In de groepsrenteboxbeschikking heeft de Commissie zich uitgesproken over fiscale dispariteiten en de toerekening daarvan in het kader van staatssteun. Daarnaast heeft zij getracht helderheid te verschaffen over de vraag of voordelen die beperkt zijn tot ondernemingen die deel uit moeten maken van een groep per definitie selectief zijn. In deze bijdrage worden beide onderwerpen nader besproken.

In zijn arrest van 16 juli 2009 in de zaak Infopaq moest het Hof van Justitie het begrip ‘gedeeltelijke reproductie’ uitleggen, zoals dat wordt gebruikt in de Richtlijn auteursrecht in de informatiemaatschappij.¹x Richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij, Pb. EG 2001 L 167, p. 10, ‘Richtlijn’. Het heeft daarbij in één moeite door ook het auteursrechtelijk werkbegrip uitgelegd, terwijl veel IE-beoefenaars ervan uitgingen dat dit begrip niet geharmoniseerd was. In deze bijdrage wordt ingegaan op de vraag of het werkbegrip inderdaad als geharmoniseerd moet worden beschouwd en worden de door het Hof gegeven interpretaties afgezet tegen de bestaande Nederlandse auteursrechtelijke rechtspraak.

Noten

• 1 Richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij, Pb. EG 2001 L 167, p. 10, ‘Richtlijn’.

Dit artikel analyseert de rechtspraak van het Hof betreffende artikel 12 EG-Verdrag. Geconcludeerd wordt dat EU-burgers zich in andere lidstaten op artikel 12 EG-Verdrag kunnen beroepen in relatie tot in beginsel ieder recht of voordeel, ongeacht het beleidsterrein waaruit dit voortvloeit en ongeacht het antwoord op de vraag of het genot van dit recht of voordeel het vrij verkeer kan bevorderen. Deze ontwikkeling in de rechtspraak is te verwelkomen, maar roept wel een reeks van nieuwe vragen op aangaande onder meer directe discriminatie op grond van nationaliteit en zogenoemde ‘omgekeerde discriminatie’.

In dit artikel worden vijf arresten uit de periode van december 2007 tot april 2009 besproken. Deze vijf arresten hebben gemeen dat zij alle betrekking hebben op het nationale cultuurbeleid en de bescherming van de taal en de pluriformiteit. Uit de analyse van de vijf besproken arresten blijkt dat het inroepen van het cultuurbelang in het Gemeenschaprecht anno 2008/2009 in principe niet leidt tot een alternatieve toepassing van het Gemeenschapsrecht. Slechts met betrekking tot gerechtvaardigde culturele, taal- of pluriformiteitsgerelateerde eisen die een ‘inherent’ bevoordelend effect hebben, zoals een taaleis ter bescherming van de nationale of officiële taal, of de plicht lokaal nieuws te brengen ter bescherming van de pluriformiteit, wordt een bijzondere positie geaccepteerd. In dergelijke gevallen is immers onvermijdelijk dat marktdeelnemers die in de betreffende lidstaat zijn gevestigd gemakkelijker aan de gestelde eisen kunnen voldoen dan marktdeelnemers die daarbuiten zijn gevestigd.

In dit artikel zal, na een opmaat vanuit enkele Europese beleidskaders, worden ingegaan op de organisatie en het werk van het Europees Justitieel Netwerk (EJN), en van Eurojust (EJ), het orgaan voor strafrechtelijke justitiële samenwerking van de Europese Unie.<http//:www.eurojust.europa.eu><http://www.ejn-crimjust.europa.eu>

In het hier besproken arrest heeft het Hof van Justitie een ruime interpretatie gegeven aan de amicus curiae toelating. Een ander interessant punt, de aftrekbaarheid van de boete opgelegd in verband met overtreding van de communautaire mededingingsregels, aan de orde gekomen bij de Rechtbank Haarlem en het Gerechtshof Amsterdam, wordt ook kort behandeld.Na bespreking van de geschiedenis van de voorliggende zaak en het arrest van het Hof zelf wordt bij die punten stilgestaan.

In het arrest VTB-VAB tegen Total en BVBA tegen Sanoma heeft het Hof van Justitie geoordeeld dat Richtlijn 2005/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2005 betreffende oneerlijke handelspraktijken aldus dient te worden uitgelegd dat deze zich verzet tegen een nationale regeling zoals die aan de orde is in de hoofdgedingen die, behoudens bepaalde uitzonderingen, elk ‘gezamenlijk aanbod’ van een verkoper aan een consument verbiedt, ongeacht de specifieke omstandigheden van het concrete geval.

De demarcatie van bevoegdheden tussen de verschillende pijlers van de Europese Unie is nog altijd een heet hangijzer. In de zaak Milieustrafrecht uit 2003, kreeg het Hof van Justitie van de EG veel kritiek over zich heen door te kiezen voor een vage scheidslijn tussen het toepassingsgebied van de eerste pijler en de derde pijler. In de zaak over de rechtsgrondslag van de Dataretentierichtlijn tracht het Hof duidelijkheid te verschaffen over het toepassingsbereik van de eerste en de derde pijler op het gebied van databescherming.

Het Hof van Justitie EG heeft in het voorjaar een belangwekkende uitspraak gedaan, die meer inzicht geeft in de Europeesrechtelijke grenzen van het op nationaal niveau reguleren van het verlenen van zorg. Eerdere rechtspraak van het Hof had vooral betrekking op de regulering van de inkoop c.q. het verzekeren van zorg, en daarmee op de mobiliteit van patiënten en slechts indirect op het verlenen van zorg. Met deze eerste uitspraak over de aanbodzijde van de zorgmarkt is de cirkel rond. De mogelijkheden van zorgregulering zijn niet onbegrensd, maar Europa laat wel een grote mate van vrijheid aan de lidstaten om hun volksgezondheidstelsel naar eigen inzichten in te richten.

Op 3 maart 2009 heeft het Hof van Justitie van de EG beslist dat Oostenrijk en Zweden artikel 307 lid 2 EG-Verdrag hebben geschonden doordat zij na toetreding tot de Europese Unie geen gepaste maatregelen hebben genomen om onverenigbaarheden tussen door hen gesloten bilaterale investeringsovereenkomsten met derde landen en het Verdrag op te heffen. De door het Hof geconstateerde onverenigbaarheden hebben betrekking op de bevoegdheid van de Raad om beperkende maatregelen te nemen ten aanzien van het vrij verkeer van kapitaal met derde landen, dat door de zogenoemde transferclausules in de investeringsovereenkomsten juist zonder voorbehoud wordt gewaarborgd. Het Hof heeft in de twee uitspraken de reikwijdte verduidelijkt van de verplichtingen die uit hoofde van het gemeenschapsrecht op de lidstaten rusten indien door hen gesloten bilaterale investeringsovereenkomsten aan de orde zijn, die dateren van de periode vóór het gemeenschapsrecht op deze lidstaten van toepassing werd.