Agri-environmental schemes serve to financially compensate farmers for promoting the quality of nature and landscapes on their land. In 2016, the Netherlands implemented a new scheme that is unique in an EU and even global context. Within this model, rule-setting, inspection and enforcement tasks are shared between public actors and private ‘environmental cooperatives’: groups of farmers legally organized as conservation organizations.
With a focus on the theme of inspection, this study adds new empirical insights to emerging scholarship on the interactions public policy and private authority. The study finds that present interactions between government inspectors and inspectors of the cooperatives can mainly be defined as ‘coexistence’, rather than complementary or competitive. A lack of coordination between the two types of actors was found to result in confusion among farmers and missed opportunities for mutual learning by inspectors. The study concludes with three policy recommendations to come to a more constructive relationship between public and private inspectors in the Dutch agri-environmental governance model.

Door de korpschef van de politie is geweigerd een jachtakte te verlenen. De reden hiervoor ligt in het feit dat de aanvrager van de jachtakte is veroordeeld wegens overtreding van de Wet wapens en munitie. Op grond hiervan mag de korpschef geen jachtakte verlenen aan de aanvrager. Voorts is deze weigering niet aan te merken als een bestraffende sanctie.

Volgens het arrest Varkens in Nood van het Hof van Justitie is artikel 6:13 Algemene wet bestuursrecht in strijd met het Verdrag van Aarhus. De beperking op het beroepsrecht door de eis van een eerder ingediende zienswijze verdraagt zich namelijk niet met artikel 6. Vervolgens heeft de Afdeling bestuursrechtspraak consequenties uit het arrest getrokken, onder meer door de eis van voorafgaande zienswijzen te laten vallen en soms het beroepsrecht open te stellen voor eenieder. Het valt te betogen dat de Afdeling artikel 6:13 Awb wel heel ruimhartig heeft toegepast. Een restrictievere lezing van het arrest was ook denkbaar geweest.
HvJ 14 januari 2021, zaak C-826/18, ECLI:EU:C:2021:7 (Stichting Varkens in Nood).

Het via een hogere regeling (een wet) wijzigen van een lagere regeling (een algemene maatregel van bestuur) wordt sinds 1993 uitdrukkelijk verboden in de Aanwijzingen voor de regelgeving. Toch wordt deze techniek heel af en toe toegepast. In deze bijdrage worden achtergronden en overtredingen van dit verbod belicht aan de hand van casuïstiek uit de afgelopen vier decennia. In het bijzonder wordt daarbij ingegaan op adviezen van de Raad van State, die zich niet kenmerken door consistentie. Aansluitend bij dit themanummer, is het vertrekpunt van deze bijdrage een hooggeleerd en hoogoplopend debat dat in 1987 over deze thematiek plaatsvond in de Eerste Kamer.

In de rechterlijke uitspraken die de Urgenda-procedure heeft opgeleverd, is een verstrekkende uitleg gegeven aan de artikelen 2 en 8 EVRM. Voor die uitleg kon slechts in beperkte mate een beroep worden gedaan op EHRM-jurisprudentie. De Hoge Raad heeft, mede op verzoek van de procespartijen, ervan afgezien gebruik te maken van de mogelijkheid om het EHRM te verzoeken zich bij wijze van niet-bindende opinie uit te spreken over de betekenis van de relevante verdragsbepalingen voor deze zaak. In deze aflevering van ‘Legisprudentie’ wordt de vraag opgeworpen of de Afdeling advisering van de Raad van State bij de beoordeling van wetgeving die raakt aan de klimaatcrisis ook wel eens aan het pionieren slaat bij haar interpretatie van het EVRM.

Inmiddels heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State twee richtinggevende uitspraken gedaan over de antwoorden van het Europese Hof van Justitie. Op 14 april 2021 deed zij uitspraak over de vraag bij welke besluiten de voorwaarde van art. 6:13 Awb belanghebbenden niet mocht en zou worden tegengeworpen. Op 4 mei 2021 ging de Afdeling in op de vraag of en in welke gevallen een niet-belanghebbende toegang tot de bestuursrechter zou moeten hebben. In beide uitspraken maakte de Afdeling haar werkwijze bekend.

The current poor conservation status of Dutch nature is a result of human activities and is therefore characteristic of the era of the Anthropocene in which we now live. As a result of climate change, desiccation and a surplus of nitrogen and other environmental problems, the survival of many habitats and plants in the EU and in the Netherlands is at stake. Recent scientific research shows that many habitats and plants are in an unfavorable conservation status. Biodiversity is under great pressure. In almost all cases, the declining biodiversity can primarily be traced back to human activities and the consequences of these activities for nature. The EU Habitats Directive and the Dutch Nature Conservation Act provide a legal system that obliges the protection of all wild habitats and plants. Although the objective of both regulations suggests otherwise, the protection of nature in the application of provisions from the Dutch Nature Conservation Act is not an intrinsic objective. The extent to which habitats and plants are protected is linked to human – often economic – interests. It is this ambivalence in existing laws and regulations – the human perspective – that makes it possible to ‘disable’ rules that are precisely intended to preserve habitat types and plants relatively easily. As a result, environmental problems caused by humans are not or not completely resolved. Remarkably enough, the design and application of current national and international nature conservation law contributes to the undisturbed continuation of the Anthropocene era in which we live.

Het Hof van Justitie oordeelde in het arrest over het Programma Aanpak Stikstof dat een programmatische aanpak op grond van artikel 6 Habitatrichtlijn niet is uitgesloten. Tegelijk oordeelde het Hof van Justitie dat het voorzorgsbeginsel als bedoeld in artikel 6 lid 3 Habitatrichtlijn onverkort in acht moet worden genomen voor alle projecten binnen het programma. Belangrijke vragen zijn hoe dit met elkaar te verenigen is en onder welke voorwaarden een programmatische aanpak dan mogelijk is. Vragen die relevant blijven nu zowel in de Wet natuurbescherming en het recente wetsvoorstel stikstofreductie en natuurherstel als in de komende Omgevingswet is voorzien in een programmatische aanpak.
HvJ 7 november 2018, gevoegde zaken C-293/17 en C-294/17, ECLI:EU:C:2018:882 (Coöperatie Mobilisation for the Environment UA en Vereniging Leefmilieu/College van gedeputeerde staten van Limburg en College van gedeputeerde staten van Gelderland en Stichting Werkgroep Behoud de Peel/College van gedeputeerde staten van Noord-Brabant).

In deze bijdrage wordt de stand van de stelselherziening omgevingsrecht besproken in de periode eind 2020-begin 2021.

In dit artikel wordt de evaluatie van de Resource Management Act besproken. Deze wet is een integrale omgevingswet zoals die ook in Nederland wordt ingevoerd. Auteur gaat in op de kritische evaluatie en de lessen die hieruit kunnen worden geleerd voor de Nederlandse situatie.

Teruggeblikt wordt op de ontwikkelingen in het omgevingsrecht, zijnde natuur, milieu en ruimtelijke ontwikkeling, gedurende de laatste twintig jaar van de Caribische delen van het Koninkrijk.

In dit artikel gaat auteur in op het leerstuk van de relatieve competentie bij een door de minister vastgesteld beheerplan op grond van de Wet natuurbescherming en een door de minister vastgesteld peilbesluit op grond van de Waterwet

In de nieuwe Wet elektronische publicaties en het onderliggende Besluit elektronische publicaties is een bepaling die het aanbieden van een geconsolideerde versie van algemeen verbindende voorschriften verplicht. De huidige uitzondering voor algemeen verbindende voorschriften in ruimtelijke besluiten, zoals het bestemmingsplan, komt te vervallen. Auteur behandelt de gevolgen van de verplichting om een geconsolideerde versie aan te bieden van ruimtelijke besluiten en met name het omgevingsplan.

In dit artikel wordt een stand van zaken gegeven van de stelselherziening omgevingsrecht. Het bevat een kort overzicht van de parlementaire behandeling en een vooruitblik op het vervolg van de stelselherziening in het najaar van 2020.

De Nederlandse wapenwetgeving is gericht op de beheersing van het legale en de bestrijding van het illegale wapenbezit. Dit beleid kent een lange voorgeschiedenis. De houding van de overheid was hierin ambivalent, waarbij niet alleen sprake was van beperkingen op particulier wapenbezit. Wapenbezit is van overheidswege zelfs actief bevorderd, waarbij controles aan huis – anders dan tegenwoordig – bedoeld waren om vast te stellen of men wel over voldoende wapens beschikte om de burgerplicht te kunnen vervullen. Er werden echter wel maatregelen genomen om het risico van misbruik zoveel mogelijk beheersbaar te maken, waarvan sommige nog doorwerken tot heden ten dage.

Al geruime tijd leeft de wens ernstige milieumisdrijven (ecocide) onderdeel te laten uitmaken van het internationaal strafrecht, in het bijzonder de misdrijven waarover het Internationaal Strafhof rechtsmacht heeft. Het is op dit moment niet te voorspellen of en op welke wijze ecocide ooit volwaardig onderdeel gaat uitmaken van het positieve internationale strafrecht. Deze bijdrage richt zich op de vraag in hoeverre het actuele internationale strafrecht aanknopingspunten biedt voor vervolging van ecocide en op welke wijze Nederland in de nationale opsporings- en vervolgingspraktijk hiermee rekening zou moeten houden.

De inbeslagname van een levend dier wordt beheerst door dezelfde regels die van toepassing zijn op levenloze voorwerpen. Omdat de stringente toets waaraan het beklag is onderworpen volgens de auteur in de praktijk tot onwenselijke uitkomsten leidt, betoogt hij dat met in beslag genomen dieren anders moet worden omgegaan dan met andere voorwerpen. Daartoe wordt een vergelijking gemaakt met de bestuursrechtelijke bewaring, wordt de machtiging tot vervreemding besproken en passeert de proportionaliteitstoets in het kader van beklagprocedures de revue. De auteur stelt voor de beklagrechter de mogelijkheid te geven teruggave onder voorwaarden te bewerkstelligen.

In een arrest over het Finse vergunningsbeleid voor de jacht op wolven geeft het Hof van Justitie uitleg over de betekenis en reikwijdte van een aantal omstreden bepalingen van de Habitatrichtlijn. De twee belangrijkste vragen betreffen (a) of het toegestaan is om vergunning voor jacht te verlenen om meer acceptatie voor grote roofdieren te bewerkstelligen bij de lokale bevolking en (b) op welk bestuursniveau (lokaal, nationaal, biografisch, grensoverschrijdend) de zogenoemde eis van ‘gunstige staat van instandhouding’ voor beschermde soorten moet worden bereikt. Daarnaast benadrukt het Hof van Justitie net als in andere recente arresten het belang van wetenschappelijk bewijs en de prominente rol van het voorzorgbeginsel. Met de vestiging van het eerste Nederlandse wolvenroedel in eeuwen kan de eerste vraag ook zeker relevant geworden voor Nederland. Het antwoord op de tweede vraag is voor Nederland – met zijn gefragmenteerde grondgebied en vele kleine populaties beschermde soorten – zelfs van fundamenteel belang. Het Hof van Justitie geeft meer duidelijkheid maar laat tegelijkertijd nog wel vragen open.
HvJ 10 oktober 2019, zaak C-674/17, ECLI:EU:C:2019:851 (Luonnonsuojeluyhdistys Tapiola)

In dit artikel wordt de voortgang van de stelselherziening omgevingsrecht besproken. De auteur kijkt vooruit naar de ontwikkelingen in 2020, waaronder de vaststelling van de algemene maatregelen van bestuur en het moment van inwerkingtreding van de Omgevingswet.