Door middel van zijn eerste transactiebeslissing ooit beëindigde het auditoraat van de Belgische mededingingsautoriteit op 22 juni 2015 een langlopend onderzoek naar retailprijsafspraken tussen supermarkten en hun leveranciers. Ondanks de eerste succesvolle toepassing van deze nieuwe schikkingsprocedure bevestigt de Belgische beslissing bovenal de onzekerheden omtrent de mededingingsrechtelijke beoordeling van ‘hub & spoke’ afspraken alsmede de beperkte reikwijdte van schikkingen als alternatieve instrumenten van mededingingshandhaving.

Deze bijdrage gaat in op de ACM-besluiten inzake Burg en Kühne van 25 juli 2015. Met de besluiten deelde ACM boetes uit aan twee producenten van industrieel natuurazijn en vijf van hun medewerkers wegens deelname aan een kartel. In deze bespreking besteden de auteurs aandacht aan (1) de boetes opgelegd aan ‘feitelijk leidinggevenden’ en het impliciete ACM-beleid daaromtrent, (2) de boeteverhoging van 20 procent opgelegd aan een feitelijk leidinggevende, omdat deze zich volgens ACM ten onrechte beriep op zijn zwijgrecht en (3) het nieuwe begrip ‘vereenvoudigde afdoening’, dat in feite neerkomt op een schikking met ACM.

Op 27 april 2015 gaf de Europese Commissie beschikkingen naar aanleiding van een zevental staatssteunmeldingen waarbij zij uitsprak dat in al die zaken geen sprake was van een steunmaatregel omdat de aangemelde steunmaatregelen geen substantieel effect op de tussenstaatse handel zouden hebben (het begeleidende persbericht gebruikt de woorden significant effect). Volgens het begeleidende persbericht geven de beschikkingen aanvullende richtsnoeren voor de bepaling welke zaken wel en niet door de Commissie moeten worden beoordeeld, zodat zij zich kan focussen op zaken met een grote impact op de interne markt. In dit artikel wordt ingegaan op de vraag hoe de zeven beslissingen zich verhouden tot eerdere jurisprudentie van het Hof van Justitie en eerdere beschikkingen van de Commissie op het punt van het criterium ‘beïnvloeding van de tussenstaatse handel’ van artikel 197 lid 1 VWEU. Tevens wordt nagegaan in hoeverre deze nieuwe beschikkingen daadwerkelijk duidelijkheid geven over de toepassing van dit criterium en of er een beter alternatief is om de werklast van nationale autoriteiten en Commissie te verminderen.

Gebiedsontwikkelingsprojecten roepen regelmatig staatssteunvragen op. De hier besproken zaak Leidschendam is daarvan een voorbeeld: een renovatieproject waarbij als gevolg van de crisis de afspraken tussen de gemeente en de ontwikkelaar zijn herzien. Volgens de Commissie was die herziening eenzijdig ten gunste van de ontwikkelaar. Begin 2013 vaardigde zij een verbodsbeschikking met terugvorderingsbevel uit. Op 30 juni 2015 oordeelde het Gerecht dat de Commissie onvoldoende zorgvuldig onderzoek had gedaan om te kunnen vaststellen dat de gemeente aan de ontwikkelaar staatssteun had verleend. Centraal in deze uitspraak staan de eisen die het Gerecht stelt aan de particuliere-investeerdertoets bij de herziening van een bouwproject.

Mededingingstoezicht op ziekenhuisfusies moet waarborgen dat ziekenhuizen de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg bevorderen. Dit artikel onderzoekt of ACM die taak waarmaakt. Dat gebeurt vanuit het perspectief van de burger, de consument en de ondernemer.

Op 18 december 2014 oordeelde de Rechtbank Rotterdam over de gegrondheid en hoogte van de boetes opgelegd door ACM aan handelaren op executieveilingen. Deze handelaren hadden zich naar de mening van ACM in de periode 2000-2009 schuldig gemaakt aan overtredingen van het kartelverbod van artikel 6 lid 1 Mw. Volgens de rechtbank beschikte ACM over voldoende bewijs om de gedragingen te kunnen kwalificeren als één enkele inbreuk en de handelaren voor die enkele inbreuk aansprakelijk te houden. De rechtbank achtte een verlaging van de opgelegde boetes met 10 procent passend door de financiële gevolgen voor de handelaren van de ACM-besluiten.

In het eerste besluit van ACM sinds het volledig in werking treden van de Wet markt en overheid verklaart zij voor recht dat de gemeente Zeewolde in strijd heeft gehandeld met het gebod van kostendoorberekening (art. 25j Mw) bij de verhuur van ligplaatsen in de ‘Aanloophaven’. De gemeente probeert ACM de wind uit de zeilen te nemen door een algemeenbelangbesluit te nemen op grond van artikel 25h lid 6 Mw. De intrigerende vraag is of dat ook met terugwerkende kracht tot 1 juli 2014 kan, zoals de gemeente stelt en ACM – begrijpelijkerwijze – betwist.

Standaard-essentiële octrooien (‘SEP’s’) zijn octrooien die essentieel zijn voor de toepassing van een bepaalde industriestandaard. Van SEP-houders wordt doorgaans vereist dat zij zich ertoe verbinden hun SEP’s onder fair, reasonable and non-discriminatory (FRAND) voorwaarden in licentie te geven. Het Hof van Justitie bepaalde dat een SEP-houder die een FRAND-verklaring heeft afgelegd, misbruik maakt van zijn machtspositie indien hij zijn SEP handhaaft zonder de vermeende inbreukmaker de mogelijkheid te geven om een FRAND-licentie te nemen. Met dit arrest geeft het Hof van Justitie duidelijkheid over de stappen die van de SEP-houder en de licentienemer worden verwacht tijdens FRAND-onderhandelingen.

De vergaande overheidsbemoeienis in het kader van de overnamestrijd rondom Alstom en AstraZeneca roept de vraag op of er in een Europese context juridisch gezien nog ruimte is voor een industriebeleid dat is gericht op het creëren, ondersteunen of beschermen van European en national champions. In dit artikel wordt deze vraag benaderd vanuit de Europese concentratiecontroleregels. Voor zover het gewenste beleid niet reeds op grond van de materiële toets in de CoVo kan worden verwezenlijkt, wordt ingegaan op de vraag welke mechanismen de CoVo bevat om te bepalen of, en zo ja, wanneer de mededinging in dat verband zou moeten wijken.

De Richtlijn inzake schadevorderingen beoogt de ‘civielrechtelijke handhaving’ van het mededinginsgrecht te bevorderen door schadevergoedingsacties te stimuleren. De schade die door (met name) een kartel is veroorzaakt, dient geheel te worden vergoed. Economisch gezien betekent dit een extra financiële belasting bovenop de bestuursrechtelijke boete. Het lijkt dan aannemelijk dat de afschrikwekkende werking op kartelgedrag wordt vergroot. Of dat zo is, hangt af van diverse factoren, zoals de boete, pakkans, mogelijkheid tot schikken en de kans op het feitelijk verkrijgen van een schadevergoeding.

In dit artikel gaan wij in op het beoordelingskader van ACM bij fusies tussen ziekenhuizen. Wij bespreken de marktafbakening, de disciplineringsmogelijkheden van zorgverzekeraars en de rol van patiënten. Wij reflecteren hierop aan de hand van onze persoonlijke ervaringen. Het doel hiervan is om een beter beeld te geven van het toezicht van ACM en de afwegingen die daarin een rol spelen. Wij concluderen dat het toezicht op ziekenhuisfusies baat kan hebben bij: (1) meer inzicht in de effecten van fusies, (2) een betere onderbouwing van de inbreng van vooral zorgverzekeraars en (3) betere beschikbaarheid van kwaliteitsinformatie over ziekenhuizen.