Het historische argument voor inschakeling van de landsadvocaat ligt in het gebrek aan juristen binnen de overheid. Inmiddels is een groot aantal juristen binnen de overheid werkzaam, maar de landsadvocaat is gebleven. De drie later opgekomen argumenten – het rechtstatelijke, het expertise- en het eenheidsargument – kunnen het voortbestaan van de landsadvocaat met de huidige omvangrijke inschakeling nauwelijks verklaren. Voorstellen om de rol van de landsadvocaat terug te dringen, meest uitdrukkelijk gedaan door de Visitatiecommissie Juridische functie en Wetgeving, heeft het kabinet niet gehonoreerd. Zijn deskundigheidsprestige en de steun van overheidsjuristen schragen de functie van de landsadvocaat. Niettemin lijkt plaats te zijn voor een Nederlandse variant van de attorney general.

Een moordamendement is een paradox: als in een parlement een meerderheid is voor een wetsvoorstel, terwijl een geamendeerd wetsvoorstel het Staatsblad nooit zal bereiken, waarom zou een meerderheid dan voor het amendement stemmen? Strategisch stemgedrag kan een moordamendement altijd voorkomen. Onjuiste verwachtingen over de haalbaarheid van een geamendeerd wetsvoorstel kunnen er echter toe leiden dat er niet strategisch wordt gestemd. Ook kan het gebeuren dat een politicus denkt dat hij een strategische stem tegenover zijn achterban niet zal kunnen uitleggen. In dit artikel komen onder andere voorbeelden aan de orde over abortus en over de gewetensbezwaarde trouwambtenaar, onderwerpen die heel gevoelig liggen bij de kiezer en waarover strategisch stemmen dus geen optie is voor een volksvertegenwoordiger.

Het verbod van terugwerkende kracht is een van de beginselen voor deugdelijke wetgeving. Toch worden er veel uitzonderingen gemaakt, waarbij de minimumeis geldt dat afwijking van het verbod op een goede en openbare belangenafweging berust. Bij de herziening ten nadele in het strafrecht lijkt aan deze eis niet te zijn voldaan, bij belastingwetgeving die per brief gewijzigd wordt, zijn er sterkere papieren voor. De rechtstheorie van Radbruch levert een kader voor de afweging van belangen. In zijn worsteling met de wetten die met terugwerkende kracht onrecht uit de nazitijd goed probeerden te maken, zien we de onvermijdelijke spanning die deze deugdelijkheidseis oproept.

Moet rechtsvergelijkend onderzoek dat uitgevoerd en gebruikt is bij het voorbereiden van een wetsvoorstel, worden verantwoord in de memorie van toelichting? Het antwoord op deze vraag is dat zo’n verantwoording wel nuttig kan zijn als daarmee de voorgestelde regeling toegelicht kan worden. Bijvoorbeeld door met buitenlandse voorbeelden te laten zien welke problemen er spelen en wat voor oplossingen daarvoor mogelijk zijn. Of door argumenten aan te dragen ter motivering van het voorstel. Zelfs kunnen die rechtsvergelijkende argumenten worden benut bij de afweging van de argumenten en het formuleren van de conclusie dat het voorstel passend en juist is. Aan de hand van enkele voorbeelden wordt getoond hoe die verantwoording kan geschieden.

De zeventig geleerden, de Septuagint, die te Alexandrië in de derde eeuw Tenach (het Oude Testament) vertaalden uit de Hebreeuwse grondtekst in het Grieks, vertaalden het woord ‘toráh’ als ‘nomos’.Torah betekenent in de vertaling van Martin Buber, ´Weisung´, voorschrift. De Torah is formeel en heilig, want door de Eeuwige vastgesteld. Jezus heeft het liefdesgebod echter daarboven gesteld. Door de vertaling als nomos heeft de Griekse betekenis van ‘regelmaat, rechtstoestand’ de oorspronkelijke betekenis ook beïnvloed. Maar op het diepere niveau, dat van wezenlijke waarden, klinkt nog altijd iets van ‘torah’ door in de wet.