De Kroniek geeft een overzicht van ontwikkelingen in de Nederlandse wetgeving relevant voor de gezondheidszorg in de periode van 1 januari 2021 tot en met 31 december 2021. Wederom een bijzondere periode vanwege de coronapandemie en het demissionaire kabinet. In deze editie onder andere updates over wetsvoorstellen die in de vorige editie nog ter consultatie voorlagen.

In september 2021 is door het toenmalige demissionaire kabinet het coronatoegangsbewijs geïntroduceerd als maatregel ter bestrijding van het coronavirus. De maatregel stuitte direct op veel weerstand, onder meer omdat deze in strijd zou zijn met verschillende grondrechten. In dit artikel wordt besproken welke grondrechten beperkt worden met het hanteren van het coronatoegangsbewijs en of die grondrechtenbeperking gerechtvaardigd is. Hierbij wordt getoetst aan zowel het nationaalrechtelijke kader op basis van de Grondwet als het EHRM-kader op basis van het EVRM. Ook wordt relevante recente jurisprudentie besproken.

The rise of the internet and social media has important consequences for the way we interact, communicate and access information. This has repercussions for the police organization and also for the cooperation between police and citizens. One of these forms of cooperation between police and citizens are neighborhood watch (NW) projects (also known as ‘BINs’ in Belgium and ‘burgerwachten’ in the Netherlands). This study uses semi-structured interviews (n=380) in Belgium to examine how NW members and non-NW members perceive the effectiveness of both formal and informal NW projects and how the two relate to each other. The perceived effectiveness is assessed based on several criteria, including impact on crime, fear of crime, policing, and the relationship between police and citizens.

Deze bijdrage bevat de tekst van de auteur van de op 18 juni 2021 uitgesproken afscheidsrede als hoogleraar aan de Radboud Universiteit met de leeropdracht sociaal recht. De indertijd uitgesproken versie is voorzien van een notenapparaat.

Veel Nederlanders zijn verplicht zich in wachtdiensten beschikbaar te houden voor oproepen naast hun reguliere werkweek. Volgens een reeks uitspraken van het Europese Hof van Justitie gelden de inactieve uren van deze diensten onder omstandigheden als arbeidstijd, onder andere als de reactietijd na de oproep kort is, of als oproepen veelvuldig voorkomen. In dit artikel wordt betoogd dat bij geschillen hierover meer aandacht moet uitgaan naar het recht op ononderbroken rust na afloop van deze diensten. Anders dan vaak wordt gesteld, kent de Richtlijn wel een derde categorie naast ‘arbeidstijd’ en ‘rusttijd’, namelijk de ‘ononderbroken compenserende rusttijd zonder verplichtingen’. Het recht op ononderbroken rust na een wachtdienst wordt onvoldoende onderkend in het Nederlandse arbeidstijdenrecht. Daardoor is ons recht in strijd met artikel 17 lid 2 en artikel 18 Europese Richtlijn 2003/88, en lopen werknemers met wachtdiensten gezondheidsrisico’s door gebrek aan slaap. Kunnen rechtzoekenden hier iets aan doen?

De loonkloof m/v is een hardnekkig probleem ondanks lang bestaande wetgeving. Dat komt onder meer doordat naleving van het recht op gelijke beloning vooral als een individueel probleem is beschouwd van de klaagster. Het richtlijnvoorstel over meer loontransparantie en betere handhaving van gelijkebeloningswetgeving m/v vormt een welkome trendbreuk doordat het niet alleen individuele rechtsbescherming versterkt maar ook toezicht en handhaving. Het voorstel maakt de loonkloof tot een gedeelde verantwoordelijkheid van werkgevers, sociale partners, gelijke behandelingsorganen, arbeidsinspectie, rechters en een aan te wijzen toezichtsorgaan. Daarmee zet het de lidstaten aan om eindelijk de daad bij het woord te voegen en de loonkloof daadwerkelijk te dichten.
Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad ter versterking van de toepassing van het beginsel van gelijke beloning van mannen en vrouwen voor gelijke of gelijkwaardige arbeid door middel van beloningstransparantie en handhavingsmechanismen, Brussel, 4 maart 2021, COM(2021)93 final.

In dit artikel bespreken de auteurs de juridische aandachtpunten van vrijwillig vertrekregelingen. In dat kader wordt stilgestaan bij de rechtspositie van de plaatsmaker enerzijds, en het kader waardoor de werkgever wordt begrensd anderzijds. Er wordt onder meer stilgestaan bij de vraag of het plaatsmaken risico’s met zich mee brengt voor de voor de WW-aanspraak en de pensioenaanspraak van de plaatsmaker, en hoe ver de informatieplicht van de werkgever ten opzichte van de plaatsmaker strekt. Ook wordt aandacht besteed aan gelijke behandelingswetgeving, de rechten van de ondernemingsraad en enkele fiscale aandachtspunten met betrekking tot vrijwillig vertrekregelingen.

Deze kroniek bevat een overzicht van de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) en het Gerecht van de Europese Unie (Gerecht EU) op het gebied van het gezondheidsrecht in de afgelopen twee jaar. De precieze kroniekperiode is 1 april 2019 tot 1 november 2021.

Those people in charge of rule creation, implementation or dispute settlement are often imagined to work with – or relate in some way to – the state. The state is often imagined to encompass full authority on law and governance over the people living in a specific space-time dimension. However, in everyday life, practices that intrinsically connect to the creation of ‘the state’ are not necessarily connected to those actors or institutions representing it, nor do they necessarily help to create or maintain the state’s positive image. In this dissertation I ethnographically study the everyday practices of law and governance in rural Uganda by using a relational approach. I follow lower-level government servants, police officers and clan councils in their work and show how colloquial conceptions of tradition, modernity and (un)officialdom blur what constituted the state, (state-)law and legitimate authority. I use alcohol as a lens through which to study these governance practices as its ambiguous status in decision-making practices of clans opens up a window through which discussions on legitimate authority, governance and the state can be explored.

De academische vrijheid staat onder druk, mede door de wijze waarop onderwijs en onderzoek gefinancierd worden en wetenschappers ‘gemanaged’ worden. Door ontwikkelingen zoals het langdurig op tijdelijke contracten houden van jonge wetenschappers en toenemende nadruk op valorisatie en cocreatie van onderzoek slinkt de ruimte voor kritiek en voor ongebonden onderzoek. Ook in het onderwijs zien we dat er via toelatingsbeleid, accreditaties en onderwijsprogrammering steeds minder ruimte lijkt voor de eigen professionaliteit van wetenschappers. Bestaande gedragscodes lijken weinig houvast te bieden bij het beschermen van de academische vrijheid. Hierdoor rijst de vraag of het geen tijd wordt voor hardere wettelijke regels.

The relative openness of the concept of public order is increasingly instrumentalised in legislation which affects religious minorities. This article argues that a permanent distinction must be made between social norms and public order, and that an appeal to social norms in the context of public order indicates a free, or ‘ad libitum’, use of constitutional law.

In 2020, the Belgian federal Government announced that it will recognize Buddhism as a non-confessional worldview. This recognition will give the Buddhists several privileges: the salaries and pensions of lama’s as well as of Buddhist consultants in prisons, hospitals and the army will be paid for by the state. In addition, state schools will be required to organize Buddhist education at parental request. From the perspective of equal treatment and within the current constitutional framework, the recognition of Buddhism can only be welcomed. But is this constitutional framework, which is amongst others indebted to the concordat between Napoleon and the Holy See (1801), still up to date? In 1983, the Dutch Government abolished this Napoleonic model of state financing and opted for a profound reform of the system. In this article, I will show why such a reform could also be useful and inspiring in the Belgian context.

The Netherlands has witnessed a strong process of secularization, the rapid decline of institutionalized Christianity, i.e. the churches. An important explanation for this process is educational expansion: the increase in the number of highly educated people in the Netherlands contributes to the decline of religion. Other instances of modernization, such as individualization, provide additional explanations for secularization. As modernization continues, secularization will do so too with consequences for the churches themselves, but also for related social and cultural structures in the area of, for example, the media or education, for the tolerance between religious and secular Dutch and for citizen participation.

Hoe lang moet een Unieburger wiens verblijfsrecht door zijn gastlidstaat is beëindigd op grond van artikel 15 lid 1 Verblijfsrichtlijn, buiten het grondgebied van die lidstaat verblijven voordat hij weer een verblijfsrecht aan het Unierecht ontleent? Het Hof van Justitie introduceert in het FS-arrest het begrip ‘daadwerkelijk en effectief beëindigen van het verblijfsrecht’ als voorwaarde om een nieuw verblijfsrecht in de verwijderende lidstaat te verkrijgen en geeft een niet-limitatieve opsomming van omstandigheden om vast te stellen of het verblijfsrecht ‘daadwerkelijk en effectief’ is beëindigd. Zal dit criterium het beoogde evenwicht tussen de belangen van Unieburgers en lidstaten waarborgen?

HvJ 22 juni 2021, zaak C-719/19, ECLI:EU:C:2021:586 (FS/Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid); Rb. Den Haag (zittingsplaats ’s-Hertogenbosch) 16 augustus 2021, ECLI:NL:RBOBR:2021:4374.

De WHOA voorziet in een procedure om de schulden van een onderneming te herstructureren, maar rechten van werknemers zijn uitgezonderd. Onzeker is of die uitzondering ook geldt voor achterstallige pensioenpremies. Verdedigd wordt dat de WHOA en de afkoelingsperiode wel van toepassing zijn, gezien Europese richtlijnen.

Richtlijn 2004/38/EG legt de voorwaarden vast waaronder EU-burgers van hun vrij verkeer gebruik kunnen maken in de EU. Voor economisch niet-actieve EU-burgers zijn bijvoorbeeld specifieke voorwaarden verbonden aan hun verblijf. In het bijzonder gaat het om het hebben van voldoende bestaansmiddelen alsmede het hebben van een dekkende zorgverzekering. Waar het Hof van Justitie in de afgelopen jaren enkele belangrijke uitspraken heeft gedaan over de bestaansmiddeleneis, doet het in de zaak A uitspraak over de zorgverzekeringseis. Deze bijdrage analyseert het nieuwste arrest van het Hof van Justitie in het licht van het geldende Europese recht en rechtspraak.
HvJ 15 juli 2021, zaak C-535/19, ECLI:EU:2021:595 (A/Latvijas Republikas Veselības ministrija).

In deze bijdrage onderzoeken auteurs of in de Wmco wel voldoende rekening is gehouden met ontslag in en van de flexibele schil en zo nee, of aanpassing van de Wmco dan gewenst is met het oog op de doelstelling van de Wmco tegen de achtergrond van de huidige flexibele arbeidsmarkt. Daarnaast onderzoeken zij de rol van de overheid bij een collectief ontslag en meer specifiek over de NOW-1 en NOW-2 en de verhouding tot ondernemersvrijheden. De NOW-1 en -2 beperkten namelijk in zekere zin de vrijheid van ondernemingen om beslissingen te nemen over een collectief ontslag en de vraag is hoe die beperkingen ten aanzien van collectief ontslag zich verhouden tot de ondernemersvrijheden.

In deze bijdrage wordt de waardenoverlap inzake racisme tussen voetbal en samenleving verduidelijkt, welke een basis en verklaring vormt voor een repressief optreden van zowel de overheid als de sportwereld binnen een voetbalcontext. De verscheidene (Europese, Belgische en Nederlandse) handhavingsinstrumenten en hun tekortkomingen en uitdagingen komen hierbij aan bod.