De inzet van nieuwe technische mogelijkheden zoals datakoppeling en analyses met gebruik van algoritmen, biedt nieuwe kansen in de strijd tegen terrorisme en zware ondermijnende criminaliteit. Dit nieuwe terrein van onderzoek staat naast de vertrouwde domeinen van de strafrechtspleging, de bestuurlijke handhaving en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Dat nieuwe terrein zal in dit artikel worden verkend aan de hand van twee ontwikkelingen: de verruiming van de analysetaak van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de totstandkoming van het Multidisciplinaire interventieteam dat per 1 juli 2022 verder zal gaan onder de naam Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (hierna: MIT/NSOC).

De Handels- en samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie (en Euratom) en het Verenigd Koninkrijk is ondertekend op 30 december 2020 en op 1 mei 2021 formeel in werking getreden. Terwijl het Terugtrekkingsakkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk kan worden gezien als de ‘echtscheidingsovereenkomst’, die voornamelijk alle kwesties behandelt die verband houden met een ordelijke uittreding van het Verenigd Koninkrijk, legt de Handels- en samenwerkingsovereenkomst de basis voor een nieuwe relatie tussen de twee partijen. Deze relatie is niet langer gebaseerd op een lidmaatschap dat wordt bepaald door de supranationale rechtsorde van de Europese Unie, maar op een pragmatisch partnerschap op basis van internationaal publiekrecht, of, zoals sommige Britse vertegenwoordigers blijven benadrukken, een relatie tussen ‘soevereine gelijken’.
Handels- en Samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, enerzijds, en het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland, anderzijds (PbEU 2021, L 149/10). Besluit (EU) 2021/689 van de Raad van 29 april 2021 betreffende de sluiting, namens de Unie, van de Handels- en samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, enerzijds, en het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland, anderzijds, en van de Overeenkomst tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland inzake beveiligingsprocedures voor de uitwisseling en bescherming van gerubriceerde gegevens (PbEU 2021, L 149/2).

In een erg technisch arrest bevestigt het Hof van Justitie nogmaals de belangrijke rol van de nationale rechter bij de handhaving van het Europese mededingingsrecht. De rechtstreekse werking van artikel 101 VWEU is daarbij niet afhankelijk van het al dan niet bestaan van een kader voor de administratieve handhaving van die bepaling. Misschien even opmerkelijk is dat het Hof van Justitie in dit arrest niets zegt over de rol die private handhaving kan spelen als afschrikkingsfactor ten aanzien van kartelvorming.
HvJ 11 november 2021, C-819/19, ECLI:EU:C:2021:904 (Stichting Cartel Compensation en Equilib Netherlands).

Digitaliseringsvraagstukken zijn voor de wetgever een zekere worsteling, omdat het vaak lastig is vooraf te overzien op welke wijze digitaliseringsaspecten moeten worden geadresseerd in wet- en regelgeving. De Afdeling advisering van de Raad van State heeft daarom, in aanvulling op haar algemene toetsingskader, een specifiek op digitalisering gericht toetsingskader gepresenteerd. Binnen de drie onderdelen van het kader – de beleidsanalytische, de juridische en de wetstechnische toets – wordt een aantal vraagpunten benoemd dat vanwege de digitaliseringsdimensie aandacht behoeft. Door aan te geven hoe zij zelf digitaliseringsaspecten weegt en toetst in haar advisering heeft de Afdeling een nieuwe impuls willen geven aan de discussie over wetgevingstoetsing in het digitale tijdperk. In dit artikel wordt het kader toegelicht en in de context van de bredere discussie rondom digitalisering en wetgeving geplaatst.

In de praktijk worden regelmatig bij beschikking gedoogplichten opgelegd voor de realisering van nutsvoorzieningen, al dan niet in het kader van de energietransitie. De Omgevingswet verruimt de bevoegdheden om gedoogbeschikkingen te kunnen verlenen en gaat uit van het principe dat voor een onteigeningsbeschikking geen plaats is indien met een gedoogbeschikking een ‘vergelijkbaar resultaat’ kan worden bereikt. Daarmee ontwikkelt de gedoogbeschikking zich tot een belangrijk grondbeleidsinstrument. In deze bijdrage bespreken en vergelijken de auteurs de oude en de nieuwe wettelijke regeling en de daaraan verbonden rechtsbescherming, de verhouding tussen onteigenen en gedogen, het beginsel van de volledige schadeloosstelling en de voorzichtige wettelijke introductie van een gebruiksvergoeding. De auteurs doen aanbevelingen voor de praktijk.

Op 24 november 2020 is de Richtlijn representatieve vorderingen (RVV) door de Europese Commissie aangenomen en gepubliceerd. De RVV verplicht alle lidstaten om een afwikkelingssysteem van massaclaims aangaande consumentenbelangen te ontwikkelen en in wetgeving te verankeren. Het systeem dient te voorzien in een collectieve actie voor het stoppen of herstellen van een inbreuk op consumentenrechten. Ook moet het systeem voorzien in de mogelijkheid om in collectieve vorm schadevergoeding te kunnen vorderen. Nederland kent al een afwikkelingssysteem voor massaclaims. Dit systeem is sinds de jaren negentig zorgvuldig ontwikkeld op inhoudelijk en strategisch front. In deze bijdrage wordt bekeken hoe de Nederlandse wetgever de kracht van het door hem ontwikkelde afwikkelingssysteem voor massaclaims kan waarborgen in het licht van de inhoud van de RVV.
Richtlijn (EU) 2020/1828 van het Europese Parlement en de Raad van 25 november 2020 betreffende representatieve vorderingen ter bescherming van de collectieve belangen van consumenten en tot intrekking van Richtlijn 2009/22/EG (PbEU 2020, L 409/1-27).
Conceptversie van de Implementatiewet richtlijn representatieve vorderingen voor consumenten d.d. 1 mei 2021 inclusief de memorie van toelichting en consultatiereacties.

De auteur schetst de ontwikkelingen van het nationale en Europese financieel toezichtrecht vanaf de periode dat dit rechtsgebied aan belang en omvang heeft gewonnen. Zij beschrijft de in het verleden ontstane bouwstenen (doelstellingen), basisregels en reguleringsarchitectuur die naar haar oordeel nog steeds richtinggevend zijn bij het verder reguleren van diensten, producten en nieuwe markten. Aandacht wordt besteed aan het steeds verder uiteenlopen van de crosssectorale Wft en de sectorale Europese regelgeving..

In deze bijdrage wordt een overzicht gegeven van de wijzigingen voor het interne toezicht door de WBTR en de Wtza. Het blijkt niet alleen te draaien om een wijziging van de regels, maar ook om de invulling van die regels. Dit kan worden gezien als modernisering van het intern toezicht.

In dit artikel hebben wij betoogd dat het DMA-voorstel van de Commissie te veelomvattend en te rigide is. Dit zal waarschijnlijk resulteren in hoge kosten in verband met type I-fouten. Wij geloven echter dat deze tekortkoming met een paar gerichte wijzigingen kan worden verholpen. Met name moet in de DMA-aanwijzingscriteria afhankelijkheid als kernvoorwaarde worden vermeld en moet multi-homing als kwalitatief criterium worden toegevoegd. Bovendien dienen de verplichtingen meer op maat worden toegepast met een afzonderlijke zwarte en grijze lijst, zoals oorspronkelijk de bedoeling was. Met deze wijzigingen zijn wij ervan overtuigd dat de DMA een waardevolle bijdrage zal leveren aan het mededingingsbeleid en een einde zal maken aan een periode van structurele onderhandhaving.

Digitale ondernemingen leveren wereldwijd producten en diensten en concurrentie in deze markten vertoont wereldwijd vergelijkbare problemen. Zodoende wordt er in verschillende rechtsordes een debat gevoerd over de inzet van het mededingingsrecht en de eventuele noodzaak van sectorale regelgeving in digitale markten. Deze bijdrage vergelijkt hoe het mededingingsrecht wordt ingezet in de EU en de VS in digitale markten en welke regelgeving hier bestaat of is voorgesteld. De vergelijking richt zich op de overeenkomsten en verschillen in de mogelijke aanpak van dezelfde mondiale bedrijven. Uit deze vergelijking wordt geconcludeerd dat de voorgestelde ingrepen in beide rechtsordes verschillend doch complementair zijn.

In 2016 trad de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in werking. In dit artikel wordt verslag gedaan van de eerste evaluatie van deze wet. Hieruit blijkt dat de wet bijdraagt aan de daarmee beoogde doelen, maar dat zich in de praktijk ook knelpunten voordoen. De belangrijkste daarvan worden besproken.

This year, 2021, TMD has reached a milestone: its 25th volume. To celebrate this event, the issues to be published this year will highlight what has been achieved over the past 25 years, in mediation practice, and in respect of scientific knowledge on the various modes of dispute resolution. The question which targets to set for the future, will equally be addressed.
Geographically, the focus of this first issue is on the Netherlands, whereas the third issue will be addressing developments in Belgium. The fourth issue this year will highlight international developments, ranging from the USA to China. The second issue will be a special surprise for our subscribers.
The present issue, dealing with the Netherlands, starts with a tribute to the pioneer of family mediation in this country, the late professor Peter Hoefnagels. His original article, published in the very first volume of TMD (1997) and reproduced here in its entirety, describes his own experience when pioneering divorce mediation from 1974 onwards. In 1997, the year of original publication, mediation was not yet widely acknowledged nor embraced. Brigitte Chin-A-Fat responds to Peter Hoefnagels through a personal letter following his article, reassuring the great pioneer that 25 years further on, mediation has become well established in the family domain.
The issue continues with three interviews, organized by editors Roger Ritzen and/or Rob Jagtenberg, with individuals who have (sometimes inadvertently) become leading authorities in the field.
Steve Whittaker, an English solicitor who moved to the Netherlands in 1988 to work in the construction industry and became inspired by the use of ADR in Hongkong, became the founder of the Netherlands Mediation Institute (NMI), in the mid 1990s. For 20 years, NMI was the umbrella structure for (almost) all mediators in the Netherlands and the interface between the mediation community and government. Compared with those early years, today, interests seem to diverge increasingly, at the risk of fragmentation.
The second interview is with former President of the Court of Appeal in Arnhem, Ms. Machteld Pel. For many years, she spearheaded the Dutch national research program on court-referred mediation, thereby acting as the trait-d’union between the judiciary and the mediation community. Judges who were sceptics at first, often became interested after having taken the special training courses co-designed by Machteld Pel. Her book ‘Referral to Mediation’, which is packed with checklists and practical tips for formulating questions, has become a genuine classic.
The interview with Fred Schonewille takes the reader to the past decade in particular. Fred Schonewille has been the driving force behind various proposals for mediation legislation, aiming to secure a more prominent place for mediation, while improving professional quality standards. The Netherlands and Belgium constitute contrasting cases, where in the Netherlands legislation proposals were hitherto torpedoed, whereas Belgium has comprehensive legislation in place for some time now.
Fred Schonewille has also pioneered premarital mediation and new varieties of mediation in the domain of family-owned companies. Some fascinating insights gained in these areas are also shared in this third interview.
This first issue in the special year 2021 is concluded by two smaller contributions; in the first of these, Médiation à la française, Paris-based Dutch lawyer-mediators Marinka Schillings and Thom Verkuilen provide an overview of recent developments in France. Legislative action as well as some recent research outcomes are addressed. The second of the smaller contributions highlights a conference organized by a professorial team from the Radboud University in Nijmegen, addressing the position of the judge vis-a-vis various modes of dispute resolution. The proceedings of the conference will be published as a book later this year.

Maatschappelijke akkoorden zijn nuttig en wenselijk, maar vragen vanuit de kernwaarden van goed openbaar bestuur om aandacht. In deze bijdrage doet de auteur – geïnspireerd door een recent advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur over maatschappelijke akkoorden – voorstellen tot aanpassing van de Aanwijzingen voor convenanten, zodat optimaal inhoud kan worden gegeven aan de kernwaarden van goed openbaar bestuur bij de totstandkoming van maatschappelijke akkoorden. De suggesties tot aanpassing van de aanwijzingen zien onder meer op een versterking van de positie van het parlement, een betere borging van een goede representatie aan de onderhandelingstafels en het vergroten van transparantie van het proces.

In dit artikel wordt de evaluatie van de Resource Management Act besproken. Deze wet is een integrale omgevingswet zoals die ook in Nederland wordt ingevoerd. Auteur gaat in op de kritische evaluatie en de lessen die hieruit kunnen worden geleerd voor de Nederlandse situatie.

In maart 2020 is een wetgevingsproces ten behoeve van een verbod op zwijgcontracten in de zorg gestart. In deze bijdrage analyseert de auteur de (betwiste) toegevoegde waarde van de voorgestelde nietigheidsbepaling in het licht van bestaande remedies in het BW. Met het oog op de heterogeniteit van typen zwijgbedingen wordt de meerwaarde van het zwijgcontractenverbod bepleit.

Recentelijk heeft het Europees Parlement een voorstel voor een verordening gepubliceerd ten aanzien van de regulering van artificial intelligence (AI). Dit artikel bespreekt de bepalingen en implicaties van het voorstel en geeft daarmee een inkijk in Europese AI-regelgeving die in het verschiet ligt.

Maatwerk, doenbaarheid, uitvoerbaarheid, conflictbeperking en vereenvoudiging zijn uitgangspunten uit hedendaagse debatten over wetgevingskwaliteit. Elk van deze uitgangspunten staat voor een mogelijk accent binnen het wetgevingsbeleid. De auteur betoogt dat het onmogelijk is om al deze uitgangspunten tegelijkertijd te bedienen en pleit voor een wetgevingstoetsing die uitgaat van trade-offs.