Deze annotatie reflecteert op overwegingen van het Gerecht in het Slovak Telekom-arrest die betrekking hebben op de vraag wat de voorwaarden zijn voor het vaststellen van een constructieve leveringsweigering in de context van een gereguleerde markt. Het Gerecht kiest een opvallend (nieuwe) formele benadering. Enige reflectie op de stand van de jurisprudentie is daarmee wenselijk.

Op 18 december 2018 heeft het College van Beroep voor het Bedrijfsleven zich in een drietal procedures over bestuurlijke boetes op grond van de Meststoffenwet uitgesproken over de door de Minister van LNV gehanteerde geheime marges. Het College acht het gebruik van dergelijke marges bij boeteprocedures niet geoorloofd en vernietigt de besluiten. Het College baseert de vernietiging duidelijk op het verdedigingsbeginsel en niet op eisen rond voorzienbaarheid van gedrag en strafbaarheid, waardoor de gevolgen beperkt blijven.

De relativiteit bleek in eerdere jurisprudentie vaak een struikelblok bij overheidsaansprakelijkheid. Vooral bij publiekrechtelijke regelgeving heeft de wetgever zich dikwijls nauwelijks uitgelaten over de bescherming van individuele vermogensbelangen van burgers. De Hoge Raad onderzoekt in het hierna te bespreken arrest het doel en de strekking van de geschonden norm in de zaak over het schietincident in Alphen aan den Rijn. De overtreden norm die ziet op de veiligheid van de samenleving strekt zich ook uit tot de individuele vermogensbelangen van burgers. Bovendien rechtvaardigt een veiligheidsnorm een verregaande toerekening van schade en beperkt zich in beginsel niet tot letsel- en overlijdensschade.

De auteurs betogen in deze annotatie dat het Europese Hof van Justitie zijn rechtspraak ten aanzien van ontslagbescherming bij overgang van onderneming voortzet, en dat duidelijker wordt dat deze bescherming verre van absoluut is. De uitspraak vormt voor de auteurs reden voor een bespiegeling over de (gewenste) balans tussen ontslagbescherming en ontslagrechtvaardiging. Zij gaan daarbij tevens in op de mogelijkheid arbeidsvoorwaarden te wijzigen en oordelen dat de wijzigingsbevoegdheid die de Europese richtlijn aan lidstaten biedt niet te beperkt moet worden opgevat.

In de hier besproken arresten buigt het Europese Hof van Justitie zich voor de tweede maal sedert de arresten Achbita en Bougnaoui (2017) over de draagwijdte van discriminatie op basis van godsdienst of overtuiging. Stond in de hiervoor genoemde arresten de vraag centraal of de indirecte discriminatie die een hoofddoekverbod in een neutrale organisatie impliceert kon worden gerechtvaardigd, dan botsen in de hier besproken arresten een sollicitant en een werknemer in identiteitsgebonden organisaties op het ethos van die organisatie. De vraag staat centraal in welke mate een identiteitsgebonden organisatie zich op dat ethos kan beroepen om een kandidaat te weigeren die géén lid is van een protestants kerkgenootschap, en om een arts te ontslaan die na het aangaan van een kerkelijk huwelijk dat noch werd nietig verklaard, noch door de dood van zijn voormalige echtgenote werd ontbonden een tweede civiel huwelijk aanging. In deze bijdrage wordt de wijze waarop het Europese Hof van Justitie met dergelijke loyaliteitsconflicten omgaat vergeleken met de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De verruimde mogelijkheid die identiteitsgebonden organisaties hebben om directe discriminatie op basis van geloof of overtuiging te rechtvaardigen wordt vergeleken met de gemene rechtvaardiging van directe discriminatie. Een ander punt van aandacht is de vergelijking tussen deze verruimde rechtvaardiging van directe discriminatie én de rechtvaardiging van beperkingen van de vrijheid van godsdienst. De oordelen van het Nederlandse College voor de Rechten van de Mens worden beschouwd in het licht van deze Luxemburgse jurisprudentie.

In juli dit jaar boog de Afdeling zich over de vraag wanneer aan een Brzo-onderneming een eis tot naleving mag worden opgelegd. Die recente rechtspraak biedt Brzo-ondernemingen enige ruimte om grenzen te stellen aan de eisen die aan hen kunnen worden opgelegd door de toezichthouder. Niet dat vereist kan worden dat de onderneming alle denkbare maatregelen ten aanzien van alle mogelijke ongevallen treft. Er moet sprake zijn van een risico op een zwaar ongeval dat niet al afdoende door andere maatregelen is afgedekt. Een gedegen motivering van dit laatste element is hierbij cruciaal.

In 2016 stelde de ACM vast dat de gemeente Hellevoetsluis bij de exploitatie van ligplaatsen in boxen in een aantal havens in strijd met artikel 25i lid 1 Mededingingswet de integrale kosten niet had doorberekend. De kern van deze zaak is welke kosten tot de integrale kosten moeten worden gerekend. De discussiepunten vormen de kosten van de publieke haveninfrastructuur en de vermogenskosten van het water waarin de ligplaatsen liggen. Het punt dat in deze annotatie wordt belicht betreft de kosten van de publieke haveninfrastructuur die naar het oordeel van het College ten dele bij de integrale kosten berekend moeten worden.

Een scootmobiel mag in een gemeenschappelijke ruimte worden geplaatst, bepaalt Hof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2019:767). Een VvE, die zich beriep op de splitsingsakte, gaf geen toestemming voor plaatsing in de containerruimte. De betrokkene vocht het verbod aan en kreeg in appel gelijk van het hof. De weigering was in strijd met de redelijkheid en de billijkheid, die bij de toepassing van een splitsingsakte toegepast moest worden. In het commentaar wordt ingegaan op de rechtsgrond die het hof toepast. In plaats van de toegepaste algemene civielrechtelijke regels zou in dit geval ook de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ) kunnen worden gebruikt. In deze lex specialis wordt bij de plicht tot het verrichten van een doeltreffende aanpassing (art. 2 jo. art. 6 WGBH/CZ) een rijk toetsingskader geboden.

Door het college van gedeputeerde staten van Groningen is een advies aangevraagd bij het Landelijk Bureau Bibob. Op grond hiervan wordt de omgevingsvergunning verleend voor de duur van vijf jaren. De Afdeling overweegt dat deze vergunningverlening voor de duur van vijf jaren in strijd is met de voorgeschreven evenredigheidstoetsing van artikel 3, vijfde lid, Wet Bibob.