In dit artikel gaat de auteur in op het ‘zoekstelsel’ zoals dit geldt in de strafvordering en in het bestuursrecht. Na een analyse van zoekbevoegdheden uit het Wetboek van Strafvordering, de Wet op de economische delicten, de Wet wapens en munitie, de Algemene wet bestuursrecht en de Wet op de accijns komt de auteur tot de conclusie dat het strafrecht en het bestuursrecht systematisch gezien een vergelijkbaar drieledig zoekstelsel kennen, bestaande uit zoekend rondkijken (gekoppeld aan een betredingsbevoegdheid), doorzoeken (dat zowel in het bestuursrecht als in het strafrecht een steunbevoegdheid is) en ‘onderzoeken’, dat een zelfstandige bevoegdheid is die onder omstandigheden op een feitelijke doorzoeking mag neerkomen.

In deze bijdrage wordt verkend hoe crypto-fraude strafrechtelijk wordt beteugeld. Na een beschrijving van een aantal crypto-begrippen en vormen van crypto-fraude worden de relevante strafbaarstellingen toegelicht. Ook wordt ingegaan op toekomstige regelgeving die de cryptomarkt in vergaande markt zal reguleren en welk effect dit zal hebben op de bestrijding van crypto-fraude.

De inzet van nieuwe technische mogelijkheden zoals datakoppeling en analyses met gebruik van algoritmen, biedt nieuwe kansen in de strijd tegen terrorisme en zware ondermijnende criminaliteit. Dit nieuwe terrein van onderzoek staat naast de vertrouwde domeinen van de strafrechtspleging, de bestuurlijke handhaving en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Dat nieuwe terrein zal in dit artikel worden verkend aan de hand van twee ontwikkelingen: de verruiming van de analysetaak van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de totstandkoming van het Multidisciplinaire interventieteam dat per 1 juli 2022 verder zal gaan onder de naam Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (hierna: MIT/NSOC).

Internationaal maatschappelijk ondernemen, in het bijzonder door corporate sustainability due diligence, staat hoog op de (internationale) agenda. In het voetspoor van enkele andere landen in Europa is in Nederland een voorstel gedaan voor een wettelijk raamwerk dat niet op specifieke hoogrisicosectoren van toepassing is, maar op een veel grotere groep ondernemingen. De auteurs plaatsen het Nederlandse wetsvoorstel in internationale context en bespreken de kritiek in de literatuur daarop.

Er is veel te doen over ‘onafhankelijk’ onderzoek door advocaten. In de afgelopen 20 jaar lijkt deze vorm van advocatuurlijke dienstverlening uitgegroeid van een absolute nicheactiviteit tot een naar het lijkt vanzelfsprekend stukje advocatuur. Maar er zijn ook hier grenzen aan de groei. Die worden tegenwoordig voor een belangrijk deel bepaald door de publieke opinie.

In de serie ‘in gesprek met een pas gepromoveerde onderzoeker’ geven we aandacht aan promotieonderzoeken die voor toezichthouders relevant zijn. Hiervoor interviewen we als redactie van het Tijdschrift voor Toezicht (recent) gepromoveerde onderzoekers over hun onderzoek en de betekenis ervan voor het toezicht.
In dit interview spraken Anna Merz en Pieter Welp, redacteuren van het Tijdschrift voor Toezicht, met David de Kam, die in 2020 promoveerde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op zijn onderzoek naar de wijze waarop de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd de kwaliteit en veiligheid van zorg inspecteerbaar maakt en welke effecten dit heeft. David werkt momenteel als onderzoekscoördinator bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Onder andere de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid bepleit dat toezichthouders de maatschappelijke opbrengsten van hun werk centraler stellen in hun beleid. Dat maakt het inzicht in de effecten van hun handelen steeds belangrijker. Dat geldt ook voor de Belastingdienst. Dit artikel beschrijft hoe het evalueren van de effecten van de handhaving door de Belastingdienst zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en welke lessen daaruit zijn te leren over het meten van effecten door toezichthouders. Wij stellen vast dat sprake is van een toenemende aandacht voor evaluaties in het fiscale domein, maar dat effectmeting nog geen integraal onderdeel is van het werk van de Belastingdienst. Sommige van de geïdentificeerde uitdagingen zijn hardnekkig, maar bij andere – zoals het expliciteren van de beleidstheorie – zijn positieve ontwikkelingen zichtbaar. Toezichthouders zijn gebaat bij een systematisch en gestructureerd evaluatieproces dat is ingebed in de werkwijze van de toezichthouder en dat een samenhangend en onderbouwd resultaat van de uitgevoerde activiteiten laat zien om zo de toegevoegde waarde van het toezicht inzichtelijk te maken. Een strategie waar effectmeting onderdeel van is, een duidelijke visie op evalueren, centrale coördinatie, een evaluatieagenda en kortcyclisch evalueren helpen naar ons idee om beter in te spelen op hetgeen het toezicht in de huidige tijd vraagt en om tegelijkertijd de uitdagingen die kleven aan het uitvoeren van effectmetingen beter het hoofd te kunnen bieden.

In deze bijdrage beschrijven de auteurs hoe de AFM effectmetingen wil stimuleren en faciliteren. Vooral de effectprijs en de module effectmeting in een interne opleiding lijken succesvol. Andere toezichthouders kunnen mogelijk leren van de ervaringen bij de AFM.

In drie uitspraken van 2 februari 2022 gaat de Grote Kamer van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in op de evenredigheidstoetsing bij discretionaire besluiten. Dat wil zeggen de wijze waarop een bestuursrechter deze besluiten toetst aan het evenredigheidsbeginsel als neergelegd in artikel 3:4 lid 2 Awb, en de indringendheid van die toetsing. Uit deze uitspraken volgt dat de evenredigheidstoetsing plaatsvindt aan de hand van een ‘glijdende schaal’, waarbij afhankelijk van de omstandigheden van het geval de intensiteit van de toetsing meer of minder groot zal zijn. De door de staatsraden gesuggereerde, standaard toe te passen driestapstoets wordt niet overgenomen, al volgt tegelijk wel uit de uitspraak dat in de praktijk vaak zal worden getoetst of het bestreden besluit noodzakelijk en/of geschikt is. In ieder geval zal worden beoordeeld of het besluit in kwestie evenwichtig is. In deze notenkraker wordt stilgestaan bij de uitspraken en enkele observaties en vragen die daarmee samenhangen. Ook worden enkele recente ontwikkelingen met betrekking tot de evenredigheidstoetsing besproken. Aan de hand daarvan wordt de (voorlopige) balans opgemaakt ten aanzien van de vraag of de uitspraken tot een andere, indringender toetsing van bestuurlijke maatregelen leiden.