In twee parallelle uitspraken beantwoordt de Hoge Raad de vraag of de Nederlandse Staat aansprakelijk is voor de dood van drie moslimmannen die werden verwijderd van de compound van Dutchbat na de val van de moslimenclave Srebrenica in juli 1995. De Hoge Raad bekrachtigt het oordeel van het gerechtshof dat de verweten gedragingen aan de Staat kunnen worden toegerekend.

In deze bijdrage staat de rechtsvinding ten aanzien van de redelijkheid en billijkheid centraal. Betoogd wordt dat de rechter zich bij toepassing van deze norm niet kan verlaten op een louter ‘billijkheids- en zedelijkheidsgevoel’, maar actief op zoek moet gaan naar manieren om zijn oordeel te objectiveren en voor de rechtsgemeenschap aanvaardbaar en navolgbaar te maken.

De Hoge Raad heeft in het veelbesproken Jeffrey-arrest bepaald dat een partij die een verklaring voor recht vordert om de aansprakelijkheid van de wederpartij vast te stellen haar vordering afgewezen zal zien als zij bij die verklaring geen materieel (financieel) belang heeft. In de recente Chipshol/Staat-beschikking wekt de Hoge Raad de indruk dat hij zich deze kritiek naar aanleiding van het Jeffrey-arrest aantrekt en dat hij thans een ruimer ontvankelijkheidsbeleid van de verklaring voor recht voorstaat. Een analyse van de Chipshol/Staat-uitspraak en beantwoording van de vraag of de Hoge Raad ‘om’ is.

Vergoeding van inspanningen ter zake van huishoudelijke arbeid of verzorgingsactiviteiten staat de laatste tijd op de agenda van de Hoge Raad. In 1999 (Losser/De Vries) liet de Hoge Raad zich voor het eerst uit over de vergoeding ter zake van verzorgingsactiviteiten. Inmiddels heeft de Hoge Raad, na de uitspraken in 2003 (Krüter-Van de Pol/Wilton Fijenoord), 2005 (Pruisken/Organice) en juli 2008 (Bakkum/Achmea), nog twee loten aan de stam toegevoegd. Die uitspraken staan hier centraal.