In 2019-2020 werd voor de tweede keer de Wet verwijsindex risicojongeren geëvalueerd. In dit artikel doen wij verslag van de belangrijkste bevindingen van deze evaluatie. Achtereenvolgens worden behandeld: de achtergrond van de wet en drie thema’s die in de evaluatie centraal stonden, te weten de implementatie, het gebruik en de werking van de verwijsindex. We sluiten af met een beschouwing over de toekomstbestendigheid van de landelijke verwijsindex en betrekken hierbij ook de reactie van de staatssecretaris van VWS uit december 2020.

De term ‘switchers’ wordt gebruikt voor spermadonoren die in het verleden als bekende donor gedoneerd hebben, maar later toch niet akkoord zijn met verstrekking van hun persoonsgegevens aan de met hun zaad verwekte kinderen. De Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting lijkt donoren van vóór de inwerkingtreding van die wet de mogelijkheid te geven om zo een switch te maken. Dit jaar waren er twee uitspraken in zaken waarin bij de rechter de bekendmaking van de identiteit van zo’n switcher werd geëist. In dit artikel worden deze uitspraken vergeleken en wordt vooruitgeblikt naar een mogelijke wetswijziging.

In dit artikel onderzoekt de auteurs op welke wijze het recht op vrije artsenkeuze c.q. aanbiederskeuze is uitgewerkt binnen de langdurige zorg. Daarbij wordt een vergelijking gemaakt met het de Zorgverzekeringswet en het sociaal domein.

Zorgverleners moeten hun stem kunnen laten horen in zorgorganisaties. Bij het oplossen van de tekorten op de arbeidsmarkt kan het vastleggen van hun invloed een belangrijke rol spelen. Voor deze invloed bestaat in elk geval voldoende draagvlak. Alleen is het voor een wettelijke verplichting nog te vroeg.

De conclusie van het eerste evaluatieonderzoek van de Wet verplichte meldcode is dat met de invoering van een meldcode de eerste stappen zijn gezet richting een ondersteuningsmodel voor professionals om signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling te herkennen en hen handvatten te bieden om sneller en adequater hulp te bieden.

In 2016 trad de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in werking. In dit artikel wordt verslag gedaan van de eerste evaluatie van deze wet. Hieruit blijkt dat de wet bijdraagt aan de daarmee beoogde doelen, maar dat zich in de praktijk ook knelpunten voordoen. De belangrijkste daarvan worden besproken.

Ter verbetering van het tuchtrecht zijn diverse zaken in de Wet BIG aangepast. Het betreft onder meer de overgang van de taken van het CMT naar de tuchtcolleges en de verwijsbevoegdheid van de tuchtcolleges naar de inspectie. In dit artikel wordt erbij stilgestaan welke gevolgen de wijzigingen hebben voor de praktijk.

Het machtigingsvereiste is voor zorgverzekeraars een krachtig sturingsinstrument, met name bij niet-gecontracteerde zorgaanbieders. Het stelt hen in staat om vóóraf te beoordelen of verzekerden recht hebben op de voorgenomen zorg. De toetsing van zorgverzekeraars gaat daarbij soms echter verder dan wettelijk mogelijk lijkt. Voorts leiden recente arresten tot een intensievere beoordeling van machtigingsaanvragen.

In dit artikel wordt beargumenteerd waarom de wettelijke beraadtermijn van vijf dagen voor uitvoering van een abortus niet langer past in het huidige maatschappelijke en juridische kader, wordt de kritiek hierop behandeld en wordt, in lijn met het recente wetsvoorstel hieromtrent, gepleit voor invoering van een flexibele beraadtermijn.

AI kan de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg verbeteren, maar gaat ook gepaard met grote risico’s voor patiënten. Deze bijdrage bespreekt de recente Europese ontwikkelingen met betrekking tot regulering van AI in de gezondheidszorg en de gevolgen daarvan voor de rechten van de patiënt.

Deze bijdrage gaat in op het drangkader in het Nederlandse jeugdhulpverleningsstelsel en het spanningsveld dat bestaat tussen een juridische benadering hiervan en de praktijk. Ook wordt gekeken naar het recht op informed consent, zoals dat voortvloeit uit het internationale recht op autonomie en is neergelegd en uitgewerkt in de WGBO.

In deze bijdrage wordt aandacht besteed aan de inwerkingtreding van de schakelbepaling uit de Wfz (art. 2.3 Wfz) met de Wvggz per 1 januari 2020, waarbij de focus ligt op de rechtspositionele verschillen tussen de civiele verplichte geestelijke gezondheidszorg en de forensische zorg. Afgesloten wordt met enkele overwegingen, waarbij een inschatting wordt gemaakt van de mate waarin artikel 2.3 Wfz in de huidige vorm bijdraagt aan de beoogde doelstellingen van de Wfz.

In deze bijdrage wordt stilgestaan bij het juridische kader voor gegevensuitwisseling ten behoeve van bemoeizorg. Centraal staat de vraag of het goed hulpverlenerschap als zelfstandige grond ter doorbreking van het beroepsgeheim kan en mag worden beschouwd. Dit onder andere met het oog op het (informationele) zelfbeschikkingsrecht van de cliënt.

Door het programma ‘Nu Niet Zwanger’ wordt gepoogd middels anticonceptiecounseling kwetsbare mensen vrijwillig een keuze te laten maken over anticonceptie. Enkele juridische aspecten blijven daarbij onderbelicht, waaronder zorgvuldigheidsnormen zoals het informed consent en de wilsonbekwaamheid. De onderbelichte juridische aspecten van het programma staan in dit artikel centraal.

Sinds 2014 kunnen zorginstellingen de rechter vragen een vertegenwoordiger voor een cliënt te benoemen of te ontslaan. Het is niet de bedoeling dat een instelling die bevoegdheid aangrijpt om kritische familie buitenspel te zetten. Soms kan er echter sprake zijn van een vastgelopen situatie waarin de instelling weinig andere opties heeft.

Op 6 november 2020 vond de jaarvergadering van de Vereniging voor Gezondheidsrecht plaats, waar de preadviseurs de wetgeving rondom de medische hulpmiddelen breed uiteen hebben gezet. De nieuwe Europese Verordeningen, de aansprakelijkheid omtrent de medische hulpmiddelen en het verbod op gunstbetoon zijn uitvoerig belicht, waarbij de coreferenten scherpe kanttekeningen plaatsten.

Sinds de inwerkingtreding van de Wet modernisering tuchtrecht kan de medische tuchtrechter een absoluut beroepsverbod opleggen. Daarmee is het karakter van de medische tuchtprocedure fundamenteel gewijzigd en kan de vraag worden gesteld of de medische tuchtvervolging heeft te gelden als ‘criminal charge’ in de zin van artikel 6 EVRM.

Er is bij de overheid en het veld veel aandacht voor goed bestuur of good governance. Daarbij bestaat de drang om dit onderwerp zo veel mogelijk in regels te vatten. In dit artikel wordt deze juridisering van het bestuur van zorgorganisaties besproken aan de hand van vier manifestaties daarvan: (aankomende) wetgeving over goed bestuur in de zorg, de Governancecode, de recent veranderde eisen die de IGJ/NZa stellen aan het intern toezicht in hun nieuwe toezichtkader en recente uitspraken van de Governancecommissie over goed bestuur. Bij de auteurs bestaat op zich geen bezwaar tegen regelgeving omtrent governance, maar zij hebben grote moeite met de eindeloze regelzucht omtrent het onderwerp goed bestuur in de zorg.

In dit artikel wordt onderzocht welke rol het Toezichtkader 2016 speelde in het toezicht van de IGJ op de governance van zorginstellingen en of het nieuwe Toezichtkader 2020 de IGJ voldoende handvatten biedt om te voorzien in de politieke en maatschappelijke wens tot een steviger extern sluitstuk op de governance van zorginstellingen.