In een redactioneel artikel geeft de redactie een toelichting op het tijdschriftnummer in kwestie.

Het kabinet heeft, in overleg met VNG en IPO, gekozen voor regionale uitvoeringsdiensten voor de handhaving van het milieurecht. Tevens worden gemeenten in meer gevallen bevoegd gezag. Beschreven wordt hoe deze package deal tot stand is gekomen en wat hij precies inhoudt. Er kan zowel positief als negatief tegen het resultaat worden aangekeken: regionale, professionele diensten gaan er nu eindelijk komen, maar hun taken zijn beperkter dan voor een goede handhaving van het omgevingsrecht nodig is. Deze professionele diensten kunnen echter door hun succesvolle werkwijze de twijfelaars de komende jaren gaandeweg overtuigen.

De afspraak tussen Rijk, IPO en VNG over de opbouw van een landelijk stelsel van regionale diensten voor provinciale en gemeentelijke taken bij de handhaving van de milieuregelgeving van VROM heeft niet alleen betekenis voor de bestuursrechtelijke handhaving. Zij biedt ook kansen voor meer samenwerking, afstemming en informatie-uitwisseling tussen bestuur, OM (Functioneel Parket) en politie bij de milieuhandhaving. Dit heeft in de discussie over het rapport-Mans nog weinig aandacht gekregen. Om die kansen te kunnen benutten, moet lering worden getrokken uit de ervaringen met de opbouw, inrichting en werking van vergelijkbare stelsels: het politiebestel en de veiligheidsregio’s in wording.

Een aantal landelijke ontwikkelingen op het gebied van omgevingsrecht moeten de uitvoering, het toezicht en de handhaving van wettelijke regelingen in de fysieke leefomgeving door gemeenten en provincies op een hoger niveau brengen. Daartoe moeten de decentrale overheden regionale uitvoeringsorganisaties (omgevingsdiensten) gaan opzetten, te beginnen bij een aantal complexe milieutaken. In Noord-Holland is een initiatief ter hand genomen om voor drie veiligheidsregio’s rond het Noordzeekanaal en Schiphol één omgevingsdienst te realiseren. Redenen voor dit initiatief zijn de gezamenlijke opgaven en samenhang op het gebied van economie, ruimtelijke ordening en veiligheid, kwaliteitsverbetering, efficiency en continuïteit.

De Wabo is een wetsvoorstel dat al heel wat ellende achter de rug heeft. De wet is er, maar nu loopt het invoeringstraject en dat loopt ook niet snel, al ligt het nu bij de Eerste Kamer. Het nieuwste probleem is het toezicht en toch ook weer de vergunningverlening. Wat doet de provincie en wat doet de gemeente? De Commissie Mans bracht een rapport uit over regionale handhavingsdiensten en dat werd door het kabinet meteen veranderd in diensten die ook over vergunningverlening gaan.

Gemeenten en provincies moeten samen regionale uitvoeringsorganisaties opzetten (omgevingsdiensten) voor de uitvoering van vergunningverlening en toezicht bij complexe bedrijven, voor complexe handhaving en ketentoezicht. Regionale milieudiensten hebben aangetoond dat samenwerking in een gemeenschappelijke regeling heel succesvol kan zijn.Samenwerken biedt voordelen op het vlak van kwaliteit, continuïteit, onafhankelijkheid en efficiency. De kwaliteit van de dienstverlening kan verder toenemen als gemeenten en provincies de ondersteuning bij de uitvoering van milieutaken niet beperken tot vergunningverlening en toezicht.De regionale uitvoeringsorganisatie is primair een dienstverlener aan overheden. Dat stelt eisen aan de inrichting en organisatie van de omgevingsdiensten. Ervaringen van de regionale milieudiensten kunnen hierbij van grote waarde zijn.

Het oprichten van regionale uitvoeringsorganisaties staat wat de SP betreft los van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). De tentakels van de Wabo reiken steeds verder, zowel in bestaande wetten als in bestuurlijke verhoudingen. Aanleiding was de vermindering van regeldruk. Burgers en bedrijven in Nederland moeten binnen strakke termijnen via één omgevingsloket informatie krijgen, een vergunning aan kunnen vragen en een beslissing op die aanvraag krijgen.

Een betere dienstverlening aan burgers en bedrijven staat al jaren hoog in het vaandel van de VNG. Gemeenten willen ‘de eerste overheid’ zijn en dat schept verplichtingen. Alle gemeenten hebben de kwaliteit van hun dienstverlening onder de loep genomen. Op grote schaal creëren zij het ene loket waar burgers en bedrijven sneller en beter kunnen worden geholpen. Daarnaast wordt naar het uiteindelijke resultaat gekeken. Bij verbetering van de kwaliteit komen natuurlijk al snel organisatorische vragen op tafel. Hoe organiseren wij één aanspreekpunt voor zo veel mogelijk diensten? Kunnen wij het zelf of moeten taken worden uitbesteed? Of werken wij in de uitvoering samen met andere gemeenten? De oplossingen variëren. Dat is niet vreemd, want omstandigheden verschillen en maatwerk is het wezenskenmerk van het lokaal bestuur. Het maakt niet uit hoe het wordt geregeld, als de resultaten maar kwalitatief aan de maat zijn. Deze enorme omslag heeft altijd de enthousiaste steun van het kabinet gehad. Een keurslijf voor uitvoeringsvraagstukken is daarbij nooit in discussie geweest.

Deze rubriek geeft een overzicht van recente wet- en regelgeving.

In Nieuws wordt verslag uitgebracht van actuele ontwikkelingen.

In Agenda worden lezingen, conferenties en andere evenementen aangekondigd.

Deze rubriek geeft een overzicht van recent verschenen literatuur.