Met ingang van 17 augustus 2010 voert de NMa een deel van haar toezichts- en onderzoeksbevoegdheden uit op basis van de Werkwijze NMa analoog en digitaal rechercheren. Deze werkwijze vervangt de NMa Digitale Werkwijze 2007 en beschrijft in hoofdlijnen de procedure die de toezichthoudende ambtenaar volgt bij het opsporen van overtredingen van de Mededingingswet en de vervoers- en energiewetten. In deze bijdrage wordt de nieuwe werkwijze kritisch tegen het licht gehouden en wordt ingegaan op de vraag of de nieuwe werkwijze het beoogde evenwicht heeft bereikt tussen effectief onderzoek en de waarborgen voor ondernemingen. Daarbij wordt in het bijzonder aandacht besteed aan de waarborgen die zogenoemde fishing expeditions moeten voorkomen en de bescherming van geprivilegieerde gegevens. |
Artikel |
De Werkwijze NMa analoog en digitaal rechercheren: trial and error again? |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 6 2010 |
Trefwoorden | Werkwijze NMa analoog en digitaal rechercheren, onderzoek, evenredigheidsbeginsel, fishing expedition, geprivilegieerde gegevens |
Auteurs | Mr. M. Knapen en Mr. R. Elkerbout LL.M. |
SamenvattingAuteursinformatie |
Artikel |
Een upgrade van het zorgbeleid van de NMa: de derde versie van de Richtsnoeren voor de zorgsector |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 6 2010 |
Trefwoorden | zorg en mededinging, publieke belangen en mededinging, diensten van algemeen economisch belang, begrip onderneming |
Auteurs | Prof. mr. J.W. van de Gronden |
SamenvattingAuteursinformatie |
Op 9 maart 2010 stelde de NMa haar Richtsnoeren voor de zorgsector vast. Dit is alweer de derde versie van deze richtsnoeren die de NMa publiceert. De NMa wil graag tegemoet komen aan de onzekerheden die in de zorgsector over toelaatbaarheid van bepaalde afspraken en andere praktijken bestaan. Een belangrijke kwestie in dit verband is welke rol publieke belangen spelen. In de onderhavige bijdrage staat daarom de vraag centraal of de NMa in de Richtsnoeren de verhouding tussen het mededingingsrecht en de publieke zorgbelangen heeft verduidelijkt. |
Artikel |
Verzorging van een functionerende lokale zorgmarkt: mogelijk tekortkomingen beleid NMa en NZa |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 6 2010 |
Trefwoorden | zorggroepen, ketenzorg, zorgmarkt, zorgaanbieders |
Auteurs | Mr. P.D. van den Berg |
SamenvattingAuteursinformatie |
In de Richtsnoeren Zorggroepen zetten de NMa en de NZa het beleid inzake (multidisciplinaire) samenwerking door zorgaanbieders op lokale zorgmarkten uiteen. Het mededingingsrecht wordt op te formele wijze toegepast. Enerzijds wordt de samenwerking tussen onafhankelijke zorgaanbieders te veel beperkt, terwijl anderzijds het ontstaan van marktmacht op lokale markten niet wordt voorkomen. De lokale aard van de markt en de aard van de zorgsector brengen enkele specifieke problemen met zich die onvoldoende lijken te zijn meegewogen. Een mogelijke oplossing is het creëren van een groepsvrijstelling voor ketenzorg onder het kartelverbod. |
Artikel |
Naschrift: De Werkwijze NMa analoog en digitaal rechercheren: einde van een zoektocht |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 6 2010 |
Trefwoorden | Werkwijze NMa analoog en digitaal rechercheren, onderzoek, evenredigheidsbeginsel, fishing expedition, geprivilegieerde gegevens |
Auteurs | Mr. E.J. van Dijk AA en Mr. M.J. van Heyningen M.Jur (Oxford) |
SamenvattingAuteursinformatie |
Op 16 augustus 2010 heeft de NMa haar nieuwe Werkwijze analoog en digitaal rechercheren (hierna ‘Werkwijze’ ) gepubliceerd. Na publicatie van de Werkwijze is een tweetal artikelen verschenen waarin mededingingsadvocaten hun visie geven op de Werkwijze. In een eerder naschrift hebben medewerkers van de NMa een nadere toelichting gegeven op de toepassing van de Werkwijze in de praktijk. In reactie op het hieraan voorafgaande artikel van Knapen en Elkerbout willen wij ingaan op enkele door Knapen en Elkerbout bij de Werkwijze geplaatste kanttekeningen. Knapen en Elkerbout gaan, nadat zij een beschrijving hebben gegeven van de Werkwijze, vooral in op de verenigbaarheid van het digitale onderzoek met artikel 5:13 Awb, alsmede op de in de Werkwijze opgenomen bescherming van ‘legal professional privilege’. In dit naschrift willen wij dan ook ingaan op deze twee onderwerpen, waarbij wij de achtergronden nader willen toelichten van enkele keuzes die bij de totstandkoming van de Werkwijze zijn gemaakt. |
Jurisprudentie |
Het recht op informatie van toezichthouders |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 6 2010 |
Trefwoorden | inzagerecht NZa, medisch beroepsgeheim, artikel 8 EVRM |
Auteurs | Prof. mr. A.T. Ottow |
SamenvattingAuteursinformatie |
Aan de orde is het inzagerecht van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) op grond van artikel 66 Wet marktordening gezondheidszorg. De NZa stelde een controleonderzoek in bij een ziekenhuis en verlangde daartoe inzage in medische persoonsgegevens. Het ziekenhuis weigerde deze patiëntgegevens te verstrekken met een beroep op het medisch beroepsgeheim. Het CBb oordeelt dat het verschoningsrecht van de medische beroepsgroep niet zonder meer van toepassing is. Een wettelijke grondslag is aanwezig voor een beperking van het recht van patiënten op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer ingevolge artikel 8, lid 2 EVRM en daarmee eveneens voor een inbreuk op het daarmee samenhangende medische beroepsgeheim. |
Redactioneel |
Spindoctoring |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 6 2010 |
Auteurs | Mr. P.V.F. Bos |
Auteursinformatie |
Agenda |
Agenda |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 6 2010 |
Samenvatting |
In Agenda worden lezingen, conferenties en andere evenementen aangekondigd. |
Redactioneel |
Met de voeten in de modder en het hoofd in de ivoren toren |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 5 2010 |
Auteurs | Prof. dr. E.E.C. van Damme |
Auteursinformatie |
Jurisprudentie |
De zaak Alrosa (HvJ EU 29 juni 2010, zaak C-441/07 P, Alrosa Company Ltd./Commissie, n.n.g.) (Toezeggingsbeschikking ex art. 9 Verordening (EG) 1/2003 |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 5 2010 |
Trefwoorden | intensiteit rechterlijke toetsing, positie derden, beleidsruimte Commissie |
Auteurs | Mr. P.J. Kreijger |
SamenvattingAuteursinformatie |
Het hier te bespreken arrest markeerde het eindpunt van de eerste procedure in Luxemburg naar aanleiding van een beschikking van de Commissie op grond van artikel 9 Verordening (EG) 1/2003, waarin toezeggingen van De Beers, marktleider in de diamanthandel in Europa, om niet langer zaken te doen met Alrosa, verbindend werden verklaard. Om meerdere redenen een belangrijke zaak: het gaat om een steeds belangrijker handhavingsinstrument, ook in artikel 102-zaken, het Hof van Justitie komt tot een diametraal ander oordeel dan het Gerecht van Eerste Aanleg en bevestigt andermaal de (uiterst) terughoudende toetsing van mededingingsrechtelijke beschikkingen van de Commissie. De effect based-toepassing van artikel 102 VWEU lijkt onverminderd ver weg. |
Artikel |
Strafrecht baat niet, schaadt wel |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 5 2010 |
Trefwoorden | handhaving, strafrecht, gevangenisstraf, boete, clementiebeleid |
Auteurs | Prof. mr. D.R. Doorenbos |
SamenvattingAuteursinformatie |
Politici pleiten voor de inzet van het strafrecht om het mededingingsrecht (beter) te kunnen handhaven. Zij verwachten dat vooral de dreiging met gevangenisstraf zeer effectief zal zijn. Momenteel wordt gewerkt aan een wetsvoorstel dat dit mogelijk moet maken. In deze bijdrage wordt beargumenteerd waarom de inzet van het strafrecht niet nodig is en zelfs contraproductief zal werken. De auteur meent dat de afschrikwekkende werking van de gevangenisstraf wordt overschat en dat deze straf in de praktijk niet zal worden opgelegd. Daarnaast waarschuwt hij dat de introductie van het strafrecht een serieuze bedreiging zal vormen voor het thans nog succesvolle clementiebeleid. |
Artikel |
Informatie-uitwisseling en het mededingingsrecht |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 5 2010 |
Trefwoorden | informatie-uitwisseling, richtsnoeren horizontale samenwerkingsovereenkomsten, coördinatie, markttransparantie, vergeldingsmaatregelen |
Auteurs | Mr. C.E. Schillemans |
SamenvattingAuteursinformatie |
De Europese Commissie publiceerde onlangs voor consultatiedoeleinden ontwerprichtsnoeren inzake de toepasselijkheid van artikel 101 VWEU op horizontale samenwerkingsovereenkomsten. De ontwerprichtsnoeren bevatten een apart hoofdstuk over informatie-uitwisseling tussen concurrenten. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds – als doelbeperking gekwalificeerde – uitwisselingen van informatie over toekomstige prijzen en hoeveelheden, en anderzijds uitwisselingen van overige informatie waarbij de vraag is of die de mededinging kunnen beperken als gevolg van toegenomen markttransparantie. Bij de eerste categorie van informatie-uitwisselingen kan het gaan om kartels en onderling afgestemde feitelijke gedragingen en bij de laatste categorie van informatie-uitwisselingen gaat het veelal om structurele en georganiseerde uitwisseling van informatie tussen concurrenten, bijvoorbeeld in het kader van een branchevereniging. |
Jurisprudentie |
Arrest Gerecht ’s-Gravenhage: het Havenbedrijf/de oliesector |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 4 2010 |
Trefwoorden | excessieve tarieven, civiele handhaving, bewijslast, informatievergaring, excessieve prijzen |
Auteurs | Dr. mr. M.M. Slotboom en Mr. drs. B.J.J. Haan |
SamenvattingAuteursinformatie |
Het arrest van het Gerechtshof ’s-Gravenhage ‘het Havenbedrijf/de oliesector’ illustreert de ingewikkelde economische beoordeling van het mededingingsrecht in civiele zaken en met name in geval van vermeende excessieve prijzen. Het Hof bevestigt dat de bewijslast ook in civiele zaken betreffende misbruik van machtspositie wegens excessieve prijsvoering op de eiser rust. Om aan die bewijslast te kunnen beantwoorden zal de eiser informatie nodig hebben van de vermeende inbreukmaker op artikel 102 VWEU en/of 24 Mw. De mogelijkheid voor een eiser in een civiele procedure om met name informatie te verkrijgen over de relatie tussen prijzen en kosten van de gedaagde zijn evenwel zeer beperkt. Uit onderhavig arrest volgt in ieder geval dat een deskundigenonderzoek naar de kosten van de vermeende inbreukmaker pas kans van slagen heeft op het moment dat de eiser aannemelijk kan maken dat er daadwerkelijk sprake is van excessieve prijzen. De eisende partij in civiele zaken zal daardoor in een vicieuze cirkel terecht komen, waardoor civiele procedures inzake excessieve prijzen veelal zullen stranden. |
Redactioneel |
Boeteberichten |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 4 2010 |
Auteurs | Prof. mr. A.T. Ottow |
Auteursinformatie |
Artikel |
Een nieuwe mededingingsbevoegdheid voor de NZa?Artikel 45 Wmg over ingrijpen in de voorwaarden en de wijze van tot stand komen van overeenkomsten met betrekking tot zorg of tarieven |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 4 2010 |
Trefwoorden | Wet marktordening gezondheidszorg, AMM-instrument, Contractuele voorwaarden, Europeesrechtelijke dimensie |
Auteurs | Mr. drs. J. Bijkerk en Prof. mr. W. Sauter |
SamenvattingAuteursinformatie |
In dit artikel signaleren en bespreken wij een nieuwe ontwikkeling in het sectorspecifieke mededingingstoezicht op de zorg. Artikel 45 van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) geeft de in 2006 opgerichte Zorgautoriteit (NZa) de bevoegdheid tot ingrijpen in de wijze van tot stand komen van overeenkomsten met betrekking tot zorg of tarieven en in de voorwaarden in die overeenkomsten met het oog op de inzichtelijkheid van zorgmarkten en/of de bevordering van de concurrentie. Tot voor kort heeft de NZa spaarzaam gebruikgemaakt van deze bevoegdheid. Onlangs heeft zij echter naast een uitgebreide toelichting op de mogelijkheden die dit instrument haar biedt een eveneens uitgebreid gemotiveerde nadere regel aangenomen die de toegang bevordert tot overeenkomsten betreffende elektronische netwerken met betrekking tot zorg. Dit is de aanleiding voor de huidige bespreking waarin naast de reikwijdte van artikel 45 Wmg ook de samenloop met de bevoegdheden van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) en de Europeesrechtelijke dimensie aan de orde zullen komen. |
Artikel |
De kartelhel |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 4 2010 |
Trefwoorden | kartel, criminalisering van kartelovertredingen, eerste- en tweedegraads kartelovertredingen, antikartelcultuur |
Auteurs | Mr. R. Wesseling |
SamenvattingAuteursinformatie |
Nederland stond lang bekend als het kartelparadijs van Europa. Die situatie is wezenlijk veranderd, mede door de introductie van de Mededingingswet en de oprichting van de NMa in 1998. Tot eind van de jaren negentig van de vorige eeuw kreeg de kartellist nog goedkeuring van de minister voor Economische zaken voor kartelovereenkomsten. Nu wil diezelfde minister dezelfde kartellist achter de tralies zetten. Het kan in de politiek, zoals bekend, snel gaan. Het is echter de vraag of burgers en ondernemingen zich met hetzelfde tempo kunnen aanpassen aan een zo radicale wijziging van een norm. |
Artikel |
Markt en Overheid: oplossing zoekt probleem |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 4 2010 |
Trefwoorden | wetsvoorstel Markt en Overheid, Effect toetreding op innovatie en marktstructuur, Effect toetreding op prijs |
Auteurs | Prof. dr. B.E. Baarsma en Dr. L.A.W. Tieben |
SamenvattingAuteursinformatie |
Het wetsvoorstel Markt en Overheid is een ‘drama in veel bedrijven’, waarin de wereld op een klassieke manier op zijn kop is gezet. Jarenlang hebben de regels centraal gestaan, maar is men vergeten waarvoor de regels een oplossing moeten bieden. Dit artikel betoogt dat het wetsvoorstel is geëvolueerd van een wetsvoorstel gericht op de bescherming van concurrenten naar een wetsvoorstel dat eigenlijk niks meer beschermt. En dat terwijl er wel degelijk een economische ratio achter de wetgeving voor Markt en Overheid steekt. De conclusie is dat het huidige wetsvoorstel hier door de wispelturigheid van de politiek uiteindelijk geen adequate oplossing voor biedt. |
Artikel |
De nieuwe groepsvrijstelling verticale beperkingen – een bescheiden stap vooruit |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 3 2010 |
Trefwoorden | groepsvrijstelling verticale beperkingen, wijzigingsvoorstel, Verordening (EU) nr. 330/2010 |
Auteurs | Mr. H.H.P. Lugard en Dr. T. van Dijk |
SamenvattingAuteursinformatie |
In het novembernummer van 2009 van dit tijdschrift bespraken wij de voorstellen tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2790/ 1999 en de daarbij behorende richtsnoeren die de Commissie in juli 2009 bekend maakte. Inmiddels heeft de Commissie op 20 april van dit jaar de definitieve tekst van de nieuwe verordening, Verordening (EU) nr. 330/2010, alsmede de aangepaste richtsnoeren, vastgesteld. De nieuwe regeling treedt op 1 juni 2010 in werking en zal tot 31 mei 2022 van kracht blijven. Voor overeenkomsten die ingevolge Verordening (EG) nr. 2790/1999 op 31 mei 2010 vrijgesteld zijn van het verbod van artikel 101, eerste lid, van het Verdrag betreffende de Europese Unie, maar niet in overeenstemming zijn met de voorwaarden van de nieuwe verordening, geldt een overgangstermijn van een jaar.In deze bijdrage staan wij summier stil bij de belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de Commissievoorstellen van juli 2009. Voor een uitgebreidere bespreking van de aanpassingen van de verordening en richtsnoeren verwijzen wij de lezer graag naar onze eerdere bijdrage. |
Boekbespreking |
Erik-Jan Zippro: Privaatrechtelijke handhaving van mededingingsrecht |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 3 2010 |
Trefwoorden | Privaatrechtelijke handhaving van mededingingsrecht |
Auteurs | Mr. R. Meijer |
SamenvattingAuteursinformatie |
Ook het recht kent trends. Een trend waar we de laatste tijd veel over horen is de zogenoemde privaatrechtelijke handhaving van het mededingingsrecht. Hoewel er een overvloedige hoeveelheid literatuur is verschenen over dit onderwerp ontbrak het aan een boek dat vanuit het Nederlands recht een volledig – voor zover mogelijk – overzicht gaf van de problematiek. Met de dissertatie van Erik-Jan Zippro waarop hij op 27 november 2008 is gepromoveerd aan de Universiteit Leiden is deze leemte opgevuld |
Artikel |
Europese Commissie doet recht aan discussie omtrent verticale prijsbinding |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 3 2010 |
Trefwoorden | verticale prijsbinding, hardekernbeperking, economisering mededgingingsrecht, bewijsrecht art. 101 VWEU |
Auteurs | F.A.H. van Doorn MSc LL.M. |
SamenvattingAuteursinformatie |
Een van de meest controversiële onderwerpen in het mededingingsrecht is zonder twijfel het beleid ten aanzien van verticale prijsbinding. Hoewel economische theorieën en ontwikkelingen in de VS op het eerste gezicht aanleiding lijken te geven voor een andere conclusie, kiest de Commissie er in de nieuwe groepsvrijstelling en bijbehorende richtsnoeren opnieuw voor om deze omstreden verticale restrictie als hardekernbeperking aan te merken. Door te kiezen voor deze strikte regel, maar toch de deur open te laten voor rechtvaardigingen in individuele gevallen, doet de Commissie recht aan de juridische én de economische discussie, waarin het instrument nu eenmaal de schijn tegen heeft. |
Redactioneel |
Faalangst? |
Tijdschrift | Markt & Mededinging, Aflevering 3 2010 |
Trefwoorden | marktwerking, onderlinge mededinging, inperking private sectoren |
Auteurs | Mr. R. Wesseling |
SamenvattingAuteursinformatie |
Als op één dag de heruitgave van Het Kapitaal (Karl Marx) en De utopie van de vrije markt (Hans Achterhuis) in de krant worden besproken dan kan dat toeval zijn. Als in diezelfde krant How markets fail (John Cassidy) met een serie vergelijkbare boeken centraal staat in een artikel over het einde van het economisch systeem dan hoeft dat op zichzelf ook nog niks te betekenen. Maar als tegelijkertijd op de opinie pagina’s een verhitte discussie wordt gevoerd over de voor- en nadelen van marktwerking dan begint het gevoel zich op te dringen dat er iets aan de hand is.1x Zie bijvoorbeeld Het Financieele Dagblad 20 april 2010, OptiekDebat, p. 7. Marktwerking als ordeningsprincipe van economieën – of van samenlevingen – staat onder druk. De aanval lijkt zich daarbij te richten op de ‘vrije’ marktwerking. Marktwerking en onderlinge mededinging tussen ondernemingen als economische Grundnorm blijven vooralsnog buiten beeld. Maar, zo luidt de breed gehoorde oproep nu, de markt moet worden ingetoomd. De resultaten van vrije marktwerking zijn potentieel pervers. De samenleving is gediend bij een sterke overheid die de private actoren inperkt. Noten
|