In dit artikel wordt de waarde van het instituut parlement verkend. Daartoe analyseert de auteur eerst een lezing die de Nederlandse staatsrechtsgeleerde C.W. van der Pot in 1925 over dit thema hield bij de VWR. Vervolgens wordt Van der Pots opvatting gecontrasteerd met de diametraal tegengestelde benadering van Carl Schmitt, die zich, rond dezelfde tijd, over dit vraagstuk boog in Duitsland. Tot slot schetst de auteur, via een alternatieve, wellicht excentrieke, interpretatie van Schmitt waar een belangrijke waarde van het moderne parlement zou kunnen liggen.

Hoe was het met de Nederlandse rechtsfilosofie gesteld in de eerste jaren na de bevrijding? In die periode lag binnen de Vereniging voor Wijsbegeerte des Rechts (VWR) het accent op de verhouding tussen recht en gerechtigheid in het licht van het recente verleden. Dit artikel bespreekt interventies van drie actieve VWR-leden in de jaren 1946-1949: C.M.O. van Nispen tot Sevenaer, I. Kisch en G.E. Langemeijer. Gelet op het sterke accent op de relatie tussen recht en moraal in deze periode, is het niet verwonderlijk dat de rechtsfilosofie van Gustav Radbruch destijds binnen de VWR veel bijval kreeg. Wat was Radbruchs invloed op deze drie rechtsfilosofen? Het artikel besluit met een bespreking van de herdenkingsrede die VWR-voorzitter M.P. Vrij in 1949 uitsprak bij het dertigjarig bestaan. Deze rede markeert het eindpunt van vier jaar van intensieve aandacht voor de rechtsfilosofische implicaties van de ervaring van juridisch onrecht.

In dit artikel presenteer ik een nieuwe ‘nominalistische’ theorie van de rechtssubjecten en laat ik zien waarom geen van de tot nu gepresenteerde theorieën de toets der kritiek kan doorstaan. Het artikel valt uiteen in een constructief en een kritisch deel. In het constructieve deel presenteer ik eerst de nominalistische theorie van de rechtssubjecten. Deze theorie richt zich op de persoonlijke elementen van het rechtssysteem en begrijpt rechtspersonen en organen als namen die uitsluitend bestaan binnen het rechtssysteem. In het kritische deel presenteer ik vervolgens een overzicht van de tot nu toe verdedigde theorieën van de rechtspersoon. Het gaat daarbij respectievelijk om de sociaal-biologische of organische leer, de sociologische leer, de sociologisch-juridische leer, de fictieleer en de leer van het (gepersonifieerde) normencomplex. Aan de hand van enkele algemeen geaccepteerde kenmerken van de rechtspersoon laat ik ten slotte zien waarom geen van deze alternatieve theorieën de toets der kritiek kan doorstaan.

The author argues that normative questions in social law are in need of a more philosophical approach. This is particularly true for the evaluation of Work-first arrangements. She proposes to evaluate workfare policies from the perspective of the reciprocity principle as it is deployed in the work of the liberal egalitarians John Rawls and Stuart White. While Rawls’ interpretation of the reciprocity principle seems to be at odds with Dutch jurisprudence on workfare policies, which allows for Work-first arrangements within the boundaries that are set by article 4 of the European Convention on Human Rights (a prohibition on compulsory labor), White’s approach rather encourages work obligations for welfare recipients, on the condition that citizens acquire individual drawing rights on collective participation funds.

Book review of Ronald Dworkin, Justice for Hedgehogs

Afshin Ellian, Timo Slootweg en Carel Smith (red.), Recht, beslissing en geweten
Beschouwingen naar aanleiding van Paul Scholten

There are two fundamental problems with regard to the freedom of religion. The first concerns the content and scope of the right; the second, a possible unequal treatment between population groups. The first problem can only be dealt with by a preliminary analysis of the religious phenomenon, which precedes a legal definition. It turns out that there is a range of different types of religion, with on the one hand traditional forms of religion which are narrowly interwoven with the culture in question (all kinds of ‘cultural’ practices possessing a religious dimension), and on the other forms of religion which loosen to a considerable extent the ties between culture and religion. Evidently, the former types of religion cause problems in modern society. An additional problem is that freedom of religion as a modern basic right rests on a view of human being – including the idea of the inherent dignity and autonomy of the human person – which is at odds with the symbolic universe of traditional religion. The conclusion of the article is that in the modern pluralist society freedom of religion is on its way to becoming, or already has become, an unmanageable right. So the problems arising around this right (including that of unequal treatment) can only be solved in a pragmatic, not really satisfactory way. In that context, modern humanitarian standards should be observed in the implementation of the right of freedom of religion because fundamental human rights are connected with a specific concept of humanity.

Thom Holterman’s book review of Pierre Legendre, L’autre bible de l’occident: le Monument romano-canonique, Étude sur l’architecture dogmatique des sociétés, Leçons IX

This article provides an outsider perspective on the scientificity of legal studies. First, I argue that the presence of controversies does not mean that legal studies lack the status of a genuine science. Astronomy, mathematics, and economics have their controversies, too. Second, I show that non-empirical, non-normative research is no less scientific than empirical research. This is illustrated by work in mathematical logic. Third, I demonstrate the same claim for non-empirical, normative research.Here the example is research on social contract theories by means of gametheoretic models.

Thom Holterman, book review of Giorgio Agamben, Le règne et la gloire. Homo sacer (II, 2). Paris: Éditions du Seuil, 2008

Brouwer defended the view that the autonomy of the individual citizen is furthered by articulated, precise and clear legislation. The question arises whether all kinds of rules can be said to enhance such autonomy. It is argued that a distinction should be drawn between rules that dictate desirable outcomes, on the one hand, and rules that determine the way the game is played, on the other. Rules of the game often reflect the way they were drafted and can be seen as the embodiment of power relations between rule-makers. Rules that dictate outcomes, on the other hand, are often drafted by experts who analyse the goals to be reached. The view is defended that only rules of the game – potentially – enhance the autonomy of the citizen, whereas outcome-rules are potentially manipulative, tending to exclude those who are ill-equipped to realize the prescribed outcomes. The virtues of rules therefore do not merely reside in their clear and precise nature, but are largely derived from their capacity to regulate the relations amongst citizens who were included in the process of rulemaking.