Met het Achmea/Rijnberg-arrest van de Hoge Raad leek een doorbraak te zijn bereikt inzake de doorwerking van private regelgeving in het recht. Wanneer partijen het onderling eens zijn over de toepasselijkheid van bijvoorbeeld gedragscodes, toetst de Hoge Raad er ook aan zonder de juridische status ervan te beoordelen. De vraag wat te doen wanneer de relevantie van private regelgeving tussen partijen wordt betwist, blijkt echter een veel lastiger te nemen hobbel. Recente jurisprudentie over normalisatienormen toont aan dat het in zo’n geval buitengewoon complex is om te bepalen welke rechtsgevolgen aan private regels moeten worden verbonden. Wettelijke (h)erkenningsregels die de rechter behulpzaam kunnen zijn bij het kwalificeren en waarderen van private regels worden in die situatie node gemist. Hier ligt ook een taak voor wetgevingsjuristen. De vraag is alleen of één algemeen wettelijk kader voor uiteenlopende vormen van private regelgeving momenteel al haalbaar is. Werken met experimenteerbepalingen zou wel eens vruchtbaarder kunnen blijken te zijn. Dergelijke bepalingen zullen alleen werken wanneer wetgevingsjuristen, die ze moeten opstellen, zich eerst verdiepen in de schaduwwereld van private normen waarop deze bijdrage enig licht probeert te werpen.

In deze bijdrage wordt de aansprakelijkheid van de verkoopmakelaar tegenover kopers bestudeerd, specifiek in het licht van een arrest over dit onderwerp dat de Hoge Raad deze zomer heeft gewezen. In het arrest lijkt wat gemakkelijk tot aansprakelijkheid te worden geconcludeerd. Het blijkt echter nog lastig te zijn om dan succesvol schade te claimen.

Empirical research on restorative justice shows that offenders can apologise to victims. Because of the ritual component of restorative justice and the possible influence on the justice system, certain questions arise: how do victims perceive these apologies? Is it important for victims that these apologies are sincere? The aim of the article is to discuss these questions through three topics, namely the physical aspect of the ritual, the symbolic meaning for victims and the relation between the offender’s apologies and the victim’s reaction.