Screen_shot_2017-09-07_at_11.04.55
Rss

Tijdschrift voor Toezicht

Meer op het gebied van Algemeen

Over dit tijdschrift  

Meld u zich hier aan voor de attendering op dit tijdschrift zodat u direct een mail ontvangt als er een nieuw digitaal nummer is verschenen en u de artikelen online kunt lezen.

Aflevering 1, 2023 Alle samenvattingen uitklappen
Redactioneel

Access_open Goed toezicht op goed bestuur

Een kwestie van gedrag?

Auteurs Elianne van Steenbergen en Tessa Coffeng
Auteursinformatie

Elianne van Steenbergen
Prof. dr. E.F. van Steenbergen is senior toezichthouder Gedrag & Cultuur bij de Autoriteit Financiële Markten, bijzonder hoogleraar Psychologie van Toezicht aan de Universiteit Utrecht en redacteur bij Tijdschrift voor Toezicht. De leerstoel Psychologie van Toezicht wordt gefinancierd door de Universiteit Utrecht en de AFM.

Tessa Coffeng
Dr. T. Coffeng is toezichthouder Gedrag & Cultuur bij de Autoriteit Financiële Markten, onderzoeker Organisatiegedrag bij de Universiteit Utrecht en redacteur bij Tijdschrift voor Toezicht.
Peer-reviewed artikel

De ontwikkeling van de Meting Veiligheidsperceptie

Een instrument om percepties rond veiligheidsklimaat inzichtelijk te maken voor toezichthouders en bedrijven

Trefwoorden veiligheidsklimaat, gedrag, milieutoezicht, psychologische veiligheid
Auteurs Niek Hoogervorst, Jop Groeneweg en Tessa van der Veer
SamenvattingAuteursinformatie

    DCMR ontwikkelde samen met wetenschappers van Universiteit Leiden en TU Delft, ondernemingsvereniging Deltalinqs en een grote raffinaderij als pilotbedrijf, de Meting Veiligheidsperceptie (MVP). Het doel was een instrument te ontwikkelen dat een representatief beeld geeft van de prioriteit van veiligheid in de organisatie, efficiënt en eenvoudig uit te voeren is en draagvlak heeft onder bedrijven. De resultaten houden deelnemende bedrijven een spiegel voor: Creëren zij de juiste randvoorwaarden voor een veilige werk- en leefomgeving? De uitkomsten vormen het beginpunt van een dialoog gericht op leren en verbeteren zowel binnen het bedrijf als tussen toezichthouder en bedrijf.


Niek Hoogervorst
Dr. N. Hoogervorst werkt als gedragswetenschapper in het Toezichtslab van DCMR.

Jop Groeneweg
Prof. dr. J. Groeneweg werkt aan Universiteit Leiden, TU Delft en bij TNO.

Tessa van der Veer
T. van der Veer MSc werkt als gedragswetenschapper bij de Douane en voorheen bij DMCR.
Artikel

‘Tone at the top’ als maatstaf voor compliance?

Trefwoorden horizontaal toezicht, tone at the top, gedragsbeïnvloeding, toezicht
Auteurs Lisette van der Hel en Maarten Siglé
SamenvattingAuteursinformatie

    De gedachte is dat het bestuur van een organisatie via de ‘tone at the top’ (TATT) grote invloed heeft op de gedragingen van de organisatie. Uit ons onderzoek blijkt dat de mate waarin het bestuur zorgt voor een heldere communicatie van de houding binnen de organisatie – onder andere aan de hand van heldere en realistische (fiscale) doelstellingen – positief samenhangt met compliance. Voor externe toezichthouders is dit een indicatie dat de expliciete vastlegging en het delen van de strategie van de organisatie een belangrijke rol kunnen spelen in het zicht krijgen op de TATT. Aanvullend lijkt het mogelijk om de TATT te beïnvloeden via op vertrouwen en samenwerking gebaseerde toezichtstrategieën, zoals het horizontaal toezicht.


Lisette van der Hel
Prof. dr. mr. E.C.J.M. van der Hel RA is als hoogleraar effectiviteit van overheidstoezicht verbonden aan Nyenrode Business University.

Maarten Siglé
Dr. M.A. Siglé RA is als docent en onderzoeker verbonden aan Nyenrode Business University. Beide auteurs zijn tevens werkzaam bij de Belastingdienst.
Uit het veld

Toezicht op voorbeeldgedrag, tegenspraak en zelfreflectie door de Autoriteit Financiële Markten

Trefwoorden Autoriteit Financiële Markten, toezicht, open normen, gedrag en cultuur, gevalideerde zelfassessments
Auteurs Filip van den Bergh en Irene Mostert
SamenvattingAuteursinformatie

    Een van de geleerde lessen van de financiële crisis is dat alleen het naleven van wet- en regelgeving door financiële ondernemingen onvoldoende is om schadelijk gedrag te voorkomen. Deze les is vertaald naar verwachtingen over leiderschap en organisatiecultuur. Ook de Autoriteit Financiële Markten (AFM) houdt hier toezicht op. Omdat elke onderneming eigen patronen en gewoontes kent, is het niet mogelijk of zelfs onwenselijk om precies voor te schrijven hoe ondernemingen zich moeten gedragen. Om toch toezicht te kunnen houden maakt de AFM gebruik van gevalideerde zelfassessments, waarin de nadruk wordt gelegd op de mate waarin ondernemingen professionalisering op leiderschap- en cultuurthema’s zelf hebben vormgegeven.


Filip van den Bergh
Dr. F. S. van den Bergh is manager team Gedrag & Cultuur bij de Autoriteit Financiële Markten.

Irene Mostert
Dr. I. Mostert is toezichthouder team Gedrag & Cultuur bij de Autoriteit Financiële Markten.
Essay

Klimaattransitie vraagt om maatschappelijk verantwoord leiderschap

Hoe stimuleer je dit vanuit extern toezicht?

Trefwoorden klimaattransitie, maatschappelijk verantwoord leiderschap, toezicht, gedragsbeïnvloeding
Auteurs Paulien Schuurman-Landman, Tessa Coffeng en Elianne van Steenbergen
SamenvattingAuteursinformatie

    De gevolgen van klimaatverandering worden steeds tastbaarder. De druk op bestuurders van organisaties om maatschappelijk verantwoord leiderschap te tonen, groeit. Hiermee bedoelen we dat van bestuurders wordt verwacht dat zij niet alleen zeggen dat zij de klimaattransitie belangrijk vinden, maar vervolgens ook die goede intenties kunnen omzetten in daadwerkelijk gedrag dat hieraan bijdraagt. Voor het stimuleren van maatschappelijk verantwoord leiderschap vanuit extern toezicht biedt de psychologische benadering verschillende mogelijkheden. Namelijk: creëren van een risicobewuste houding, benutten van de sociale norm en versterken van het geloof in eigen kunnen. Door te experimenteren met deze manieren van gedragsbeïnvloeding kunnen externe toezichthouders hun bijdrage aan de klimaattransitie vergroten.


Paulien Schuurman-Landman
MSc P.H.J. Schuurman-Landman is toezichthouder specialist Governance, Gedrag en Cultuur bij De Nederlandsche Bank en promovenda bij de Universiteit Utrecht.

Tessa Coffeng
Dr. T. Coffeng is toezichthouder Gedrag & Cultuur bij de Autoriteit Financiële Markten, onderzoeker Organisatiegedrag bij de Universiteit Utrecht en redacteur bij Tijdschrift voor Toezicht.

Elianne van Steenbergen
Prof. dr. E.F. van Steenbergen is senior toezichthouder Gedrag & Cultuur bij de Autoriteit Financiële Markten, bijzonder hoogleraar Psychologie van Toezicht aan de Universiteit Utrecht en redacteur bij Tijdschrift voor Toezicht. De leerstoel Psychologie van Toezicht wordt gefinancierd door de Universiteit Utrecht en de AFM.
Artikel

Tegengaan van bestuurlijk verval in de semipublieke sector

Trefwoorden bestuurlijk verval, semipublieke sector, intern en extern toezicht, tegenkracht, leiderschap
Auteurs Meike Bokhorst
SamenvattingAuteursinformatie

    Bij woningcorporaties, onderwijs-, cultuur- en zorginstellingen zijn het afgelopen decennium verscheidene ervaren bestuurders van hun voetstuk getuimeld. Vaak zaten krachtige bestuurders al lang op hun plek en kregen zij in de loop der tijd steeds minder tegenspel. Hoe kunnen interne en externe toezichthouders bestuurlijk verval eerder signaleren en tegengaan? Meike Bokhorst deed samen met Sjors Overman onderzoek naar zo’n veertig misstanden in de semipublieke sector. Ze deden literatuurstudie, analyseerden rapporten van incidenten, spraken met secretarissen, toezichthouders en bestuurders en deden een survey onder bestuurders. Het onderzoek laat zien hoe toezicht kan meegroeien met de bestuurskracht. Als de ervaring van bestuurders na verloop van tijd toeneemt, moet ook het toezicht zich blijven versterken, en waar nodig van rol veranderen. Zo blijven macht en tegenmacht in balans.


Meike Bokhorst
Dr. A.M. Bokhorst is senior onderzoeker bij Utrecht University School of Governance en bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
Interview

Access_open In gesprek met Leonie Schakel

Proefschrift: External and Internal Supervision. In search of a connection

Trefwoorden toezicht, intern toezicht, goed bestuur, good governance, publieke belangen
Auteurs Anna Merz en Pieter Welp
SamenvattingAuteursinformatie

    In de serie ‘in gesprek met een pas gepromoveerde onderzoeker’ geven we aandacht aan promotieonderzoeken die voor toezichthouders relevant zijn. Hiervoor interviewen we als redactie van het Tijdschrift voor Toezicht (recent) gepromoveerde onderzoekers over hun onderzoek en de betekenis ervan voor het toezicht.
    In dit interview spraken Anna Merz en Pieter Welp, redacteuren van het Tijdschrift voor Toezicht, met Leonie Schakel die op september 2022 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam promoveerde met het proefschrift External and Internal Supervision. In search of a connection. Leonie werkt als jurist bij de Nederlandse Zorgautoriteit.


Anna Merz
A. Merz MA is promovenda bij de sectie Criminologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam en redactielid van Tijdschrift voor Toezicht.

Pieter Welp
Drs. P. Welp is senior wetenschappelijk medewerker van de Inspectieraad en redactielid van Tijdschrift voor Toezicht.

Eelco Fiole
E. Fiole is Adjunct Professor Finance Ethics, HEC Lausanne en Universiteit Neuchâtel, Managing Partner Alpha Governance Partners, Zürich en was voorheen o.a. tien jaar CFO en COO in de internationale financiële sector.
Essay

Daadwerkelijk gedrag veranderen? Kennis van biases geen ‘nice-to-have’, maar een ‘must-have’

Trefwoorden gedragsverandering, gedrag, biases, toezicht en wetenschap
Auteurs Cornell Vernooij, Maarten Hendriks en Steven ten Have
SamenvattingAuteursinformatie

    Decennia aan wetenschappelijk onderzoek leert ons dat wij in ons denken en handelen sterk beïnvloed worden door biases. Toch is hier binnen de praktijk van toezicht vaak beperkt aandacht voor. Een gemiste kans, zeker voor toezichthouders die, intern of extern, publiek of privaat, het verschil willen maken in het nemen van betere besluiten en het daadwerkelijk veranderen van gedrag. Dit essay beargumenteert en illustreert het belang om je bewust te zijn van de invloed van biases op het gedrag van mensen en niet in de laatste plaats van jezelf; een must-have voor toezichthouders.


Cornell Vernooij
Drs. C.M. Vernooij is organisatieadviseur bij TEN HAVE Change Management.

Maarten Hendriks
Mr. drs. M.D. Hendriks is organisatieadviseur bij TEN HAVE Change Management.

Steven ten Have
Prof. dr. mr. S. ten Have is hoogleraar Strategie en Verandering aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en organisatieadviseur en partner bij TEN HAVE Change Management. Daarnaast bekleedt Steven verschillende functies als toezichthouder, onder meer als voorzitter RvC van de Vereniging van Effectenbezitters en vicevoorzitter van de RvT van het St. Antonius Ziekenhuis, en is hij raad bij de Ondernemingskamer.
Notenkraker

Eén uniform overtredersbegrip in het bestuursrecht?

De conclusie van A-G Wattel nader beschouwd

Auteurs Carola de Rond en Wouter Poot
SamenvattingAuteursinformatie

    In zijn conclusie van 15 februari 2023 gaat staatsraad advocaat-generaal P.J. Wattel in op de invulling van het begrip ‘overtreder’ in het bestuursrecht ten opzichte van het begrip ‘functioneel daderschap’ in het strafrecht. In deze notenkraker vatten de auteurs de belangrijkste punten uit de conclusie samen en beschrijven zij welke gevolgen de conclusie kan hebben voor de toezicht- en handhavingspraktijk, indien de conclusie door de Afdeling zou worden gevolgd.


Carola de Rond
Mr. C. de Rond is advocaat bij Pels Rijcken.

Wouter Poot
Mr. W.J. Poot is advocaat bij Pels Rijcken.