Op onderdelen wijkt de rechtspositie van onderwijzend personeel af van de rechtspositie van werknemers in het bedrijfsleven. In deze bijdrage zal de rechtspositie bij ontslag van personeel in het openbaar en bijzonder onderwijs worden besproken. Onderwerpen als de ketenregeling, identiteitsontslagcommissie en de gevolgen van de gevolgen van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) komen aan de orde.

Het ontslagrecht is sinds de Wwz ingrijpend veranderd. Een van de doelen van de Wwz was een omslag maken van baanzekerheid naar werkzekerheid. Het idee van een verschuiving van baan- naar werkzekerheid is niet nieuw. Elementen van werkzekerheid zijn met de Wwz geïntroduceerd in het ontslagrecht, maar in hoeverre heeft er nu een verschuiving plaatsgevonden van baanzekerheid naar werkzekerheid? Dit is de centrale vraag van deze bijdrage.

Niet alle werknemers zijn in staat om tot aan de gestegen AOW-leeftijd te blijven werken. Voor hen kan een zogenoemde generatieregeling uitkomst bieden; oudere werknemers werken minder uren terwijl hun pensioenopbouw en (een deel van) het loon over de niet gewerkte uren door de werkgever worden gecontinueerd. Generatieregelingen zijn niet uniform; de praktijk laat een veelvoud aan regelingen zien. Wel geldt een uniform fiscaal en juridisch kader. In dit artikel ga ik in op de toepasselijke fiscale en juridische wet- en regelgeving van een generatieregeling en formuleer ik enkele aandachtspunten voor werkgevers die een generatieregeling willen opzetten.

In beginsel kan een ontslag op staande voet worden verleend zonder bewijs en kan de volledige bewijslevering aan de orde komen in een procedure. De onverwijldheidseis vergt voortvarendheid en dat kan ten koste gaan van de zorgvuldigheid van het onderzoek en dus ook de bewijsvoering. Aan de hand van de voorgestelde alternatieven wordt een meer evenwichtige methodiek geïntroduceerd voor kwesties waarin feiten spelen die ontslag op staande voet kunnen rechtvaardigen.

In navolging van het Scheidsgerecht Gezondheidszorg oordeelde Rechtbank Den Haag onlangs dat een werkgever, mede met het oog op de Regeling compensatie transitievergoeding, op grond van goed werkgeverschap onder omstandigheden verplicht kan zijn tot beëindiging van de slapende arbeidsovereenkomst over te gaan. Beide uitspraken zijn overwegend kritisch ontvangen, maar de vraag is hoe vreemd de gedachte eigenlijk is dat een werkgever in strijd met het goed werkgeverschap kan handelen door een dienstverband niet te beëindigen. Hoewel ik moeite heb met de compensatieregeling, vind ik voornoemde uitspraken goed verdedigbaar. Een werkgever die geen enkel belang heeft niet te handelen in strijd met het belang van een werknemer handelt meer dan alleen onfatsoenlijk. Onlangs stelde Kantonrechter Roermond prejudiciële vragen aan de Hoge Raad over deze kwestie. Aan de Hoge Raad is onder meer voorgelegd of – kort gezegd – de omgekeerde Stoof/Mammoet-toets werknemers met een slapend dienstverband kan helpen aan een transitievergoeding. Mij lijkt dat geen begaanbaar pad, tenzij het gaat om de aanpassing van een arbeidsovereenkomst van werknemers die na 104 weken ziekte structureel passend werk verrichten. Voor deze werknemers kan de omgekeerde Stoof/Mammoet wellicht behulpzaam zij bij het verkrijgen van een gedeeltelijke transitievergoeding.

Over het onderscheid met de agentuurovereenkomst, het Zako-arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie en over het bestaansrecht van deze bijzondere arbeidsovereenkomst.

De Hoge Raad heeft in juni 2018 een van de weinige uitspraken inzake de Wbfo gewezen. Van belang bij deze uitspraak was de vraag of de het hof gehouden was het verweer van Rabobank inzake artikel 1:125 lid 2 Wft ambtshalve te toetsen. Daarnaast is interessant aan dit arrest dat de Hoge Raad zich niet uitspreekt over de vraag of een deel van de vergoedingen waarover wordt geprocedeerd in materiële zin wel valt onder het begrip van ‘vertrekvergoeding’ als bedoeld in artikel 1:125 lid 2 Wft. De Hoge Raad had kunnen bijdragen aan de rechtszekerheid door zich hier (meer concreet) over uit te spreken.

De wetgever heeft bij de e-grond en bij de toets van ernstige verwijtbaarheid van artikel 7:673 lid 7 sub c BW (waardoor de aanspraak op een transitievergoeding vervalt) geen concreet onderscheid gemaakt tussen een bestuurder en een ‘gewone’ werknemer. Die toets vergt een aparte beoordeling van het handelen van de bestuurder en lijkt los te staan van de toets of sprake is van ernstig verwijt dat is vereist voor interne bestuurdersaansprakelijkheid ex artikel 2:9 BW. Niettemin zijn rechters geneigd een link te leggen tussen beide maatstaven, waarbij zij veelal de norm voor (on)behoorlijk bestuur vooropstellen. Dit kan een aandachtspunt zijn bij het ontslag van een bestuurder.

Contractstabiliteit in het internationale voetbal versus de vergoeding bij de eenzijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de voetballer. De auteur gaat in op de eigenaardigheden van dit onderwerp en concludeert dat een intro van een objectieve rekenmethode de gelijkheid tussen werkgever en werknemer meer in balans brengt.

In de baanbrekende Kolom-beschikking van 14 september 2018 heeft de Hoge Raad de vraag of bij een gedeeltelijk ontslag of arbeidstijdvermindering aanspraak bestaat op een (gedeeltelijke) transitievergoeding bevestigend beantwoord. De nieuwe kaders die de Hoge Raad schept, roepen evenwel veel nieuwe vragen op. In deze bijdrage bespreken de auteurs het juridisch kader omtrent het vraagstuk van de partiële opzegging of ontbinding van de arbeidsovereenkomst en de pro rato transitievergoeding. Ook stellen zij de reikwijdte van de Kolom-beschikking ter discussie en gaan zij in op een aantal vragen die in dat verband rijzen. Ten slotte plaatsen zij de beschikking in Europees perspectief.

In het arrest Dibbets/Pinckers (1994) is door de Hoge Raad voor het eerst bevestigd dat een werknemer het recht heeft om te “switchen” van een reeds ingeroepen vernietiging van het ontslag naar een schadevergoeding. Al voor de inwerkingtreding van de Wet werk en zekerheid (“Wwz”) is de vraag gesteld of er na inwerkingtreding van de Wwz nog plaats is voor die bestendige switch-praktijk. In deze bijdrage wordt de grondslag voor de switch na inwerkingtreding van de Wwz en de uitwerking daarvan in de praktijk in beeld gebracht.

De categorie uitwisselbare functies is een lastig, abstract begrip, maar van groot belang bij reorganisaties waarbij functies vervallen. Een goede vaststelling van de categorie uitwisselbare functies is bepalend voor de vraag of de juiste werknemers voor ontslag in aanmerking worden gebracht. Daarnaast vormt het de basis voor het toepassen van het afspiegelingsbeginsel. Door middel van een rechtspraakonderzoek, met als doel het opstellen van een (online) beslissysteem, is het mogelijk gebleken om de vaststelling van de categorie uitwisselbare functies stapsgewijs weer te geven.