Deze capita selecta privacyrecht schetsen een beeld van de actualiteit, maar ook de verwevenheid van het privacyrecht in de dagelijkse (rechts)praktijk. Hierbij is meer specifiek gekeken naar privacy bij overeenkomsten, privacy bij faillissementen en privacy bij fusies en overnames, mede met het oog op de sterke(re) partij in het privaatrecht.

This year, 2021, TMD has reached a milestone: its 25th volume. To celebrate this event, the issues to be published this year will highlight what has been achieved over the past 25 years, in mediation practice, and in respect of scientific knowledge on the various modes of dispute resolution. The question which targets to set for the future, will equally be addressed.
Geographically, the focus of this first issue is on the Netherlands, whereas the third issue will be addressing developments in Belgium. The fourth issue this year will highlight international developments, ranging from the USA to China. The second issue will be a special surprise for our subscribers.
The present issue, dealing with the Netherlands, starts with a tribute to the pioneer of family mediation in this country, the late professor Peter Hoefnagels. His original article, published in the very first volume of TMD (1997) and reproduced here in its entirety, describes his own experience when pioneering divorce mediation from 1974 onwards. In 1997, the year of original publication, mediation was not yet widely acknowledged nor embraced. Brigitte Chin-A-Fat responds to Peter Hoefnagels through a personal letter following his article, reassuring the great pioneer that 25 years further on, mediation has become well established in the family domain.
The issue continues with three interviews, organized by editors Roger Ritzen and/or Rob Jagtenberg, with individuals who have (sometimes inadvertently) become leading authorities in the field.
Steve Whittaker, an English solicitor who moved to the Netherlands in 1988 to work in the construction industry and became inspired by the use of ADR in Hongkong, became the founder of the Netherlands Mediation Institute (NMI), in the mid 1990s. For 20 years, NMI was the umbrella structure for (almost) all mediators in the Netherlands and the interface between the mediation community and government. Compared with those early years, today, interests seem to diverge increasingly, at the risk of fragmentation.
The second interview is with former President of the Court of Appeal in Arnhem, Ms. Machteld Pel. For many years, she spearheaded the Dutch national research program on court-referred mediation, thereby acting as the trait-d’union between the judiciary and the mediation community. Judges who were sceptics at first, often became interested after having taken the special training courses co-designed by Machteld Pel. Her book ‘Referral to Mediation’, which is packed with checklists and practical tips for formulating questions, has become a genuine classic.
The interview with Fred Schonewille takes the reader to the past decade in particular. Fred Schonewille has been the driving force behind various proposals for mediation legislation, aiming to secure a more prominent place for mediation, while improving professional quality standards. The Netherlands and Belgium constitute contrasting cases, where in the Netherlands legislation proposals were hitherto torpedoed, whereas Belgium has comprehensive legislation in place for some time now.
Fred Schonewille has also pioneered premarital mediation and new varieties of mediation in the domain of family-owned companies. Some fascinating insights gained in these areas are also shared in this third interview.
This first issue in the special year 2021 is concluded by two smaller contributions; in the first of these, Médiation à la française, Paris-based Dutch lawyer-mediators Marinka Schillings and Thom Verkuilen provide an overview of recent developments in France. Legislative action as well as some recent research outcomes are addressed. The second of the smaller contributions highlights a conference organized by a professorial team from the Radboud University in Nijmegen, addressing the position of the judge vis-a-vis various modes of dispute resolution. The proceedings of the conference will be published as a book later this year.

In 1990, criminologist Herman Franke published a seminal book on 200 years detention in the Netherlands. For the occasion of the reissue of this book in 2020, the question is posed to what extent Franke’s vision of a gradual ‘emancipation’ of prisoners, in the realm of a societal ‘civilization process’, as it is put forward by Norbert Elias, still holds today. The author confronts the civilization perspective with the three main competing paradigms in penology, derived from the work of Émile Durkheim, Max Weber and Michel Foucault. After describing some recent developments in penal practices, he concludes that despite the fact that sanctioning is increasingly taking place within society, which can well be analyzed from an eliasian perspective, there is little reason to still adhere to the progress optimism, implicit in Franke’s book, and that today we rather witness an emancipation of the ‘angry citizen’, in which vulnerable groups in society, such as prisoners, are despised rather than ‘emancipated’.

In his famous dissertation Twee eeuwen gevangen (Two centuries of imprisonment), Franke explains the history of imprisonment in the Netherlands as a development from external to internal coercion, based on the civilization theory of Norbert Elias. Central question of this contribution is in how far the pursuit of responsibilization of prisoners as described by modern penologists can be conceived as a continuation of this process and what the consequences of this pursuit are. It is concluded that the forces behind these two processes differ, but that both rehabilitation strategies are modelled on a new citizenship ideal. In so far the introduction of the responsibilization strategy illustrates Franke’s main thesis, namely that developments within the penitentiaries can only be understood in their social and historical context. It is argued that responsibilization can lead to the erosion of the legal position of prisoners, while emancipation was precisely described by Franke as an achievement of the Dutch prison system.

Anders dan veel anekdotiek doet vermoeden worden in het voetbal relatief veel dopingcontroles uitgevoerd, maar worden daarbij betrekkelijk weinig dopingovertredingen vastgesteld. De wel vastgestelde overtredingen worden op dezelfde basis afgehandeld als in andere sporten gebeurt. Tuchtrechtelijke uitspraken worden echter zelden gepubliceerd, wat het verzamelen van objectieve data bemoeilijkt.

Het persoonsgebonden budget (pgb) is een middel om tot maatwerk in het individuele geval te komen maar ook gevoelig voor ongewenst gebruik. De gemeentelijke vrees voor ‘oneigenlijk gebruik’ kan er ook toe leiden dat de gemeente op haar beurt oneigenlijk gebruik maakt van de mogelijkheden van de controle vooraf. Bijvoorbeeld door te verbieden dat het budget op een bepaalde manier wordt besteed. Kan dat en is het wenselijk? Zijn er ook nog andere manieren om ongewenst gebruik te beperken? Belangrijk is dat beide partijen met open vizier met elkaar moeten spreken. Dat geldt voor de cliënt maar ook voor de gemeente.

In deze bijdrage wordt aandacht besteed aan de inwerkingtreding van de schakelbepaling uit de Wfz (art. 2.3 Wfz) met de Wvggz per 1 januari 2020, waarbij de focus ligt op de rechtspositionele verschillen tussen de civiele verplichte geestelijke gezondheidszorg en de forensische zorg. Afgesloten wordt met enkele overwegingen, waarbij een inschatting wordt gemaakt van de mate waarin artikel 2.3 Wfz in de huidige vorm bijdraagt aan de beoogde doelstellingen van de Wfz.

Prisoner’s agency is often marginalized in the Dutch history of the prison. This article concretizes how inmates could influence their own lives and the prison system in the first half of the nineteenth century. By focusing on interaction as an indicator of agency, it is possible to go beyond the traditional analysis of agency as a form of resistance. A multidimensional perspective, in which attention is paid to resistance, negotiation and cooperation enlightens the diversity in which prisoners’ agency is expressed. In this way, this article aims to disprove the persistent stereotype of the powerless prisoner in the historiography of the Dutch prison.

The Russian avant-garde world serves as an empirical example of the embeddedness of criminal actors (fraudsters, smugglers, thieves) in the legal art market of curators, collectors and museum directors. The article discusses various dilemmas regarding the interpretation of criminal activities in the art world. Is the smuggling of ‘forbidden art’ from the Soviet Union a patriotic act or a crime? Why do world-famous museums exhibit forgeries? What are the financial and judicial consequences of a lack of consensus between art experts?

In dit artikel geeft de auteur haar visie op het onderwijs in beroepsethiek aan rechtenstudenten. Ze bespreekt de inhoud van de juridische beroepsethiek en enkele didactische aspecten. De auteur maakt onderscheid tussen rechtvaardigende perspectieven, die een explicatie en rechtvaardiging van een onderscheidende juridische beroepsethiek en -moraal mogelijk maken, en kritische perspectieven, die een kritische beoordeling van die rechtvaardigende verhalen mogelijk maken. Ze benadrukt daarbij het belang van empirische, in het bijzonder sociaal- en moraalpsychologische benaderingen in het onderwijs van beroepsethiek. Ze wijst op het feit dat studenten niet beschikken over relevante praktijkervaring en dat dit een obstakel vormt voor diepgaande casusanalyses. In de conclusie betoogt de auteur dat de belangstelling en de ruimte voor het onderwijs in beroepsethiek aan rechtenstudenten sinds het nieuwe millennium wel is toegenomen, maar dat meer systematische reflectie op deze vakken nodig is. Ook stelt ze dat bij het onderwijs in beroepsethiek aan rechtenstudenten die nog geen werkervaring hebben in een specifieke beroepspraktijk, de nadruk zou moeten liggen op thema’s die in de beroepsopleiding minder aandacht krijgen. Het accent moet meer liggen op het verwerven van ethische en empirische theoretische kennis en kritische reflectie op rechtvaardigende verhalen, en minder op discussie over concrete gevallen. Haar laatste aanbeveling is dat in het onderwijs niet alleen normatief-ethische theorieën aan de orde moeten komen, maar ook empirische inzichten over bounded ethicality.

Deze analyse bespreekt uitvoerig de argumenten van voor- en tegenstanders van het wetsvoorstel ter versoepeling van de Belgische abortuswetgeving (2019-…). Het fel bediscussieerde wetsvoorstel beoogt het zelfbeschikkingsrecht van de zwangere persoon uit te breiden en abortus te destigmatiseren. Door vrijwillige zwangerschapsafbreking als gezondheidszorg te kwalificeren geven de indieners van het wetsvoorstel tevens de voorkeur aan een gezondheidsrechtelijk traject op maat van de zwangere persoon als patiënt. De inkorting van de wachtperiode-en het schrappen van abortusspecifieke informatieverplichtingen geven in die zin blijk van vertrouwen in de zwangere persoon, in het kwalitatief handelen van de zorgverlener en in de waarborgen die het gezondheidsrecht reeds biedt. De wetgever dient met andere woorden uit te maken (1) welke regels hij in de context van abortus nodig acht, (2) of deze regels reeds worden gewaarborgd door de algemene gezondheidswetten- en deontologie, en (3) of de vooropgestelde regels hun doel bereiken. Een uitbreiding van het zelfbeschikkingsrecht van de zwangere persoon wordt tevens bewerkstelligd door de termijnuitbreiding van twaalf naar achttien weken voor abortus op verzoek. Een keuze voor een termijn is steeds in zekere mate willekeurig, doch reflecteert een beleidsethische keuze waarbij wordt gezocht naar een evenwicht tussen de bescherming van ongeboren leven en het zelfbeschikkingsrecht van de zwangere persoon. Praktische bekommernissen vormen hierbij geen fundamenteel bezwaar tegen een termijnuitbreiding maar dienen, in overleg met de betrokken sector, te worden geanticipeerd en maximaal te worden opgevangen door middel van organisatorische (niet-noodzakelijk juridische) initiatieven. Ten slotte beogen de indieners van het wetsvoorstel opheffing van alle strafsancties voor vrijwillige zwangerschapsafbreking. Op rechtstheoretisch vlak blijven echter vragen bestaan omtrent de manier waarop dit voorstel een volledige depenalisering doorvoert. Hoewel het tuchtrecht enige rol kan spelen bij gebrek aan strafsancties, creëert de vooropgestelde depenalisering van ongeoorloofde zwangerschapsafbreking door een arts een rechtsonzekere situatie.
---
This analysis extensively discusses the arguments of supporters and opponents of the legislative proposal to relax the Belgian abortion legislation (2019-…). The heavily debated proposal primarily aims to expand the pregnant person’s right to self-determination and to destigmatise abortion. By qualifying consensual termination of pregnancy as health care, the supporters of the proposal also prioritise an individualised, health-oriented approach towards the pregnant person as patient. In the same vein, the diminished waiting period and the removal of abortion-specific information duties express trust in the pregnant person, in the qualitative conduct of the health care provider, and in the guarantees that the health law already provides. In other words, the legislator must determine 1) which regulations it deems necessary in the context of abortion, 2) whether these regulations are already guaranteed by general health laws and ethics, and 3) whether the proposed regulations achieve their intended purpose. An expansion of the pregnant person’s right to self-determination is also achieved by the extension from twelve to eighteen weeks as a limit for abortion on request. Although a time limit is always arbitrary to some extent, it mainly reflects a policy-ethical decision in which a balance is sought between the protection of unborn life and the pregnant person’s right to self-determination. Practical concerns do not establish a fundamental objection to the extension of such limit, but must, in consultation with the medical profession, be anticipated and dealt with as much as possible by means of organisational (not necessarily legal) initiatives. Finally, the proposal lifts all criminal sanctions currently applicable to consensual termination of pregnancy. On a legal-theoretical level, however, questions remain about the way in which the proposal implements full depenalisation. Although disciplinary law can play some role in the absence of criminal sanctions, the depenalisation of unlawful termination of pregnancy by a health care professional produces legal uncertainty.

Er is in de literatuur de afgelopen jaren veel aandacht geweest voor de rol van excuses in het civiele recht. Een vraag die hierbij aan bod komt, is in hoeverre en onder welke omstandigheden een juridische verplichting kan bestaan voor het aanbieden van excuses. Op basis van een jurisprudentieanalyse wordt in dit artikel inzichtelijk gemaakt hoe de medische tuchtprocedure en de civiele procedure invulling geven aan de verplichting tot het aanbieden van excuses. Hoewel de geconstateerde verschillen deels te verklaren zijn door te kijken naar de doelen van de procedures, wordt betoogd dat de civiele rechter inspiratie kan ontlenen aan de wijze waarop het medisch tuchtcollege hiermee omgaat.

Hebben bankrelaties, particulier en/of zakelijk, recht op een bankrekening? Aan de orde komt de positie van de commerciële bank als vennootschap waarvan het handelen sterk wordt gereguleerd door toezichtwetgeving, internationale normen, de eigen risk appetite in samenhang met de door jurisprudentie nader ingekleurde bancaire zorgplicht.

In deze kroniek staan besluiten en andere handelingen van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) voor wat betreft de toepassing van de Mededingingswet (Mw) in de zorgsector centraal. Daarnaast komt een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) aan bod. Deze kroniek heeft betrekking op de periode 1 november 2018 tot en met 31 december 2020.

In de financiële sector vinden steeds meer integriteitstoetsingen en -screenings plaats. Het beoordelen van integriteit draait niet alleen om strafrechtelijke antecedenten, maar ook om toezichtantecedenten, (fiscaal) bestuursrechtelijke antecedenten, financiële antecedenten en tuchtrechtelijke antecedenten. Juridisch-empirisch onderzoek laat zien dat de financiële sector zich kenmerkt door een bont geschakeerd palet aan instanties die integriteitseisen stellen, het gedrag van professionals en ondernemingen toetsen en daarvoor onderling gegevens over antecedenten delen. Aangezien het totale integriteitsinstrumentarium veel overlap kent, is meer duidelijkheid over hoe lang, op welke wijze en in welke contexten antecedenten kunnen doorwerken onontbeerlijk. Daarbij lijkt het aangewezen meer oog te hebben voor de consistentie en systematiek in het totale systeem van integriteitstoetsingen en -screenings.