Op wie rust de kwalitatieve aansprakelijkheid voor gebrekkige zaken en dieren die worden gebruikt door zelfstandige hulppersonen? Hoewel ons economische verkeer zich in toenemende mate kenmerkt door flexibele (arbeids)relaties, heeft deze vraag nog niet veel aandacht genoten. Aan de hand van een bespreking van art. 6:181 BW wordt de opgeworpen vraag aan een beschouwing onderworpen.

Deze recensie gaat in het bijzonder in op Kolders centrale stelling dat de kwalitatieve aansprakelijkheid van de bedrijfsmatig gebruiker het primaat zou moeten hebben boven die van de bezitter. Daarnaast komt het criterium voor bedrijfsmatig gebruik dat Kolder introduceert aan de orde, evenals diens voorstel voor stroomlijning van de tekst van art. 6:181 BW.

Annotatie bij HR 13 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:601 (Shaken baby). In dit arrest geeft de Hoge Raad uitleg aan de opzetclausule die sinds 2000 in de AVP gehanteerd wordt. Gekeken wordt naar de invloed van de geestesstoornis op de toepassing van de opzetuitsluiting en er wordt een vergelijking getrokken met het strafrecht.

Het hier te bespreken arrest, waarin aan de orde was of een ziekenhuis aansprakelijk is voor schade als gevolg van een te laat uitgevoerde operatie, geeft aanleiding voor enkele gedachten over en praktische wenken voor de afbakening van kansschade, proportionele aansprakelijkheid en de omkeringsregel ten opzichte van elkaar. De drie figuren komen hier samen. Getracht wordt de grenzen nader in kaart te brengen.

Het aloude adagium in pari delicto wordt in de jurisprudentie maar zelden in expliciete bewoordingen gebruikt. Het heeft in Nederland echter wel degelijk betekenis. Onbetamelijk gedrag van de benadeelde zou zelfs vaker reeds bij de vestiging van aansprakelijkheid in beeld moeten komen, en niet pas bij de omvang van aansprakelijkheid.

Vanwege HR 27 mei 2016, ECLI:NL:HR:2016:996 vraagt de auteur aandacht voor de wellicht ‘gemakkelijkere’ en onbekende mogelijkheid om vergoeding van de waarde van onverschuldigde en naar hun aard niet ongedaan te maken prestaties ex art. 6:210 BW te vorderen. Deze grondslag lijkt vanuit processueel perspectief zelfs te prefereren boven de ongerechtvaardigde verrijking.

In hoeverre staat onvoorzichtigheid van de belegger in de weg aan diens bescherming door de bancaire zorgplicht? De auteur bespreekt deze vraag in het kader van een collectieve actie en gaat tevens in op de mogelijkheid om daarin een oordeel te krijgen omtrent het beschermingsbereik van een geschonden norm (relativiteit ‘in strikte zin’).

Volgens de Hoge Raad zijn medebezitters van gebrekkige opstallen ook jegens elkaar aansprakelijk. Recentelijk oordeelde de Hoge Raad dat zo’n aansprakelijkheid niet geldt voor medebezitters van dieren. De auteur bespreekt en becommentarieert beide arresten. Verder onderzoekt de auteur wat de uitkomst zal zijn bij roerende zaken en bij medebedrijfsuitoefenaars.

In deze recensie wordt het proefschrift Vernietiging van overeenkomsten op grond van laesio enormis, dwaling of misbruik van omstandigheden van Igor van Loo besproken. De recensent heeft waardering voor de gedurfde visie van Van Loo ten aanzien van de rol van nadeel c.q. gelijkwaardigheid van prestaties in het contractenrecht, maar plaatst kritische kanttekeningen vanuit methodologisch en juridisch-dogmatisch perspectief.

Bespreking van twee recente arresten over ‘automatische toerekening’ krachtens verkeersopvatting in geval van rechtsdwaling of naderhand vernietigde besluitvorming. Deze bekende subregel wordt daarin uitgebreid naar supranationaal recht en naar handelen door een geprivatiseerd overheidsorgaan. De achtergrond van deze vorm van toerekening komt aan de orde, evenals bespreking van een recent pleidooi om daarin het ‘profijtbeginsel’ te betrekken.

In deze bijdrage wordt de botsing tussen het retentierecht en de oudere gerechtigde op de zaak – in het bijzonder de hypotheekhouder – onderzocht. De conclusie is dat het retentierecht wellicht minder snel tegen de oudere hypotheekhouder kan worden ingeroepen dan wel wordt gedacht.

Procederen kan onrechtmatig zijn. In het licht van het fundamentele recht op toegang tot de rechter is daarvan niet spoedig sprake. De mogelijke sanctie van een procedeerverbod komt in vergelijking met schadevergoeding bovendien bijzonder ingrijpend voor. Dit verklaart dat procedeerverboden zeldzaam zijn. Toch is de verbodssanctie niet zonder betekenis, en kan deze in gevallen van dreigende kansloze procedures en ‘juridische stalking’ een nuttige rol vervullen. Toepassing en nadere ontwikkeling van kostenprikkels kunnen waarschijnlijk een veel belangrijker bijdrage leveren aan het tegengaan van ongewenst procesgedrag.

In dit artikel wordt aan de hand van het arrest HR 19 april 2013, NJ 2013/239 (Alheembouw/HDI-Gerling) de vraag behandeld hoe ten opzichte van de in de jurisprudentie ontwikkelde gevalstypen van contractsuitleg de uitleg van een derdenbeding in een verzekeringsovereenkomst te plaatsen is. Wanneer is van zo’n beding sprake en welke uitlegmaatstaf moet hierbij worden gehanteerd?

In deze bijdrage wordt aan de hand van recente rechtspraak van lagere instanties besproken of het fiduciaverbod nieuw leven is ingeblazen. De auteur behandelt daarbij de ontwikkeling van de fiduciaire eigendomsoverdracht onder het oud BW, de invoering van het fiduciaverbod in 1992 en de relativering ervan over de afgelopen twee decennia.

In december 2012 heeft de Hoge Raad door middel van twee arresten het onderscheid tussen het leerstuk van de proportionele aansprakelijkheid en het leerstuk van de kansschade bevestigd. In deze bijdrage wordt de totstandkoming van beide leerstukken, alsmede de discussie in de literatuur beschreven. Vervolgens worden de verschillen tussen de leerstukken nader uitgewerkt en geeft de auteur haar visie of de leerstukken wel of niet van elkaar onderscheiden dienen te worden.

Een overeenkomst kan de rechtspositie van een derde in principe niet wijzigen. Dit wordt wel aangeduid als het beginsel van de ‘relativiteit van de overeenkomst’. In deze bijdrage wordt ingegaan op de wijze waarop dit beginsel op het moment in de literatuur wordt benaderd en de praktische relevantie hiervan.

In de voorganger van het Maandblad voor Vermogensrecht is geschreven over gemengde overeenkomsten, de samenloop van verschillende door de wet benoemde bijzondere overeenkomsten, waarvoor art. 6:215 BW een grondslag biedt. Deze bijdrage bouwt hierop voort. Daartoe wordt ingegaan op de samenloop van verschillende wetsbepalingen en op de samenloop van overeenkomsten, om daarna in te gaan op de norm van art. 6:215 BW. Vervolgens wordt aan de hand van jurisprudentie de betekenis van art. 6:215 BW in de praktijk besproken.

Kwalitatieve aansprakelijkheid voor dieren: bezitter (art. 6:179 BW) of bedrijfsmatig gebruiker (art. 6:181 BW)? De lastige term ‘gebruikt’ in art. 6:181 BW.

Kan een schuldenaar gebruik maken van een opschortingsrecht zonder mee te delen dat en op welke grond hij opschort? De wet zwijgt hierover. Uit een arrest van afgelopen nazomer blijkt dat de Hoge Raad zijn op dit punt eerder uitgezette richtsnoeren tot een ‘bestendig kader’ heeft gevormd. Deze bijdrage beoogt dit kader te verhelderen en aldus de praktijk meer houvast te bieden bij beantwoording van eerdergenoemde vraag.

Een collectief actiemechanisme dat zich in het bijzonder richt tegen onredelijke algemene voorwaarden is geregeld in Afdeling 6.5.3 BW (Algemene voorwaarden), in het bijzonder in de art. 6:240-243 BW. De Afdeling geeft regels voor de mogelijkheid dat bedingen in algemene voorwaarden op vordering van belangenorganisaties, waaronder consumentenorganisaties door een bijzondere rechter onredelijk bezwarend worden verklaard. In deze bijdrage een overzicht van haar toepassing door exclusief bevoegde rechter, Hof Den Haag.