Iemand heeft schriftelijk een verzoek gedaan hem euthanasie te verlenen mocht hij diep-dement worden. In deze toestand gekomen maakt hij door uitingen of gedragingen kenbaar niet te willen sterven. Is verlenen van euthanasie dan toegestaan? Bepleit wordt dat een hierop gerichte clausule in de euthanasieverklaring voor de arts leidinggevend is.

Na een lange discussie in de Kamer heeft de minister de knoop doorgehakt door een wetsvoorstel in consultatie te brengen waarmee zwijgcontracten in de zorg nietig worden verklaard. Civielrechtelijk en bestuursrechtelijk bestaan al mogelijkheden om zulke bedingen aan te vechten. In dit artikel worden deze besproken. Na een aantal incidenten heerst breed de opvatting dat dergelijke bedingen maatschappelijk onaanvaardbaar zijn en in strijd met (de bedoeling van) wet- en regelgeving. Door het wetsvoorstel wordt iedere twijfel hierover weggenomen en worden contractuele bedingen over het zwijgen over incidenten in de zorg verboden. Het veld zit niet te wachten op een wettelijk verbod. Hier lijkt vooral sprake van symboolwetgeving.

In de Wkkgz (2006) is de IGJ aangewezen als toezichthouder op niet-BIG-registreerde alternatieve beroepsbeoefenaren. De wet kent een speciale, strenge toetsingsnorm voor de deze categorie behandelaars. Er valt moeilijk inzicht te krijgen in de wijze waarop de IGJ aan dit nieuwe toezicht gestalte geeft. De vraag rijst of de IGJ zich daarbij niet te terughoudend opstelt.

Op 1 januari 2019 is de Wet Forensische Zorg grotendeels in werking getreden, uitgezonderd de twee ‘ingrijpendste’ onderdelen. Dat betreft de mogelijkheid voor de strafrechter om een zorgmachtiging af te geven en de mogelijkheid van doorbreking van het medisch beroepsgeheim bij verdachten die medewerking weigeren aan gedragskundig onderzoek. In deze bijdrage wordt weergegeven hoe de wet haar doelen beoogt te bereiken en bediscussieerd of deze middelen daartoe wel geschikt zijn.

Orgaandonatie na euthanasie is relatief nieuw en doet verschillende medische, juridische en ethische vragen rijzen. Deze bijdrage gaat in op de relevante wet- en regelgeving en doet dat vanuit een breder perspectief. Vanuit een juridische alsook medische en ethische invalshoek worden denkrichtingen en oplossingen besproken voor de zich aandienende uitdagingen.

In deze bijdrage wordt nagegaan hoe er in de tuchtrechtelijke jurisprudentie vorm gegeven wordt aan de rol van de BIG-geregistreerde beroepsbeoefenaar die in die hoedanigheid klaagt over een collega. Geconstateerd wordt dat de tuchtrechter niet altijd eenduidig en helder toetst op welke gronden een beroepsbeoefenaar in die hoedanigheid toegang heeft tot de procedure. Gewezen wordt op de wenselijkheid van consistente en heldere toetsing van de ontvankelijkheid, zowel ten aanzien van de vraag wanneer een beroepsbeoefenaar klachtgerechtigd is als ten aanzien van de vraag wanneer het verweten handelen binnen de reikwijdte van het tuchtrecht valt.

Na jarenlange discussie over het beslissysteem voor postmortale orgaandonatie is dat onlangs door aanvaarding van het initiatief-wetsvoorstel Dijkstra toch gewijzigd. In deze bijdrage wordt dat nieuwe beslissysteem besproken, en wel enerzijds in het licht van de ontwikkelingsgang van het initiatiefwetsvoorstel, anderzijds in de bredere context van de Wet op de orgaandonatie.

In deze bijdrage wordt de inhoud van het – via een internetconsultatie uitgezette – conceptwetsvoorstel zeggenschap lichaamsmateriaal besproken en van commentaar voorzien. Geconcludeerd wordt dat de regering verschillende onderdelen van het wetsvoorstel, waaronder in het bijzonder de ruime werkingssfeer, nog eens goed tegen het licht zou moeten houden.

In dit artikel wordt het voorstel van de minister van VWS besproken om in het kader van de opsporing van ernstige strafbare feiten zonder toestemming lichaamsmateriaal te gebruiken dat bij een geneeskundige behandeling is verkregen. Hiermede wordt het verschoningsrecht buiten toepassing verklaard. Daartegen bestaan ernstige bezwaren, onder andere omdat de vrije toegang tot de zorg daarmede in het geding komt.

De regulering van het gebruik van gegevens en lichaamsmateriaal voor medisch-wetenschappelijk onderzoek nadat de patiënt is overleden, vertoont lacunes. Voor gegevens zijn de artikelen 7:457 eerste lid en 7:458 BW richtinggevend. Voor lichaamsmateriaal wordt een toegespitste regeling node gemist. Voor obductie en ontleding in het belang van de wetenschap zou de wet nadere voorwaarden moeten stellen.

Dit artikel bespreekt de regeling van de kwaliteit van zorg in de Wkkgz.De kwaliteitswetgeving is up-to-date gebracht. Veel onderdelen van de Kwaliteitswet zorginstellingen zijn behouden gebleven, maar er zijn ook enkele elementen toegevoegd, zoals de regeling van het veilig melden en het omgaan met incidenten.

Dit artikel bespreekt de bepalingen inzake toezicht en handhaving in de Wkkgz. Deels zijn deze bepalingen afkomstig uit bestaande wetgeving, deels zijn ze nieuw. Het gaat dan om de verplichting van de zorgaanbieder om een register bij te houden van (intern gemelde) incidenten, de verplichte melding aan de Inspectie over disfunctionerende zorgverleners en de openheid naar de patiënt dan wel diens nabestaanden over calamiteiten.

Op 20 juli 2015 heeft de Minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) een nieuw wetsvoorstel voor vergoeding van affectieschade bij de Tweede Kamer ingediend Het artikel bespreekt dit wetsvoorstel en de consequenties die dit wetsvoorstel voor het medische aansprakelijkheidsrecht heeft. Het huidige wettelijke kader wordt geschetst en vervolgens worden de bepalingen van het wetsvoorstel besproken en de consequenties daarvan voor het medische aansprakelijkheidsrecht.

Bespreking van de casus Tuitjenhorn, waarbij een huisarts een terminaal zieke patiënt twee injecties toedient, waarna de patiënt overlijdt. Nadat de coassistent de casus bespreekt met haar begeleider bij het AMC, dit tot een melding aan de IGZ leidt en aan de huisarts een tijdelijk verbod tot beroepsuitoefening wordt opgelegd, pleegt de huisarts suïcide. Aandacht wordt besteed aan het Rapport van de Evaluatiecommissie Tuitjenhorn, naar aanleiding van de uitspraak over het opgelegde bevel, aan het handelen van de IGZ en de communicatie van overheidswege.

De tuchtcolleges hebben afgelopen jaren de tuchtrechtelijke normen zowel ratione personae als ratione materiae fors opgerekt. Het tuchtrecht drijft daarmee af van zijn oorspronkelijke doelstellingen, te weten het bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening. In plaats daarvan lijkt het tuchtrecht steeds meer te verworden tot instrument om onwenselijk gedrag van beroepsbeoefenaren, zowel beroepsmatig gedrag als in de privésfeer, te kunnen bestraffen. Ook anderszins glijdt het tuchtrecht af naar een vorm van strafrecht light. Dit roept fundamentele vragen op.

De Kwaliteitswet zorginstellingen verplicht zorgaanbieders tot het melden van calamiteiten bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Deze meldplicht is nader geregeld in de Leidraad meldingen IGZ 2013. De afgelopen tien jaar heeft de meldplicht van calamiteiten herhaalde malen aanleiding gegeven tot vragen en discussie. In dit artikel worden de belangrijkste discussiepunten besproken, waaronder de relatie met veilig melden, openheid rond calamiteiten en de relatie IGZ-OM.

Wat is het effect van het gebruik van het strafrecht in de zorg op de kwaliteit van zorg? Bij een vergelijking van de jurisprudentie in tucht- en strafzaken lijkt de strafrechter bij hetzelfde feitencomplex grondiger onderzoek te doen. Vanuit die optiek is het feit dat er, mede ten gevolge van een onvoldoende instroom van zaken bij het OM, weinig levensdelicten in de zorg strafrechtelijk worden getoetst een gemiste kans. Die instroom zou wellicht beter kunnen worden gewaarborgd door een meldingsprocedure bij IGZ met een ‘doormelding’ aan het OM van potentiële levensdelicten in de zorg, vergelijkbaar met de meldingsprocedure euthanasie.

In maart 2014 is het voorstel voor de Wet langdurige zorg (hierna: WLZ) bij de Tweede Kamer ingediend. In hoofdstuk 8 van de WLZ keert een belangrijk deel terug van het verleden jaar ingetrokken voorstel Beginselenwet AWBZ-zorg. Dit artikel gaat in op de voorgestelde bepalingen in hoofdstuk 8 WLZ, de werkingssfeer, vorm en inhoud, en de relatie met andere wetgeving. Ook wordt besproken of de regeling een zinvolle aanvulling vormt op wat elders is geregeld.