De Europese Commissie heeft onlangs een mededeling gepubliceerd met een voorstel voor het toekomstig mededingingsrechtelijk kader voor de motorvoertuigensector. In het voorstel geeft de Commissie aan de in de sector gehanteerde verticale overeenkomsten niet meer te onderwerpen aan een sectorspecifieke groepsvrijstelling, maar de algemene groepsvrijstellingsverordening voor verticale overeenkomsten van toepassing te verklaren (aangevuld met sectorspecifieke richtsnoeren). Als het voorstel wordt doorgezet veranderen er wellicht een aantal kenmerkende factoren van het mededingingsrechtelijk kader die door de huidige sectorspecifieke Groepsvrijstellingsverordening 1400/2002 in het leven zijn geroepen. Dit wordt in dit artikel kort toegelicht.

Dit artikel analyseert de rechtspraak van het Hof betreffende artikel 12 EG-Verdrag. Geconcludeerd wordt dat EU-burgers zich in andere lidstaten op artikel 12 EG-Verdrag kunnen beroepen in relatie tot in beginsel ieder recht of voordeel, ongeacht het beleidsterrein waaruit dit voortvloeit en ongeacht het antwoord op de vraag of het genot van dit recht of voordeel het vrij verkeer kan bevorderen. Deze ontwikkeling in de rechtspraak is te verwelkomen, maar roept wel een reeks van nieuwe vragen op aangaande onder meer directe discriminatie op grond van nationaliteit en zogenoemde ‘omgekeerde discriminatie’.

In het hier besproken arrest heeft het Hof van Justitie een ruime interpretatie gegeven aan de amicus curiae toelating. Een ander interessant punt, de aftrekbaarheid van de boete opgelegd in verband met overtreding van de communautaire mededingingsregels, aan de orde gekomen bij de Rechtbank Haarlem en het Gerechtshof Amsterdam, wordt ook kort behandeld.Na bespreking van de geschiedenis van de voorliggende zaak en het arrest van het Hof zelf wordt bij die punten stilgestaan.

Het Hof heeft in zijn uitspraak in T-Mobile Netherlands uiteengezet aan welke voorwaarden moet worden voldaan opdat in het geval van een onderling afgestemde feitelijke gedraging een doelbeperking is aangetoond zoals bedoeld in artikel 81, eerste lid, EG-Verdrag. Hierna volgt eerst een korte weergave van de standpunten die de betrokken instanties hadden ingenomen in de aanloop naar de prejudiciële procedure. Daarna worden de antwoorden van het Hof behandeld. Die antwoorden worden vervolgens langs de economische meetlat gelegd.

Een kleine drie jaren na het befaamde FNV-arrest heeft het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen (hierna: ‘het Hof van Justitie’) op 20 januari 2009 opnieuw een arrest gewezen over het recht op jaarlijkse vakantie met behoud van loon dat op grond van artikel 7 van de Arbeidstijdenrichtlijn aan alle werknemers dient te worden toegekend. Op het eerste gezicht lijkt dit arrest vooral van belang voor vraagstukken over de verhouding tussen ziekteverlof en vakantierechten. Minstens zo interessant is echter dat het Hof van Justitie in algemene zin aanvaardt dat in een nationale regeling kan worden bepaald dat het recht op jaarlijkse vakantie met behoud van loon na afloop van een bepaalde periode vervalt. Uitzonderingen daargelaten, waaronder langdurige arbeidsongeschiktheid, kan – en misschien wel moet – dus het ontstaan van verlofstuwmeren tegengegaan worden.

Na de uitbreiding en versterking van de rechten van vliegtuig- en treinpassagiers zullen ook de rechten van passagiers van schepen, autobussen en touringcars beter worden beschermd. De Europese Commissie heeft hiertoe in het najaar van 2008 twee voorstellen ingediend die voorzien in strengere regels en compensatie in geval van annulering en vertraging, bijstand aan personen met een beperkte mobiliteit en vergoedingen bij ongelukken. Met deze aan de luchtvaartverordening ontleende voorstellen worden de in de luchtvaartsector geldende passagiersrechten uitgebreid tot de andere vervoerssectoren. Het is echter de vraag of de doelstelling van Commissie, namelijk gelijke passagiersrechten voor alle vervoerswijzen, zal worden bereikt.

Op 3 maart 2009 heeft het Hof van Justitie van de EG beslist dat Oostenrijk en Zweden artikel 307 lid 2 EG-Verdrag hebben geschonden doordat zij na toetreding tot de Europese Unie geen gepaste maatregelen hebben genomen om onverenigbaarheden tussen door hen gesloten bilaterale investeringsovereenkomsten met derde landen en het Verdrag op te heffen. De door het Hof geconstateerde onverenigbaarheden hebben betrekking op de bevoegdheid van de Raad om beperkende maatregelen te nemen ten aanzien van het vrij verkeer van kapitaal met derde landen, dat door de zogenoemde transferclausules in de investeringsovereenkomsten juist zonder voorbehoud wordt gewaarborgd. Het Hof heeft in de twee uitspraken de reikwijdte verduidelijkt van de verplichtingen die uit hoofde van het gemeenschapsrecht op de lidstaten rusten indien door hen gesloten bilaterale investeringsovereenkomsten aan de orde zijn, die dateren van de periode vóór het gemeenschapsrecht op deze lidstaten van toepassing werd.