In deze bijdrage vragen de auteurs aandacht voor een aspect van responsive regulation dat beter aansluit bij de handhavingspraktijk; namelijk dat het de vraag adresseert hoe toezichthouders gebruik kunnen maken van het maatschappelijke krachtenveld dat bestaat uit verschillende publieke en private partijen. Deze zogenoemde tripartite handhaving is ten onrechte onderbelicht gebleven en biedt aanknopingspunten om aan de maatschappelijke functie van toezicht die de WRR bepleit, verder invulling te geven.

Aanleiding voor deze bijdrage vormt een arrest van het Hof Den Haag over de uitleg van een in het buitenland opgestelde testamentaire beschikking, met name op het punt van de daarin opgenomen herroepingsclausule. Is met die herroeping het eerder in Nederland opgemaakte testament geheel van tafel of is enige nuancering op haar plaats? Nu in deze zaak internationale elementen een rol speelden, was de vraag aan de orde aan de hand van welk recht de uitleg diende plaats te vinden. De overwegingen van het hof op dit punt worden aan een kritische analyse onderworpen. Hoe zit het met het overgangsrecht tussen de Wet conflictenrecht erfopvolging en titel 12 van Boek 10 BW? Had de erflater een geldige rechtskeuze uitgebracht en welk recht beheerst dan de erfopvolging? Valt ook de uitleg van uiterste wilsbeschikkingen onder de werkingssfeer van het Haags Erfrechtverdrag 1989? Ten slotte wordt de vraag gesteld of met dit arrest, waarin de herroeping uiteindelijk voor niet geschreven wordt gehouden – en in het licht van de toekomstige Europese Erfrechtverordening – elk gevaar van ‘ongelukken’ met buitenlandse herroepingsclausules is geweken. Conclusie: geenszins, voorzichtigheid blijft geboden.

In deze bijdrage legt Martijn Uijen uit wat boilerplate-clausules zijn, waar ze vandaan komen en hoe ze in de Nederlandse contractspraktijk kunnen worden gebruikt. Van twaalf veel voorkomende boilerplate-clausules wordt een voorbeeldtekst gegeven; de voorbeelden worden vervolgens stuk voor stuk geanalyseerd en afgezet tegen de bepalingen van het BW. Bij een contract naar Nederlands recht blijken boilerplate-clausules soms overbodig te zijn en soms onverwachte effecten te hebben. In heel wat gevallen moeten ze bovendien nog gericht worden toegesneden op de Nederlandse verbintenisrechtelijke context. Uijen schetst op welke manier dat het beste kan worden gedaan.

Als gevolg van de onzekerheden die de klimaatverandering oproept, volstaat het niet langer om watermanagement op zuiver technische wijze aan te pakken. Voeg een combinatie van recht, bestuurskunde, planologie en economie toe en er ontstaat discussie over nieuwe, effectieve en rechtmatige maatregelen waar ook draagvlak voor is. Het congres over Water Governance bood wetenschappers en praktijkmensen een kans om over de grenzen van land en discipline heen te kijken. In dit artikel wordt een impressie gegeven van dit congres. Uit de internationale verhalen bleek dat veel geleerd kan worden van elkaars ervaringen. Tijdens de workshops bleek dat de meerwaarde van interdisciplinariteit is dat een completer beeld tot stand kan komen en dat beter duidelijk wordt wat de mogelijkheden en beperkingen zijn van bepaalde keuzes en maatregelen. Desalniettemin blijkt bijvoorbeeld bij de integratie van watermanagement en ruimtelijke ordening dat interdisciplinariteit maar moeizaam van de grond komt. Dit zou kunnen komen omdat het een nieuwe benadering is, waar mensen aan moeten wennen.