In het kader van Europese en nationale wetgeving over geneesmiddelenreclame worden regels gesteld aan financiële relaties (gunstbetoon) tussen farmaceutische bedrijven en beroepsbeoefenaren, waaronder artsen. Deze wettelijke regels zijn in Nederland verder uitgewerkt in het kader van zelfregulering. In de CGR Gedragscode Geneesmiddelenreclame is bepaald onder welke voorwaarden het geven van geschenken, het bieden van gastvrijheid bij bijeenkomsten en betaling voor dienstverlening en sponsoring is toegestaan. Deze regels zijn in de loop der jaren verder aangescherpt. Ook is er veel jurisprudentie over dit onderwerp, met name vanuit de Codecommissie van de CGR. Dit artikel geeft een overzicht van de achtergronden en de meest actuele stand van zaken rond gunstbetoon in Nederland.

Tarief in de zin van art. 1 sub k Wmg; opbrengstverrekening geen tarief; vaststelling opbrengstverrekening door NZa geen besluit.

In deze kroniek worden de belangrijkste uitspraken met betrekking tot de Zorgverzekeringswet en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten sinds 1 april 2010 behandeld. Met betrekking tot de Zorgverzekeringswet worden de volgende onderwerpen besproken: de inhoud van de zorgverzekering, de zorgverzekeraars en de vereveningsbijdrage, de zorginkoop en de taken en bevoegdheden van het College voor zorgverzekeringen. Wat betreft de AWBZ komen aan bod: de kring der verzekerden en de aanspraken. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de behandeling van uitspraken die zien op de afbakening tussen de Zorgverzekeringwet en de AWBZ.

In het wetsvoorstel Aanvulling instrumenten bekostiging WMG ontwikkelt de wetgever nieuw instrumentarium waarmee de Minister van VWS de kosten van medisch specialisten op landelijk niveau kan budgetteren en waarmee de NZa per ziekenhuis een honorariumbudget voor medisch specialisten vrij beroepsbeoefenaren kan vaststellen. Medisch specialisten vrij beroepsbeoefenaren kunnen hun honorarium alleen nog aan het ziekenhuis declareren tenzij zij met de raad van bestuur overeenstemming bereiken over de verdeling van het honorariumbudget. In dat geval kunnen zij hun honorarium via het ziekenhuis aan de zorgverzekeraar/patiënt blijven declareren. Dit is van belang voor de fiscale ondernemersstatus. De verdeling van het honorariumbudget binnen het ziekenhuis kan gefrustreerd of bemoeilijkt worden indien de gereguleerde honorariumtarieven onevenwichtigheden bevatten. Dit tijdelijke beheersingsmodel wordt na enkele jaren vervangen door een definitief model waarin sprake zal zijn van een geïntegreerd macrobudget en integrale zorgproducten.

In Nederland dient de Minister van VWS ervoor te zorgen dat er voldoende hennep wordt geteeld voor wetenschappelijk onderzoek naar de medische toepassing ervan of voor de productie van geneesmiddelen. Op basis van de wetsgeschiedenis, de correspondentie van de minister met de Kamer en toepasselijk internationaal recht wordt geconcludeerd dat deze zorgplicht niet alleen op de teelt ziet, maar ook een actieve ministeriële inbreng impliceert op het punt van bedoeld onderzoek en ten aanzien van de vraag wat ‘voldoende’ in de praktijk betekent. De uitvoeringspraktijk lijkt vooral gericht op teelt als uitsluitend voorwaardenscheppend instrument voor derden.

In deze kroniek wordt de toepassing van de Mededingingswet in de zorgsector in 2010 besproken. Het accent ligt op beslissingen van de NMa op het gebied van concentratiecontrole. Daarbij wordt veel aandacht geschonken aan hoe de NMa relevante markten afbakent en de effecten op de mededinging beoordeelt. Tevens komt de handhaving van het kartelverbod aan de orde en wordt kort ingegaan op nieuwe beleidsregels.

De kroniek geeft een overzicht van de bestuursrechtelijke uitspraken op het gebied van het gezondheidsrecht in de periode oktober 2009 tot en met januari 2011. Naast gebruikelijke onderwerpen zoals de begrippen ‘besluit’ en ‘bestuursorgaan’, komen ook onderwerpen als de bestuurlijke lus en de bewijsfuik aan bod. Aandacht verdient in ieder geval de uitspraak waarin gegevens van ziekenhuizen voor het eerst worden aangemerkt als bedrijfs- en fabricagegegevens. Als deze lijn wordt gevolgd zal de werking van de Wob kunnen worden beperkt. Ook interessant zijn de door de ombudsman geformuleerde aanwijzingen voor een duidelijke en begrijpelijke beslissing.

De twee grote spelers op het veld van de medische zorgverlening als het om toezicht en handhaving gaat, zijn de IGZ en het OM. Door recente wetgeving zijn de, tevens bestuursrechtelijke, bevoegdheden van de IGZ aanzienlijk uitgebreid. Ook de opstelling van interne handhavingsinstructies bevestigt het hogere ambitieniveau van de IGZ. Daarnaast laat het OM langs de weg van de nieuwe Aanwijzing in medische strafzaken zichzelf zien als een handhavingsinstantie waar de IGZ niet omheen kan. Onlangs tot stand gekomen protocollen betreffende de samenwerking tussen IGZ en OM nodigen uit tot intensief overleg. Regelmatige en vroegtijdige samenspraak is voor een integraal handhavingsbeleid een absolute voorwaarde.

In deze kroniek wordt de ontwikkeling in de rechtspraak met betrekking tot de Wmg over de jaren 2009 en 2010 behandeld. De meeste uitspraken betreffen kortingen en neerwaartse bijstellingen van de tarieven. Ook een eerste uitspraak over het gebruik van het interventie-instrument van de NZa bij aanmerkelijke marktmacht wordt behandeld. Daarnaast wordt aandacht besteedt aan de evaluatie van de wet die in 2009 is uitgevoerd en een ingediend wetsvoorstel tot wijziging van de Wmg.

Afschaffing bonus-malusregeling; extramurale AWBZ tariefkorting van 1,7% op de functies VP en OB is onmiskenbaar onrechtmatig: vordering toegewezen.

Geen ne bis in idem; strafrechtelijk toetsingskader is anders dan het tuchtrechtelijk toetsingskader; niet-ontvankelijkheid OM voor het in hulpeloze toestand achterlaten meisje en ouders; dood door schuld arts niet bewezen.

Budgetoverschrijding ziekenhuizen; aanwijzing aan de NZa van de Minister van VWS is niet in strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en derhalve niet onmiskenbaar onrechtmatig: vordering appellant toegewezen.