procedures vroegtijdig aan het licht te laten komen en te verhelpen.

In dit artikel gaan de auteurs in op de relevante ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden op het gebied van mediation en in het bijzonder hoe het nu staat op het gebied van mediation in fiscale strafzaken.
Daarin is specifieke aandacht voor het wetsvoorstel voor de Innovatiewet Strafvordering dat is ingediend en waarin een afdeling is opgenomen op welke wijze mediation kan plaatsvinden na aanvang van het onderzoek op de terechtzitting.
Ook gaan de auteurs in op de positieve grondhouding bij het Openbaar Ministerie ten opzichte van mediation in fiscale strafzaken als concreet aanknopingspunt om mediation ook in fiscale strafzaken toe te passen.

In deze bijdrage staat het gedragsrecht voor de erfrechtadvocaat centraal. Ingegaan wordt onder meer op het risico van belangentegenstellingen in de erfrechtpraktijk, de omgang met derdengelden, typische honorariumperikelen, de noodzaak van doelmatig en tactvol optreden in de soms emotionele erfrechtelijke geschillen en het optreden van een advocaat in de rol van executeur of vereffenaar.

Though the position of victims of crime in criminal proceedings has improved on paper, it is claimed within both the academic as the legal community that realization of victims’ rights is inadequate. In this exploratory research, a broad group of (legal) professionals was systematically questioned on this matter. They were asked whether and where compliance with victims’ rights is lacking, and how this comes about in their view. Although much has improved, it appears that compliance by the authorities is not yet self-evident and fundamental mechanisms in the criminal justice system appear to hinder the realization of rights for victims.

Naar aanleiding van een op 29 oktober 2021 verschenen RSJ-rapport (titel: Korte detenties nader bekeken) en een op 25 november 2021 door de RSJ georganiseerd online-congres inzake kortdurende detentie (titel: Kort, maar krachtig. Over de toekomst van korte detenties) schrijft Claessen een vervolg op zijn eerder in dit tijdschrift verschenen pleidooi voor de terugdringing van de korte gevangenisstraf (NTS 2021/40). In deze bijdrage gaat de auteur nader in op de volgende twee alternatieven voor kortdurende detentie: de taakstraf en thuisdetentie. Daarbij staan per alternatief de volgende drie vragen centraal: 1. Wat is op basis van de huidige wet- en regelgeving mogelijk en zit daar nog ruimte?; 2. Wat kan door middel van (relatief kleine) wijzigingen van de bestaande wet- en regelgeving nog meer mogelijk worden gemaakt?; en 3. Wat is de stip op de horizon bezien vanuit een maximalistisch herstelrecht?

Sinds de Tweede Wereldoorlog heeft de Nederlandse overheid allerlei collectieve schaderegelingen gemaakt. Het overgrote deel van deze schaderegelingen wordt uit de publieke middelen gefinancierd. In een onlangs verschenen onderzoek worden de 44 Nederlandse regelingen voor collectieve schade geanalyseerd. De algemene uitkomst is dat veel van deze regelingen hun doel voorbijschieten. Ze zijn niet goed doordacht en onvoldoende uitgewerkt. Ook geven ze slachtoffers lang niet altijd voldoende erkenning voor wat hun is overkomen. In dit artikel wordt ingegaan op het in het onderzoek gehanteerde beoordelingskader en op de schaderegelingen die werden ingesteld naar aanleiding van seksueel misbruik en geweld in de jeugdzorg. Geconcludeerd wordt dat hier wel geheel of gedeeltelijk gecompenseerd werd, maar dat slachtoffers slechts deels erkenning en genoegdoening kregen. In deze schaderegelingen zaten weeffouten die in de toekomst moeten worden vermeden. Algemene lessen voor de toekomst zijn om beter te luisteren en zo veel mogelijk aan te sluiten bij wat slachtoffers wensen, om de uitvoering van een collectieve schaderegeling niet louter bureaucratisch en formalistisch te doen verlopen, om ruimte te creëren waardoor uitzonderingen mogelijk zijn ten faveure van de slachtoffers, en om de uitvoering te monitoren en collectieve schaderegelingen periodiek te evalueren.

In 2018 en 2019 kwam het Hof van Justitie van de EU met een aantal zaken waarin het Hof rechtstreekse horizontale werking toekent aan grondrechten in het EU Handvest. Een van die arresten betreft de gevoegde zaken Bauer en Willmeroth, waarin artikel 31 lid 2 van het Handvest rechtstreekse horizontale werking toegekend krijgt. Uit het iets later gewezen arrest over de gevoegde zaken TSN en AKT valt echter op te maken dat die rechtstreekse werking wellicht niet zo rechtstreeks is als het Hof doet voorkomen.

Populism is a somehow intractable notion, since its reference is much too wide, comprising phenomena that are indeed in conflict between them, and moreover blurred, by being often used in an instrumental, polemical way. Such intractability is then radicalized through the two alternative approaches to populism, one that is more or less neutral, rooting in the political science tradition, and a second one, fully normative, though fed by political realism, founding as it does on a specific political theory and project. In the article an alternative view is proposed, that of populism as the politics that is congruent with the increasing role played by ‘screens’, icons, and images in social relationships and indeed in political representation. In this way populism is approached as the specific way politics is done within the context of a digitalized société du spectacle.

This article was written by Claudia Mazzucato for The International Journal of Restorative Justice 21(2) and translated for our thematic issue. Mazzucato explains that there is something in restorative justice that resembles art. In her view restorative justice is made of the same fabric. Both deal with ‘creativity and rigour, imagination and insight, preparation and improvisation, vocation and inclination, talent and skill’. Both trigger innovation and have a political dimension when identifying problems and look for transformations or cultural change. The use of art in the restorative field is growing and visible in literature, paintings, theatre and films. Art can become a sort of mediator of restorative encounters or can give a concrete shape to stories that otherwise cannot be told. The author asks questions about liaisons between restorative justice, law and art. The leges artis of restorative justice are values and standards as drafted by the United Nations and Council of Europe. Do they nourish criminal justice in terms of beauty? To a certain extent yes. A challenging task of the art of restorative justice is in her view: ‘to approach the complexity of the quest for justice in the real world, combining hard and soft skills harmonically, and complying rigorously with the proper restorative leges artis, in order to amend in democratic ways what has proved wrong and harmful, and to prospectively avoid its reoccurrence’.

Brunilda Pali described in 2015 the work of the American digital and media artist Sharon Daniel (University of California in Santa Cruz) in a special publication as a result of an interdisciplinary, international arts research collaboration. The new-media documentary Inside the Distance was shown in the StuK Art Center Leuven in that period and included fragments of restorative justice encounters. It was an effort to test the potential for activist art practice to have a direct role in changing social conditions. To hear about what the project meant for Sharon Daniel, but also about her current work ánd to explore how art can further play a role in changing justice, Ivo Aertsen and Annemieke Wolthuis interviewed Sharon Daniel and Brunilda Pali. More stories were shared to combine art and restorative justice.