Diverse toezichthouders hebben vertrouwen in ondertoezichtstaanden gekozen als uitgangspunt. Inspecteurs van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) vinden vertrouwen een lastig te hanteren begrip. Tegelijk geven zij aan dat vertrouwen wel een grote rol speelt bij hun oordeel en handhaving. Ze missen echter handvatten om de afweging van vertrouwen in de zorgaanbieder te kunnen expliciteren en te onderbouwen. Dit is voor de IGJ aanleiding om vanuit het perspectief van de IGJ praktijkonderzoek te doen naar het begrip vertrouwen. Dit leidt tot het afwegingskader.

Politici en wetenschappers zijn het er al jaren over eens dat extern toezicht en intern toezicht kunnen verbeteren wanneer zij elkaar zouden aanvullen en versterken. Toch spreken interne en externe toezichthouders elkaar zelden. Dit artikel brengt de plaats van het interne toezicht in de praktijk van extern toezichthouders in kaart. Uit het onderzoek blijkt dat interne toezichthouders zich gestaag een plek verwerven in de toezichtpraktijk van externe toezichthouders, maar structureel beleid is nog schaars. Door inzichten uit de literatuur en de praktijk van de externe toezichthouders is het mogelijk de keuzes die gemaakt worden in het vormgeven van de relatie tussen intern en extern toezicht beter te onderbouwen.

Voor beleggingsaanbiedingen aan particulieren die buiten toezicht vallen, geldt sinds 2012 een verplichte vrijstellingsvermelding in een vast formaat. In een gerandomiseerd experiment tonen we aan dat afwezigheid van de melding ‘Let op! U belegt buiten AFM-toezicht. Geen vergunning- en prospectusplicht voor deze activiteit’ leidt tot een hogere investeringsintentie (het effect op het daadwerkelijke gedrag is niet gemeten), vooral bij vermogende respondenten die de melding niet kennen (58 procent van de populatie). Dit lijkt in lijn met een doel van de waarschuwing, namelijk consumenten beschermen door ze te wijzen op hun grotere eigen verantwoordelijkheid bij deze producten. Met dit gerandomiseerde experiment laten we zien dat het nuttig en uitvoerbaar is voor toezichthouders om hun interventies te testen op effectiviteit.