Op 1 januari 2019 is de Wet Forensische Zorg grotendeels in werking getreden, uitgezonderd de twee ‘ingrijpendste’ onderdelen. Dat betreft de mogelijkheid voor de strafrechter om een zorgmachtiging af te geven en de mogelijkheid van doorbreking van het medisch beroepsgeheim bij verdachten die medewerking weigeren aan gedragskundig onderzoek. In deze bijdrage wordt weergegeven hoe de wet haar doelen beoogt te bereiken en bediscussieerd of deze middelen daartoe wel geschikt zijn.

De tuchtcolleges hebben afgelopen jaren de tuchtrechtelijke normen zowel ratione personae als ratione materiae fors opgerekt. Het tuchtrecht drijft daarmee af van zijn oorspronkelijke doelstellingen, te weten het bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening. In plaats daarvan lijkt het tuchtrecht steeds meer te verworden tot instrument om onwenselijk gedrag van beroepsbeoefenaren, zowel beroepsmatig gedrag als in de privésfeer, te kunnen bestraffen. Ook anderszins glijdt het tuchtrecht af naar een vorm van strafrecht light. Dit roept fundamentele vragen op.

Onder forensische zorg wordt de zorg verstaan die wordt verleend in het gevangeniswezen, de TBS-inrichtingen of aan personen die op strafrechtelijke titel in de GGZ verblijven. In deze bijdrage worden de bevindingen van de thematische wetsevaluatie gedwongen zorg ten aanzien van de forensische zorg besproken. Verschillen tussen de drie deelgebieden ten aanzien van de externe rechtspositie, mogelijkheden tot grensverkeer en de interne rechtspositie worden verklaard en beoordeeld. Daarbij wordt grotendeels de toekomstige regelgeving als uitgangspunt genomen.