In de Aanwijzingen voor de regelgeving staat dat met parlementaire betrokkenheid bij gedelegeerde wetgeving terughoudendheid moet worden betracht. De praktijk geeft daarvan echter niet steeds blijk, zo volgt (ook) uit een beknopt onderzoek naar in 2018, 2019 en 2022 gepubliceerde wetgeving. De auteurs bepleiten het ‘primaat van de wetgever’ een andere invulling te geven. Parlementaire betrokkenheid bij de totstandkoming van belangrijke normen is daarbij leidend. Aanwijzingen 2.35, 2.37 en 2.40 kunnen vervallen.

In de bijdrage wordt ingegaan op het belang van expliciete en gerichte aandacht voor ICT- en digitaliseringsaspecten van wetgeving in het parlementaire wetgevingsproces. Aan de hand van de (herziene) reglementen van orde wordt geschetst welke mogelijkheden en bevoegdheden de Tweede en Eerste Kamer ten dienste staan om de ICT-component van wetsvoorstellen te beoordelen en daarover het goede gesprek te voeren bij de schriftelijke voorbereiding en mondelinge behandeling. Voor die beoordeling is een concrete vragenlijst uitgewerkt. In de slotbeschouwing wordt ingegaan op de haalbaarheid van de geschetste mogelijkheden.

Het proces dat de overheid hanteert om wetgeving en beleid te maken verdraagt zich slecht met de complexer wordende samenleving en leidt tot ongewenste effecten en problemen. In dit artikel gaan de auteurs in op een mogelijkheid om dit te verbeteren, namelijk de vraag hoe het lerend vermogen van de wetgevende en beleid makende overheid kan worden vergroot door middel van ex-durante-evaluatie van wetgeving en beleid. Hiertoe staan zij stil bij wat leren inhoudt en hoe ex-durante-evaluatie hieraan kan bijdragen. Ten slotte verkennen ze de condities voor en vormen van ex-durante-evaluatie.

Wierenga’s proefschrift gaat over de wijze waarop overheidsjuristen hun rol invullen en de verklaring daarvan. Zijn promotieonderzoek bestond uit een drietal empirische deelonderzoeken, gericht op alle overheidsjuristen. Zijn onderzoek heeft geleid tot drie kernbegrippen van de rolinvulling (professioneel handelen, zelf gedefinieerde werksituatie en gekozen beroepsopvatting) en vier ideaaltypische rolinvullingen (maximeren van de juridische kwaliteit, bijdragen aan een bredere opgave, beïnvloeden van beleids- en besluitvorming en laveren tussen rechter en bestuur), waarvan de keuze wordt beïnvloed door omgevingsfactoren zoals de organisatiegrootte en persoonlijke kenmerken zoals het aantal dienstjaren. Zo blijkt dat onervarenheid (weinig dienstjaren, lage schaal) samenhangt met de rolinvulling ‘maximeren van de juridische kwaliteit’.

De Afdeling advisering van de Raad van State is de laatste en wellicht de hoogste, maar zeker niet de enige adviseur van de wetgever. In haar legisprudentie neemt de Afdeling haar coadviseurs in bescherming, bijvoorbeeld door erop aan te dringen dat ingebrachte kritiek van een reactie wordt voorzien. Na een wat aarzelend begin heeft de Afdeling ook de internetconsultatie omarmd. Deze aflevering van ‘Legisprudentie’ laat zien hoe internetconsultatie volgens de Raad van State een plek behoort te krijgen in het wetgevingsproces.

Deze rubriekbijdrage introduceert ‘decision mining’ bij de RegelMaat-lezer. Decision mining is een techniek die vanuit concrete beslisdata de regels die daaraan ten grondslag hebben gelegen reconstrueert. Het promotieonderzoek van Sam Leewis ontwikkelt deze techniek verder in de context van de uitvoering van wetgeving. Uiteindelijk heeft decision mining de potentie om te helpen controleren of de regels die gebruikt worden in digitale beslissystemen van uitvoeringsorganisaties wel in lijn zijn met de daaraan ten grondslag liggende wetgeving.