Deze bijdrage bevat de (beknopte) neerslag van een studie naar de mate van effectiviteit van de bestaande nationale remedie bij een geconstateerde rechterlijke redelijketermijnoverschrijding in de civiele (letselschade)procedure. Op grond van de bevindingen van het verrichte onderzoek is met name de praktische effectiviteit van deze remedie bediscussieerd. De bijdrage bevat derhalve een gedachte-experiment van mogelijke (theoretische) denkrichtingen ter eventuele bevordering van de effectiviteit van de repressieve remedie.

In deze bijdrage staat het onlangs verschenen rapport Legitieme portie centraal, dat tot stand is gekomen in een samenwerking van het Centrum voor Notarieel Recht van de Radboud Universiteit Nijmegen en Netwerk Notarissen. De onderzoekers bevelen aan de legitieme portie af te schaffen. Het is echter de vraag of het onderzoek deze aanbeveling rechtvaardigt, temeer omdat uit de peilingen ook blijkt dat een groot deel van het Nederlands publiek de legitieme portie juist omarmt. De wetgever koos er in 2003 voor de legitieme portie te handhaven, maar in sterke mate te ontkrachten. Schrijver concludeert dat de cijfers uit het rapport eerder bevestigen dat deze keuze de juiste was en pleit voor behoud van de legitieme portie.

Henk Leenen besteedde al in zijn eerste gezondheidsrechtelijke studies aandacht aan de Europeesrechtelijke dimensies van het gezondheidsrecht. Hoe keek Leenen ruim veertig jaar geleden tegen deze relatie aan? En hoe heeft het Europees recht nader vorm gegeven aan het gezondheidsrecht en vice versa? Een analyse.

Sinds de inwerkingtreding van de Wet modernisering tuchtrecht kan de medische tuchtrechter een absoluut beroepsverbod opleggen. Daarmee is het karakter van de medische tuchtprocedure fundamenteel gewijzigd en kan de vraag worden gesteld of de medische tuchtvervolging heeft te gelden als ‘criminal charge’ in de zin van artikel 6 EVRM.

De auteurs van deze bijdrage signaleren dat in Polen en Hongarije de rechtsstaat wankelt. Nu is de rechtsstatelijke situatie in Polen en Hongarije weliswaar niet te vergelijken met die van ons land, toch is ook die niet onaantastbaar. Kwetsbaar in dit opzicht is de financiering van de rechtspraak. Zo kan de principiële vraag worden gesteld of de onafhankelijkheid van de derde staatsmacht wel voldoende is geborgd nu deze binnen de begroting van de uitvoerende macht valt, in casu het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het huidige financieringssysteem knelt überhaupt. Voor deze bijdrage is vooral relevant dat het financieringssysteem niet voorziet in een adequaat budget voor de noodzakelijke innovatie. Die noodzaak is er voortdurend en zeker nu.

De afgelopen jaren heeft in het gevangeniswezen een aantal ingrijpende veranderingen plaatsgevonden. De detentiefasering is naar de achtergrond verdwenen en detentieregimes zijn versoberd. Dit biedt aanmerkelijk minder aanknopingspunten voor resocialisatie. Beveiliging van de samenleving staat voorop in de omgang met gedetineerden. De veranderingen worden op korte termijn versterkt als de Wet straffen en beschermen in werking treedt. Maar schieten we als samenleving juist niet veel meer op met meer mogelijkheden voor resocialisatie tijdens de detentie? Deze bijdrage schetst een aantal aansprekende ideeën daarover.

This paper considers access to the rule of law as a requirement for the well-functioning of the rule of law in society. In most rule of law debates, access to the rule of law is not a topic of discussion because these scholars focus themselves solely on the legalistic dimension of the rule of law. Barber was the first to mention the social dimension explicitly but without a theoretical framework. Based on the three capitals of Bourdieu, this paper offers a framework to determine the elements of the social dimension. With these capitals, barriers to the access to the rule of law for individuals can be identified, and solutions can be offered.

Gijsbert Karel van Hogendorp is the auctor intellectualis of the 1818 Dutch constitution. It was his sketch for a new constitution that was used as a starting point for the deliberations of its original drafting committee. Van Hogendorp justifies his constitution as a restoration of the Burgundian constitution that applied before the Dutch Republic. In recent literature Van Hogendorp’s restorational argument is presented as an invention of tradition. In this article an alternative explanation is presented, namely that it is part of a form of classicist political thought that was common during the ancien régime. Van Hogendorp describes his constitution as a moderate monarchy, in which the three principles of monarchy, aristocracy and democracy are properly balanced. And he mainly defends this mixed regime by pointing out that it is a restoration of the old Burgundian constitution of the Netherlands. This way of reasoning is, as will be shown, typically classicistic.

Klager heeft zijn echtgenote opzettelijk van het leven beroofd. Wegens een ziekelijke stoornis volgt geen strafrechtelijke veroordeling, maar wordt hij ontslagen van alle rechtsvervolging. In de aan de broer van erflaatster afgegeven verklaring van erfrecht concludeert de notaris dat klager onwaardig is op grond van artikel 4:3 BW. Klager verwijt de notaris dat hij een onjuiste verklaring van erfrecht heeft opgesteld. De Kamer voor het Notariaat oordeelt de klacht gegrond en legt een waarschuwing op. In deze bijdrage wordt deze uitspraak besproken, waarbij aandacht wordt besteed aan de eis van een onherroepelijke veroordeling en de afgifte van een verklaring van erfrecht.

Recentelijk heeft het Europees Parlement een voorstel voor een verordening gepubliceerd ten aanzien van de regulering van artificial intelligence (AI). Dit artikel bespreekt de bepalingen en implicaties van het voorstel en geeft daarmee een inkijk in Europese AI-regelgeving die in het verschiet ligt.

The bill to clarify the order of citizenship education explicitly refers to the Constitution as the bearer of the basic values of the democratic constitutional state. However, the Constitution only concerns citizens in a vertical sense, in relation to the government. The Dutch Constitution says nothing about the relationship between citizens and is therefore unsuitable as a basis for citizenship in the broad sense of the word. Because the Constitution does not make these basic values explicit, the government would do well to remove the reference to the Constitution from the bill in line with the advice of the Onderwijsraad.

This article deals with recent developments in legislation and court rulings concerning churches. These developments are divergent in terms of the issues they concern and the outcome they show. The article sketches the background of each of these developments and analyses and explains them in the perspective of the principle of church autonomy. It concludes with recommendations to the legislature and the courts as well as churches themselves.

For this anniversary issue of the centenary of the journal PROCES, we focused on the field of forensic psychiatry. What does one hundred years of PROCES tell us about the developments in this domain? Our starting point was an article from 1930. At that time, forensic psychiatry was not yet an integrated part of the criminal process. The anonymous author makes a plea for this to be the case. He substantiates this on the basis of four cases from his own practice. Now, one hundred years later, we conclude that this integration of forensic psychiatry into the criminal justice practice has been accomplished: there is ample attention to the mental health of suspects and detainees. The cases also show us how drastically the perspective on delinquents with a mental condition has changed, as a suspect suffering from a mental disorder was seen, by definition, as not criminally responsible. Reviewing the developments of the past hundred years has made us realize how temporary and transient our current perspective is. We are, however, convinced that the interest in individual motives of delinquents will always remain.

In 1985 the Second International Congress on (Prison) Abolitionism took place. The organizers wanted to denounce the formalistic-legal approach to crime and revise the criminal pretensions. The aim was to develop a non-repressive process of conflict regulation. This contribution addresses the question of whether or to what extent the development of restorative justice in recent decades is an extension of the abolitionist perspective. Among other things, the developments in punishment and restorative detention and restorative justice in The Netherlands are discussed. It is concluded that restorative justice in a broad sense- and the introduction of small-scale, tailor-made detention are a realistic, at this time appropriate continuation of the efforts to find solutions for resolving conflicts outside criminal law.

Als de bestuursrechter algemeen verbindende voorschriften voortaan indringender toetst door de zogenoemde ‘evidence base’ ervan te toetsen, waar loopt hij dan tegenaan in de praktijk? De processuele consequenties van een dergelijke toetsing worden in dit artikel beschreven. Specifiek wordt ingezoomd op het bestuursrechtelijke uitgangspunt van ex-tunctoetsing, het ambtshalve aanvullen van de rechtsgronden en de partijstelling. De auteur concludeert dat ondanks de primaire focus van het bestuursprocesrecht op individuele geschilbeslechting, de Awb evidence base-toetsing mogelijk maakt. Om die toetsing in de praktijk aan effect te doen winnen, is echter ook de wetgever nodig.