In dit artikel bespreekt de auteur de vraag of maatregelen en autonome ontwikkelingen die blijkens de PAS-uitspraak niet mogen worden betrokken in de passende beoordeling op grond van art. 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn wel een rol kunnen spelen in de ADC-toets op grond van art. 6, vierde lid, van de Habitatrichtlijn. Dit is interessant, omdat dit (bij een positief antwoord) de haalbaarheid van deze oplossingsrichting (al dan niet door toepassing in een nieuw programma) kan vergroten.

In deze bijdrage gaat de auteur in op het feitencomplex achter drie elementen uit de Urgenda-uitspraak van het Gerechtshof Den Haag. Het gaat om de noodzaak om de temperatuurstijging te beperken tot twee graden, de invloed die Nederlandse emissies op wereldschaal hebben, en de kosten van emissiereducerende maatregelen.

In deze bijdrage doen de auteurs verslag van een onderzoek naar bestuursgeschillen die in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is uitgevoerd.

De Dienstenrichtlijn bevat een opmerkelijke wetgevingshypothese voor het omgevingsrecht: dat schaarse vergunningen in het bijzonder geschikt zijn voor het management van schaarse natuurlijke hulpbronnen en dat deze door een selectie tussen gegadigden verdeeld moeten worden. Wat maakt schaarse vergunningen voor natuurlijke schaarste zo bijzonder? Deze bijdrage verkent deze hypothese in het licht van de economische theorie en een analyse van de betekenis van schaarste voor publieke rechten. Het resultaat is een economische blik op het omgevingsrecht en enkele reflecties op de rechtsontwikkeling van schaarse publieke rechten.

In deze bijdrage onderzoeken auteurs de connectie tussen energietransitie en het omgevingsrecht. Hierbij staat de vraag centraal hoe de keuze voor groot- of kleinschalige maatregelen het omgevingsrechtelijk kader en de ruimte voor een lokale ruimtelijke afweging kan beïnvloeden. Daarbij worden twee transitiepaden nader bekeken: windenergie op land (als onderdeel van het verduurzamen van de elektriciteitsproductie) en de verduurzaming van ruimteverwarming en warm tapwater in de gebouwde omgeving.

In zijn bijdrage gaat de auteur in op een tweetal vragen: (1) Strookt het Nederlandse criterium ‘goede ruimtelijke ordening’ van artikel 3.1 lid 1 van de Wet ruimtelijke ordening met het in de Dienstenrichtlijn opgenomen verbod op het hanteren van economische criteria voor de toelating en het verrichten van diensten? (2) Wat betekenen de in artikel 15 lid 3 van de Dienstenrichtlijn opgenomen eisen, met name de eis van evenredigheid, voor de motivering van een bestemmingsplan en de rechterlijke toetsing?

In deze bijdrage bespreekt de auteur het wetsvoorstel ‘Wet kwaliteitsborging voor het bouwen’, zoals dit is behandeld in de Eerste Kamer voor het zomerreces van 2017.

Naar aanleiding van wijzigingen van ruimtelijkeordeningswetgeving, de schorsing van enkele bepalingen van de Verordening ruimte 2014 van de provincie Zuid-Holland vanwege (vermeende) strijd met de Dienstenrichtlijn en prejudiciële vragen van de Afdeling bestuursrechtspraak aan het Hof van Justitie wordt in dit artikel de relatie tussen de Dienstenrichtlijn en de ruimtelijke ordening besproken.

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen realiseert de privatisering van het bouwtoezicht. Eerdere ervaringen, in binnen- en buitenland, laten zien dat de privatisering van toezicht gepaard kan gaan met negatieve effecten. Dit artikel bekijkt hoe privaat toezicht in de bouwsector kan worden geïntroduceerd, gelet op de mogelijke negatieve effecten, knelpunten en belangen van de diverse actoren. De auteur besluit met het formuleren van enkele aanbevelingen ter inperking van de mogelijke negatieve effecten.

Een van de ontwerpprincipes van de Omgevingswet is dat de rechtsbescherming op een gelijkwaardig niveau blijft. In dit artikel wordt toegelicht hoe de rechtsbescherming voor de verschillende instrumenten is geregeld in de Omgevingswet en wat er verandert ten opzichte van de huidige situatie. De vraag is daarbij niet alleen of de mogelijkheden tot rechtsbescherming gelijkwaardig zijn, maar ook of die mogelijkheden gelijkwaardig zijn voor de diverse spelers binnen het omgevingsrecht. Daarbij zijn in ieder geval het bestuursorgaan, de initiatiefnemer (aanvrager) en de derde-belanghebbende te onderscheiden.

De toepassing van Europese natuurbeschermingsregels wordt bij veel infrastructurele projecten als juridische belemmering ervaren. In deze bijdrage geven de auteurs een positieve blik op de ervaringen in of nabij Natura 2000-gebieden in Noordwest-Europese estuaria en kustgebieden en stellen dat Natura 2000 niet per se een struikelblok hoeft te vormen, en dat het toepassen van innovatieve ontwerpmethoden als Bouwen met de Natuur het verschil kan maken voor de implementatie van Natura 2000 op projectniveau. Empirisch bewijs hiervoor is in veertien cases gezocht, waarbij drie verschillende onderzoeksontwerpen zijn gebruikt. Afgesloten wordt met een vooruitblik naar wat dit betekent voor de private partijen en overheden, voor de evaluatie van Natura 2000 in 2015 en voor Bouwen met de Natuur als innovatieve ontwerpmethode.

In dit artikel gaat de auteur in op de stappen 3 en 4 van de Utrechtse aanpak van kantorenleegstand. Centraal daarbij staat de rol van de provinciale instrumenten (de structuurvisie en het inpassingsplan) en de wijze waarop door de provincie geprobeerd wordt het risico op te honoreren planschadeclaims zo veel mogelijk te beperken. Aan de in vergelijking hiermee optredende nadelen wanneer zou zijn gekozen voor het vaststellen van algemene regels wordt eveneens aandacht besteed. Daarbij komen ook zaken als taakverwaarlozing en interbestuurlijk toezicht aan de orde.

In dit artikel bespreekt de auteur de voorgestelde nieuwe termijnen voor de inwerkingtreding van het Omgevingsplan en de Omgevingsvergunning in de Omgevingswet. Daarbij komt aan de orde of deze nieuwe voorgestelde termijnen wel of niet uniform zijn en/of deze een verbetering betekenen ten opzichte van de huidige situatie.

In dit artikel wordt inzicht gegeven in de totstandkoming van de Omgevingswet. Naar aanleiding van gesprekken met enkele direct betrokkenen bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Raad van State en Tweede Kamer wordt inzicht gegeven in de wijze waarop deze partijen omgaan met de uitdaging die de Omgevingswet vormt.

Op 1 oktober 2012 is de Wet revitalisering generiek toezicht (Wrgt) in werking getreden. De Wrgt is niet van toepassing op de reactieve en proactieve aanwijzingsbevoegdheid in de Wet ruimtelijk ordening (Wro). Dit is gebaseerd op de (onjuiste) aanname dat de aanwijzingen geen interbestuurlijk toezicht zouden zijn, zoals door de Wrgt wordt gereguleerd. In deze bijdrage wordt beargumenteerd waarom de aanwijzingsbevoegdheden wel tot het interbestuurlijk toezicht behoren. Betoogd wordt dat de reactieve aanwijzing geen meerwaarde heeft ten opzichte van de instrumenten die de Wrgt biedt. In de aankomende Omgevingswet kan de reactieve aanwijzing van Rijk en provincie dan ook worden gemist.

Deze bijdrage biedt een rechtseconomische beschouwing van het Europese emissiehandelssysteem voor broeikasgassen. Daarbij wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van de bevoegdhedenverdeling tussen Europa en de lidstaten, de wijze waarop de bevoegdhedenverdeling functioneert en worden aanbevelingen gedaan voor de toekomstige verdeling van bevoegdheden.

Het voorstel voor de Wet natuurbescherming beoogt één overkoepelende regeling te bieden voor het Nederlandse natuurbeschermingsrecht. Daarbij is als uitgangspunt gekozen dat de bestaande regelgeving versoberd moet worden en dat aansluiting moet worden gezocht bij de Europese regelgeving. In deze kritische bijdrage bespreken de auteurs het wetsvoorstel, de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de bestaande regelgeving, mogelijke conflicten met Europees en internationaal recht, benoemen ze gemiste kansen en geven ze mogelijke alternatieven voor het wetsvoorstel.