Alle circa 7 miljoen woningen in Nederland moeten in 2050 aardgasvrij zijn. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de gemeente. Onduidelijk is echter of, en zo ja hoe, de gemeente woningeigenaren met het (toekomstig) publiekrechtelijk instrumentarium tot afschakeling van het aardgas kan verplichten. In deze bijdrage wordt deze vraag beantwoord. Waar de gemeente nu nog geen verplichting tot het afschakelen kan opleggen, is dit na de inwerkingtreding van de Omgevingswet naar verwachting wel het geval. Het opleggen van de verplichting moet voldoen aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en blijft binnen de grenzen van het eigendomsrecht.

Dit redactioneel gaat in op de uitspraak van de grote kamer van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State over het vertrouwensbeginsel in het omgevingsrecht.

Auteurs, die werkzaam zijn in de bestemmingsplanpraktijk, gaan in op de vraag welke effecten het arrest van het Hof zal en kan hebben voor de gemeentelijke praktijk ten aanzien van het faciliteren van detailhandel. Zij geven daarbij diverse voorbeelden en betrekken bij de vraag naar de toekomst ook de provinciale verordeningen. Tot slot kijken zij vooruit naar de Omgevingswet.

In deze bijdrage wordt onderzocht of het huidige en toekomstige omgevingsrechtelijk instrumentarium voldoende mogelijkheden en/of stimulansen biedt om volledig circulaire steden mogelijk te maken. Daarbij komen de volgende onderwerpen aan de orde. Eerst wordt ingegaan op de eisen die aan de circulariteit van bouwwerken kunnen worden gesteld in de ontwerpfase. Besproken wordt in hoeverre de ambities van gemeentelijke ‘koplopers’ kunnen worden vormgegeven door strenge(re) eisen te stellen aan het materiaalgebruik bij nieuwbouw. Vervolgens wordt ingegaan op de vraag in hoeverre circulariteit bij bestaande bouw kan worden bereikt. Daarbij gaat het zowel om het planologisch instrumentarium om leegstand tegen te gaan, als om de eisen die kunnen worden gesteld aan verantwoord materiaalgebruik bij renovatie. Daarna komen de mogelijkheden in de sloopfase van een bouwwerk aan de orde: in hoeverre kunnen eisen worden gesteld ten aanzien van de scheiding van waardevol bouw- en sloopmateriaal?

In dit artikel staat het juridische instrumentarium voor actief waterbeheer centraal. Onder actief beheer worden de concrete maatregelen van de waterbeheerder verstaan om de doelen van de Wtw voor de watersystemen in zijn beheer te realiseren. Actief beheer wordt onderscheiden van passief beheer: de planvorming, het stellen van regels, vergunningverlening en handhaving. De juridische instrumenten voor het actieve beheer zijn de legger, het peilbesluit, het projectplan en gedoogplichten. In dit artikel worden deze instrumenten achtereenvolgens behandeld.

In dit artikel gaan de auteurs in op de rol die het voorzorgsbeginsel speelt in de uitspraak van de Rechtbank Den Haag over de aansprakelijkheid van de Staat vanwege de Q-koortsepidemie.

In deze bijdrage bespreekt de auteur het wetsvoorstel ‘Wet kwaliteitsborging voor het bouwen’, zoals dit is behandeld in de Eerste Kamer voor het zomerreces van 2017.

In deze bijdrage beschrijft en bespreekt de auteur de consultatieversie van de Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet. Het artikel bevat een schets en een beoordeling van de instrumenten in de Aanvullingswet.

In dit artikel wordt het omgevingsplan besproken. Na een weergave van de totstandkomingsgeschiedenis van dit instrument wordt de inhoud van het omgevingsplan behandeld. Aan de orde komen de verschillende regels die het omgevingsplan moet bevatten, de bevoegdheid om het omgevingsplan vast te stellen, de omgevingswaarden en de programma’s. Ook wordt ingegaan op de wijze waarop het omgevingsplan als toetsingskader voor omgevingsvergunningen gaat functioneren.

In deze bijdrage wordt door de auteur, aan de hand van een weergave van actuele en relevante jurisprudentie, de stand van zaken met betrekking tot de beginselplicht tot handhaving, inclusief een verkenning van het begrip ‘concreet begin van legalisatie’, gegeven. Hierbij zal worden aangetoond dat de beginselplicht zich inmiddels uitstrekt tot handhaving, preventieve handhaving en invordering van verbeurde dwangsommen.

Het risico van een zwaar ongeval door de ongewilde ontsnapping van gevaarlijke stof moet door bedrijven adequaat worden beheerst. Dit is sinds 2000 in het Besluit risico’s zware ongevallen (Brzo) geregeld. Aan de bedrijven worden vergaande eisen opgelegd en van de overheid wordt een gezamenlijke en gestructureerde aanpak verlangd. Deze bijdrage beschrijft de ontwikkelingen die zich onder invloed van deze regelgeving in Nederland in de afgelopen tien tot dertien jaar hebben voorgedaan. In het bijzonder wordt de rol van het toezicht beschreven en de eisen die op grond van praktijkervaringen aan goed toezicht gesteld dienen te worden. De recente aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) en de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) worden vanuit deze praktijkvisie besproken.

Naar aanleiding van de in februari 2013 gepubliceerde toetsversie van de Omgevingswet gaat de auteur in op de gevolgen van het wetsvoorstel voor natuur en milieu. Er worden ook aandachtspunten benoemd die in het belang van natuur en milieu in acht moeten worden genomen bij de uitwerking van de onderliggende regelgeving. Daarbij wordt aandacht besteed aan de algemene systematiek van de wet, de normstelling door de formele wetgever, de projectprocedure, de programmatische aanpak, de rechtsbescherming, de handhaving, de m.e.r. en de zorgplichten in het wetsvoorstel.

In deze bijdrage vindt een verkenning plaats van de wenselijkheid, de praktijk en enige juridische aanknopingspunten van een duurzame(re) openbare ruimte. In dit verband wordt onder een ‘duurzame openbare ruimte’ verstaan: een openbare ruimte die in redelijke mate bestand is tegen extreme lokale klimaatinvloeden, met name wateroverlast en hittestress (droogte). Uit onderzoek van de VROM-Inspectie (2010) blijkt dat in bestemmingsplannen weinig over klimaatadaptatie is terug te vinden. De auteur constateert dat de gemeente kosten van verduurzaming van de openbare ruimte kan verhalen in het kader van de grondexploitatie. Daarnaast noemt hij een vijftal juridische aanknopingspunten om een gemeente aan te spreken op haar verantwoordelijkheid tot verduurzaming van de openbare ruimte.

F.R. Vermeer, Gedogen door bestuursorganen, Kluwer 2010

Auteurs bespreken de belangrijkste civielrechtelijke jurisprudentie over bodemverontreiniging uit de periode 2005-2008. Deze periode toont betrekkelijk weinig procedures over kostenverhaal door de overheid op grond van onrechtmatige daad en ongerechtvaardigde verrijking. De geringere hoeveelheid verhaalsjurisprudentie geeft schrijvers de ruimte voor een meer omvattend overzicht van de civielrechtelijke aansprakelijkheidsjurisprudentie, waarbij zowel de contractuele als de buitencontractuele aansprakelijkheden aan bod komen. De nadruk ligt daarbij ditmaal op de contractuele aansprakelijkheid, waarover de Hoge Raad een aantal interessante arresten gewezen heeft. Daaropvolgend komt het buitencontractuele recht aan bod. Aandacht krijgen de verhaalsacties van de overheid op grond van onrechtmatige daad en de actie uit ongerechtvaardigde verrijking. De aansprakelijkheid voor het in het verkeer brengen van verontreinigde grond volgt daarop. Auteurs sluiten af met een korte afronding.